پیش آمدی در آسمان شب/ بارش‌های شهابی چگونه نامگذاری می‌شوند؟

باشگاه خبرنگاران/ در بعضي از شب‌ها وقتي به آسمان مي‌نگريد، رد درخشاني را مشاهده مي‌کنيد که مربوط به پديده بارش شهابي است. تقريبا هرشب تعدادي از اين شهاب‌ها در آسمان پراکنده هستند. شهاب‌ها را مي‌توان به دو دسته تقسيم کرد؛ دسته اول شهاب‌هاي بي‌نظمي که پراکنده هستند ÷1و جهت‌هاي مختلفي دارند. دسته دوم شهاب‌هاي بانظم هستند که در مواقع خاصي از سال اتفاق مي‌افتند که به آن‌ها «بارش شهابي» مي‌گويند. وقتي زمين، از ميان توده‌اي از ذرات ريز فضايي به‌جا مانده از دنباله‌دار‌ها عبور کند، بارش شهابي اتفاق مي‌افتد، در واقع اين ذرات مجموعه‌اي از بقاياي اجرام کيهاني است که اگر در مدار زمين باشند، با سرعت بسيار زياد وارد اتمسفر زمين مي‌شوند. ذرات مذکور، حجم و جرم قابل توجهي ندارند بلکه ذرات ميلي‌متري و ميکرومتري هستند که در برخورد با جو، اتم‌هاي جو زمين را برانگيخته مي‌کنند و الکترون‌هاي مدار ظرفيت به مدار بالاتر مي‌روند. پس از پايان برخورد و با اين ويژگي که اتم ميل به حالت پايداري دارد، الکترون‌ها به مدار ظرفيت باز مي‌گردند و انرژي ذخيره شده خود را به صورت نوراني به چشم ما جلوه‌گر مي‌سازند. اين درخشش در فاصل ۸۰ تا ۱۵۰ کيلومتري سطح زمين ايجاد مي‌شود؛ ذرات درشت در بارش‌هاي شهابي «fire ball» يا آتش‌گوي يا آذرگوي ايجاد مي‌کنند که رد اين شهاب‌ها مدتي در آسمان باقي مي‌ماند. هر بارش شهابي ظاهرا از ناحيه مشخصي از آسمان نشات مي‌گيرد که به اين محل«کانون بارش» گفته مي‌شود که با «R» نمايش مي‌دهند. بارش‌هاي شهابي را مي‌توان به سه صورت نامگذاري کرد. بارش‌هاي شهابي مي‌توانند با اسم صورت فلکي‌اي نامگذاري شوند که کانون بارش در زمان اوج فعاليت در آن قرار دارد، براي مثال بارش شهابي «برساووشي» که کانون آن در صورت فلکي «برساووش» است. اگر کانون دو يا چند بارش در يک صورت فلکي باشد، از نام ستاره درخشان نزديک کانون هم استفاده مي‌شود مانند بارش «اتاـ دلوي» يا «دلتاـ دلوي». گاهي اوقات هم براي مشخص کردن چندين بارش در يک صورت فلکي از نام ماه اوج بارش نيز کمک گرفته مي‌شود. شهاب‌هاي يک بارش شهابي ذرات ميلي‌متري و ميکرومتري هستند و در فاصله ۸۰ تا ۱۵۰ کيلومتري سطح زمين با برخورد به اتم‌هاي جو و برانگيخته کردن آن‌ها نور زيادي توليد مي‌کنند. هر بارش شهابي داراي پارامتر " ZHR" (ميزان بارش ساعتي سمت الراسي) است. اين پارامتر بيانگر تعداد شهاب‌هايي است که در يک ساعت مشاهده مي‌شود. بعضي مواقع ممکن است دو يا چند بارش شهابي فعال باشند که محاسبه «ZHR» براي اخترشناسان کار مشکلي مي‌شود. ميانگين سرعت شهاب‌هاي ورودي به جو زمين ميانگين سرعت شهاب‌ها زماني که وارد جو زمين مي‌شوند، حدود ۴۲۲۸۰ کيلومتر در ساعت و دماي آن‌ها حدودا ۱۶۴۸ درجه سانتيگراد است. شهاب‌ها گاهي با دنباله‌هاي قرمز، زرد يا سبز ديده مي‌شوند. اين رنگ‌ها در اثر فرآيند يونيزه شدن مولکول‌ها به‌وجود مي‌آيد، مثلا مولکول‌هاي اکسيژن به رنگ سبز ديده مي‌شوند. در سال چند بارش شهابي قابل مشاهده ايجاد مي‌شود؟ هر ساله حدود ۳۰ بارش شهابي قابل مشاهده براي اهالي کره زمين اتفاق مي‌افتد که برخي از آن‌ها بيشتر از ۱۰۰ سال است که رخ مي‌دهد. بارش‌هاي شهابي دوره‌اي متعددي وجود دارد که منجمان و رصدگران آماتور هر ساله به تماشاي آن‌ها مي‌نشينند. معروف‌ترين آنها، بارش شهابي برساوشي با بيش از ۶۰ شهاب در هر دقيقه است و هر ساله عمدتاً در ماه اوت (اواسط مرداد تا اواسط شهريور) مشاهده مي‌شود. تعدادي از مهم‌ترين بارش‌هاي ساليانه عبارتند از: ارديبهشت؛ بارش شهابي شلياقي و بارش شهابي اتا- دلوي، مرداد؛ بارش شهابي دلتا- دلوي جنوبي و بارش شهابي برساووشي، مهر؛ بارش شهابي جباري، آبان؛ بارش شهابي اسدي، آذر؛ بارش شهابي جوزايي، دي؛ بارش شهابي ربعي ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد