يوکن/ ماري کوري (Marie Curie) را مي توان خانمي با يک کلکسيون از اولين ها دانست. او اولين زني است که جايزه نوبل دريافت کرد. اولين زني است که دو بار جايزه نوبل برنده شد و اولين زني است که در دو موضوع علمي مختلف (فيزيک و شيمي) به دريافت جايزه نوبل نائل آمد.
اين دانشمند لهستاني، مبدع اصطلاح راديواکتيويته است و همراه همسر فرانسوي خود، پير کوري دو عنصر پلوتونيوم (که يک نام بومي لهستاني است) و راديوم (که به دليل قدرت پرتوزايي بالايش به اين نام خوانده شد) را کشف کرد.
در اين مقاله شما مي توانيد نگاهي گذرا به زندگي پُر فراز و نشيب ماري کوري داشته باشيد.
اگر از مردم بپرسيد که مشهورترين زن تاريخ علم کيست؟ بعيد است نامي به جز ماري کوري را بر زبان بياورند و اگر از آنها بپرسيد چه چيز او را اين چنين شهره کرده، بي شک خواهيد شنيد که وي همان کسي است که راديواکتيو را کشف کرد. شايد برخي شنيده باشند که وي، جايزه نوبل را نيز به چنگ آورده است، اما کمتر کسي مي داند که او، يک قهرمان جنگ جهاني اول نيز هست. در واقع اگر شما به يکصد سال قبل برگرديد و سري به آزمايشگاه او در پاريس بزنيد، هيچ اثري از وي و راديوم کشف شده توسط او در آنجا نخواهيد يافت؛ چرا که ماري آن زمان در جبهه ها در حال خدمت رساني بود.
کتاب کدينگ تصويري ۱۱۰۰ واژه انگليسي که بايد دانست
با آغاز جنگ در اوايل سال ۱۹۱۴ و پيشروي سربازان آلماني به سمت پاريس، وي دريافت بايد نتايج تحقيقاتش را مخفي کند. به همين دليل هر آنچه از راديوم جمع آوري کرده بود را در ظرفي سربي نهاد، آن را با قطار به بوردو واقع در ۶۰۰ کيلومتري پاريس برد و در صندوق امانات يک بانک محلي به امانت گذاشت تا با خيال راحت، براي استفاده از دانشش در جهت کمک به مجروحين جنگي، به جبهه برود.
اشعه ايکس در خدمت مجروحان جنگي
اشعه ايکس که در واقع نوعي اشعه الکترومغناطيسي است، پيشتر توسط ويلهلم رونتگن، يکي ديگر از افرادي که همراه با کوري به دريافت جايزه نوبل نائل آمد، در سال ۱۸۹۵ کشف شده بود و بلافاصله پس از کشفش، توسط پزشکان براي عکسبرداري از استخوان هاي بدن بيماران و تشخيص محل اشياي وارد شده به آنها؛ از جمله براي تشخيص محل اصابت گلوله، مورد استفاده قرار گرفت.
در اوايل جنگ، دستگاه هاي عکسبرداري اشعه ايکس صرفاً در بيمارستان هاي مناطق شهري مستقر بودند، اما اين بيمارستان ها، فاصله زيادي تا خطوط مقدم جبهه داشتند که سربازان زخمي بايد در آنجا تحت درمان قرار مي گرفتند. کوري براي رفع اين مشکل، اولين خودروي راديولوژي سيار را اختراع کرد که هم دستگاه اشعه ايکس داشت و هم اتاق تاريکخانه؛ خودروي مذکور اين امکان را فراهم مي کرد تا تجهيزات مورد نياز به سادگي به خطوط جبهه و محل هاي مورد نياز براي جراحي سربازان زخمي منتقل شوند.
اصلي ترين مشکل در راه اختراع اين خودرو، تامين برق مورد نياز دستگاه توليد اشعه ايکس بود که کوري آن را با تعبيه يک دينام (نوعي ژنراتور توليد برق) در طراحي خودرو حل کرد و بدين ترتيب از طريق موتور بنزيني خودرو، برق مورد نياز دستگاه تامين مي شد.
از آنجا که ارتش فرانسه در تامين بودجه اين خودرو تعلل کرد، کوري دست به دامن اتحاديه زنان فرانسه شد و با تامين بودجه لازم از اين سازمان بشر دوستانه، اولين خودروي راديولوژي سيار را توليد و روانه جبهه ها کرد که اين امر نقش بسيار مهمي در درمان مجروحان جنگ مارن در سال ۱۹۱۴ و پيروزي ارتش متفقين مقابل آلمان ها و جلوگيري از اشغال فرانسه توسط آنها داشت.
با بالا گرفتن آتش جنگ، نياز به خودروهاي سيار راديولوژي فزوني گرفت و کوري با استفاده از نفوذ خود در بين زنان ثروتمند فرانسه توانست ۲۰ خودرو از اين نوع را بسازد. او اکنون با مشکل جديدي مواجه شده بود و آن، عدم وجود تکنيسين لازم براي استفاده از اين خودروها بود. وي دست به کار شد و ۲۰ زن داوطلب را براي آموزش نحوه استفاده از تجهيزات اشعه ايکس به استخدام درآورد. اين دوره ها که شامل دو بخش تئوري فيزيک الکتريکي و اشعه ايکس در کنار دوره هاي عملي مربوط به آموزش آناتومي و عکاسي مي شد، با اعزام اولين گروه از تکنيسين هاي آموزش ديده به جبهه ها خاتمه نيافت و در نهايت، ۱۵۰ پرستار ورزيده توانستند از آموزش هاي او فارغ التحصيل شوند.
کوري در اين مدت صرفاً به تربيت کادر ورزيده اکتفا نکرد و خود نيز با کوري کوچولوي اختصاصي خودش (نامي که آن زمان به خودروهاي راديولوژي سيار داده شده بود) بارها به جبهه رفت. وي علاوه بر ساخت و اعزام خودروهاي سيار راديولوژي، بر ساخت ۲۰۰ مرکز راديولوژي ثابت در بيمارستان هاي پشت جبهه نيز نظارت داشت.
کوري؛ گرفتار در عوارض کار طولاني با اشعه ايکس
اگرچه تعداد کمي از زنان ارائه دهنده خدمات اشعه ايکس در جنگ آسيب ديدند، ولي اوضاع آنها بهتر از مجروحان جنگي نبود. بسياري از آنها در اثر قرار گرفتن بيش از حد در معرض اشعه ايکس دچار سوختگي شده بودند. کوري از عواقب قرار داشتن در معرض اشعه خبر داشت و مي دانست اين زنان در آينده با عوارضي همچون سرطان دست و پنجه نرم خواهند کرد، اما آنقدر زمان نداشت که آنها را در مقابل اشعه ايمن کند.
کوري از جنگ جان سالم به در برد، ولي از دست اشعه ايکس نتوانست فرار کند. او به نوعي کم خوني کشنده مبتلا شده بود که بسياري مي گفتند دليل آن، کار زياد وي با راديوم بوده است، اما کوري اين نظريه را رد مي کرد و مي گفت هميشه خود را در مقابل اشعه راديواکتيو حفاظت کرده و دليل بيماري او، قرار گرفتن بيش از حدش در معرض اشعه ايکس بود، نه راديوم. ما هرگز نخواهيم فهميد که آيا او واقعاً به دليل قرار گرفتن بيش از حد در معرض اشعه ايکس دچار سرطان خون شد يا خير، ولي بقاياي جسدش در سال ۱۹۹۵ ثابت کرد که در بدن وي هيچ راديومي وجود نداشته و او در اثر راديوم از دنيا نرفته است.
ماري کوري؛ کاشف راديواکتيويته
ماري کوري، کاشف دو عنصر راديوم و پلوتونيوم و اولين زني است که به دريافت جايزه نوبل نائل آمد. وي همچنين اولين زني است که توانسته در دو زمينه مختلف (شيمي و فيزيک) جايزه نوبل را کسب کند. ماري کوري در سال ۱۸۶۷ در ورشوي لهستان و در خانواده اي هفت نفره به دنيا آمد. وي دانش آموز باهوشي بود و از همان کودکي استعداد بالايي در رياضيات و فيزيک داشت که اين ويژگي را از پدرش که استاد فيزيک و رياضيات دانشگاه بود، به ارث برده بود.
پس از پايان دوران دبيرستان، با وجود نبوغ و استعداد فراواني که ماري داشت، اما نتوانست به دانشگاه ورشو راه يابد، چرا که اين دانشگاه صرفاً مردان را پذيرش مي کرد. ماري براي ادامه تحصيلات به دانشگاه سوربن فرانسه رفت. در آنجا به تحصيل رياضيات و فيزيک پرداخت و با پايان تحصيلاتش، در پاريس تحقيقاتش را ادامه داد. ماري ماموريت يافته در کنار پير کوري (که دوست يکي از همکارانش بود و در سوربن تدريس مي کرد)، بطور مشترک از فضاي آزمايشگاه دانشگاه براي تحقيقات خود استفاده کند.
دو سال بعد از اين اتفاق، ماري و پير با يکديگر ازدواج کردند. در ابتدا اين دو هر کدام جداگانه روي پروژه هاي خود کار مي کردند. ولي پس از تولد اولين فرزندشان، هر دو با هم به تحقيق روي اشعه ايکس و اورانيوم پرداختند. نتيجه اين همکاري به کشف پلوتونيوم، اورانيوم و اشعه اي منتهي شد که ماري آن را راديواکتيويته ناميد و جايزه نوبل را برايشان به ارمغان آورد. سه سال پس از دريافت جايزه نوبل، پير در حادثه اي جان باخت و کرسي استادي وي به ماري که اکنون دو فرزند داشت، رسيد.
در سال ۱۹۱۱ ماري کوري دومين جايزه نوبل خود را اين بار در رشته شيمي کسب کرد. سرانجام وي پس از سال ها تحقيق و تدريس در چهارم جولاي ۱۹۳۴ در اثر سرطان خون از دنيا رفت.
مقاله علمي و آموزشي «ماري کوري: کاشف راديوم و خاصيت راديواکتيويته»، نتيجه ي تحقيق و پژوهش، گردآوري و نگارش هيئت تحريريه علمي پورتال يو سي (شما مي توانيد) مي باشد. در اين راستا گزارش مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلي مورد استفاده قرار گرفته است.
بازار