آیا خطر ابتلا به سرطان در فضانوردان بیشتر است؟

زوميت/ فضا‌نوردان به واسطه‌ي اقامت طولاني‌مدت در فضا در معرض تابش‌هاي کيهاني هستند. آيا اين موضوع مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان را در آن‌ها افزايش دهد؟ افرادي که به فضا سفر و در آنجا اقامت مي‌کنند، به مدت طولاني در معرض تابش‌هاي کيهاني قرار مي‌گيرند و از اين‌رو، نگراني زيادي در مورد سلامت آن‌ها وجود‌ دارد. ما روي زمين به‌واسطه‌ي جو زمين در مقابل بيشتر تابش‌ها‌ي کيهاني محافظت مي‌شويم؛ اما فضا‌نوردان در ايستگاه‌ها‌ي فضايي و مکان‌ها‌ي فرا‌تر از آن قرار مي‌گيرند. تابش‌ها مي‌توانند باعث تخريب DNA شوند و DNA آسيب‌ديده مي‌تواند منجر به سرطان شود. همين موضوع باعث ترس فضانوردان از احتمال ابتلا به سرطان شده‌ است. موضوع «احتمال ابتلا به سرطان بر اثر تابش‌ها‌ي فضا‌يي» در صدر فهرست پژوهش‌ها‌ي ناسا قرار گرفته است. در پژوهشي که به‌تازگي در مجله‌ي Scientific Reports منتشر‌ شده است، تمام داده‌ها‌ي ناسا از فضانوردان آمريکايي که از سال ۱۹۵۹ حد‌اقل يک بار به فضا سفر کرده‌اند و همچنين داده‌ها‌ي مربوط‌به کيهان‌نوردان روس که از سال ۱۹۶۱ دست‌کم يک بار به فضا رفته‌اند جمع‌آوري‌ شد. جمع‌آوري اين داده‌ها براي فضانوردان آمريکايي تا پايان دوره‌ي سال ۲۰۱۷ و براي کيهان‌نوردان روس سال ۲۰۱۸ ادامه داشته‌ است. اين داده‌ها شامل بيش از ۱۰ هزار سال پيگيري اشخاص است که به‌صورت ميانگين براي هر فضا‌نورد آمريکايي ۲۴ سال و براي هر فضا‌نورد روس ۲۵ سال از عمر آن‌ها با استفاده از روش‌ها‌ي آماري پيگيري و بررسي شده‌ است. پژوهش جديد نشان داده‌ است که فضا‌نوردان آمريکايي و فضا‌نوردان روس قبلي با افزايش احتمال خطر ابتلا به سرطان مواجه نبوده‌اند اما فضا‌نوردان جديد در مأموريت‌ها‌ي طولاني‌تر ممکن است چندان خوش‌شانس نباشند. در طول مدت پژوهش، ۵۳ نفر از فضا‌نوردان آمريکايي و ۳۶ نفر از فضا‌نوردان روس فوت‌کردند که در اين بين علت مرگ ۱۶ نفر از فضا‌نوردان آمريکايي و ۱۰ نفر از فضا‌نوردان روس سرطان بوده است. بنابر‌اين، يک سوم مرگ‌ومير‌ها در هر گروه به دليل سرطان بوده‌ است. طبق اعلام CDC تقريبا ۲۲ درصد مرگ افراد در آمريکا به دليل سرطان است و اين نشان مي‌دهد تعداد کساني که در فضا بوده‌اند و به‌دليل سرطان فوت کرده‌اند، کمي بيشتر است. اما پژوهشگران معتقدند که اين آمار کافي نيست چرا که تعداد فضا‌نواردان آمريکايي و روس در دسترس براي پژوهش بسيار کم است. علاوه بر اين، از ميان فضا‌نوردان آمريکايي، هشت نفر از ۵۳ نفر (۱۵٪) به‌دليل بيماري قلبي فوت‌ کردند. در‌صورتي که به‌طور کلي ۲۳٪ از کل آمريکايي‌ها به‌دليل بيماري‌ها‌ي قلبي فوت مي‌کنند. اين موضوع باعث تعجب است، چرا که فضا‌نوردان بايد تناسب اندام خود را حفظ کنند. مطالعه‌ي اخير، فضانوردان بسياري را دربرداشت که احتمالا تنها چند روز يا هفته را در فضا گذرانده بودند؛ به‌خصوص آن دسته از فضانوردان درگير در مأموريت‌هاي فضايي سرنشين‌دار اوليه نظير جمناي يا آپولو. در مأموريت‌هاي ابتدايي فضايي، فضاپيماها تنها چند روز در فضا به‌سر مي‌بردند. بسياري از اين فضانوردان بعدا در جريان مأموريت‌هاي شاتل فضايي به فضا بازگشتند و زمان اقامتشان در فضا را افزايش دادند. اما زمان اقامت آن‌ها معمولا در مقايسه با فضانوردان امروزي‌تر درمجموع بسيار کمتر است. اين مسئله تاحدي به‌خاطر مأموريت‌هاي طولاني‌تر در ايستگاه‌هاي فضايي پيشين اسکا‌ي‌لب و مير و ايستگاه فضايي بين‌المللي (ISS) فعلي است. براي مثال، گنادي پادالکا، کيهان‌نورد روس با مجموع ۸۷۹ روز اقامت در فضا، درحال‌ حاضر رکوردار طولاني‌ترين زمان اقامت در فضا است. همچنين فضا‌نورد آمريکايي به‌نام پگي ويتسون، با ۶۶۵ روز اقامت در فضا در رتبه‌ي بعدي قرار دارد. پگي ويتسون، فضا‌نورد آمريکايي، به‌تازگي رکورد فضا‌نوردان آمريکايي در مدت زمان ماندن در فضا را شکسته است. هر‌چه يک انسان مدت بيشتري را در فضا بگذراند، تابش بيشتري دريافت مي‌کند و از نظر تئوري، آسيب بيشتري هم به DNA او مي‌رسد. تخريب DNA درواقع احتمال ابتلا به سرطان را در يک فرد افزايش مي‌دهد؛ اما خطر ابتلا به سرطان، تحت تأثير عوامل متعدد ديگري از جمله ژنتيکي و محيطي نيز است. براي مثال، مي‌توانيم بگوييم که فضا‌نوردان امروزي از سالم‌ترين و تندرست‌ترين انسان‌ها‌ي زمين هستند چرا که رژيم‌ها‌ي سالمي دارند، زياد ورزش مي‌کنند، سيگار نمي‌کشند و بيش از حد از مشروبات الکلي استفاده نمي‌کنند. همه‌ي اين‌ها، احتمال ابتلا به سرطان را در اين افراد کاهش مي‌دهد. ويکتوريا فورستر، پژوهشگر سرطان و نويسنده‌ي وب‌سايت فوربز مي‌گويد: به‌عنوان دانشمندي که روي تخريب DNA و چگونگي تأثير آن بر ابتلا به سرطان در افراد کار مي‌کند، از اينکه تخريب DNA تأثير درخورتوجهي بر خطر ابتلا به سرطان نداشته‌ است، تعجب نکردم. با همه‌ي اين‌ها در يک يا دو دهه‌ي اخير، تصوري که از اين موضوع وجود‌ داشته است، مي‌تواند بسيار متفاوت شده باشد. به‌گفته‌ي فورستر، تعداد زيادي از فضا‌نورداني که طولاني‌ترين زما‌ن‌ها را در فضا گذرانده‌اند، به‌حدي پير مي‌شوند که در آن سن، احتمال ابتلا به سرطان در انسان‌ها‌ي عادي نيز بسيار زياد است. ممکن است اين‌گونه باشد که مدت خدمت کم‌تر در فضا، تأثير کم‌تري در ابتلا به سرطان دارد يا اينکه هيچ تأثيري ندارد. اما خطر ابتلا به سرطان در فضا‌نورداني که مدت بيشتري در فضا بوده‌اند، بيشتر بوده‌ است. در پژوهشي که در آوريل امسال منتشر‌ شد، پژوهشگران دانشگاه آريزونا با همکاري ناسا، کار‌کرد سلول‌ها‌ي کشنده‌ي طبيعي (NK) را بررسي کردند که نقش مهمي در دفاع ايمن بدن در مقابل سرطان دارند. گروه آماري اين پژوهش فضا‌نورداني بودند که در ايستگاه فضا‌يي بين‌المللي، مأموريت ۶ ماهه داشتند. پژوهشگران دريافتند که کار‌کرد سلول‌ها‌ي کشنده‌ي طبيعي در اين افراد معيوب است و بااين‌حال، هنوز هيچ مدرک مستقيمي مبني بر ارتباط اين موضوع با خطر ابتلا به سرطان وجود ندارد. مسلما اين موضوع دليلي براي نگراني است و به پژوهش و رسيدگي بيشتري نياز دارد. فضا‌نوردان در مأموريت‌ها‌ي فضا‌يي آتي که در آن‌ها بايد مسافت بيشتري را پشت‌سر بگذراند، مانند سفر به ماه، ميزان تابش بيشتر و بيشتري دريافت خواهند‌ کرد. امروز با زير نظر گرفتن سلامتي فضا‌نوردان تازه‌بازنشسته‌شده و همچنين فضا‌نوردان تازه‌کار با پروژه‌ها‌يي مانند ماموريت يک‌ساله اميد است که بتوان اطلاعات بيشتري در زمينه‌ي خطر ابتلا به سرطان و بيماري‌ها‌ي ديگري که با سفر‌ها‌ي فضا‌يي ارتباط دارند، به‌دست‌آوريم. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد