تمام زمین به آنتی‌بیوتیک آلوده است

سيناپرس/ مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک‌ها به‌عنوان يک معضل جدي در سراسر جهان شناخته مي‌شود که علي‌رغم پيشرفت‌هاي گسترده در دانش پزشکي طي دهه‌هاي اخير، موجب بروز نگراني‌هايي جدي در رابطه با امنيت بهداشتي جوامع انساني شده است. مطالعات پژوهشگران نشان مي‌دهد آلودگي آنتي‌بيوتيکي يکي از مهم‌ترين مشکلات پيش روي بشريت در آينده نزديک خواهد بود و نشانه‌هاي آن از هم‌اکنون ظاهرشده است. مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک به‌عنوان دارو از سوي انسان‌ها و مصرف غيرمنطقي آن در دامداري‌ها و مرغداري‌ها سبب شده است تا اين ماده تقريباً در تمامي مواد غذايي که مصرف مي‌کنيم، وجود داشته باشد و درنتيجه بدن بسياري از ما به آنتي‌بيوتيک‌ها مقاوم شود. متأسفانه مطالعات جديد پژوهشگران نشان مي‌دهد که اين موضوع محدود به موارد ذکرشده نبوده و در دورترين نقاط اقيانوس‌ها نيز اثر وجود آنتي‌بيوتيک‌ها ديده مي‌شود. دانشمندان در يک مطالعه جديد باکمال شگفتي دريافتند که گروهي از دلفين‌ها دچار مشکل مقاومت آنتي‌بيوتيکي هستند. جواکين لارسن (Joaquin Larson notes) پژوهشگر علوم زيستي در اين رابطه مي‌گويد: آنتي‌بيوتيک‌ها از طريق زباله‌هاي انساني وارد محيط‌زيست مي‌شوند. آزمايش‌هاي مربوط به تخليه فاضلاب و مناطق ديگري که در معرض تخليه فاضلاب قرار دارند غالباً سطح پس‌زمينه کم اما مداوم از محصولات دارويي موجود در آب را نشان مي‌دهد. هنگامي‌که بدن دارو را متابوليزه مي‌کند، بيشتر آن مورداستفاده قرار مي‌گيرد، بنابراين فقط مقدار کمي از اين ماده وارد فاضلاب مي‌شود. متأسفانه اين ذرات در ظاهر کم و اندک دفع شده از سوي انسان، در جوامع شهري افزايش‌يافته و در فاضلاب انباشته مي‌شود. از سوي ديگر وجود اين ماده در مواد غذايي مصرفي انسان نيز مزيد بر علت شده و هرچه ميزان مصرف آنتي‌بيوتيک بيشتر باشد، ميزان بيشتري از آن وارد فاضلاب و آب‌هاي زيرزميني شده و تأثير بيشتري در محيط‌زيست و زندگي آبزيان خواهد داشت. براي نمونه پژوهشگران به بررسي و آناليز يک نمونه از فاضلاب شهرهاي بزرگ و کارخانه‌هاي مجاور آن پرداخته و براي اين منظور کشور پرجمعيت هندوستان را انتخاب کرده‌اند. نتايج آناليز خروجي فاضلاب صنعتي در اين کشور نشان‌دهنده وجود مقادير بسيار زياد از انواع آنتي‌بيوتيک‌ها ازجمله سيپروفلاکسين (ciproflaxin) بود. ميزان اين ماده در فاضلاب بررسي‌شده، بيشتر از دوزهاي دارويي مورداستفاده در مصارف پزشکي بود. با افزايش استفاده از آنتي‌بيوتيک‌ها، توليد اين دارو نيز افزايش‌يافته است. درحالي‌که منابع توليدي نسبت به ضايعات انساني کمتر رواج دارند، غلظت داروها مي‌تواند بسيار بيشتر باشد. به‌عنوان‌مثال نمونه‌برداري از فاضلاب يک منطقه صنعتي، حاوي مقادير آنتي‌بيوتيک سيپروفلاکسين بود که بسيار بالاتر از سطح اين ماده در خون بيماراني که به‌طور منظم از اين دارو مصرف مي‌کردند، است. متأسفانه اطلاعات موجود درباره گستردگي آلودگي آنتي‌بيوتيکي، بسيار کم است و نمونه‌هاي بررسي‌شده نشان مي‌دهد که مقادير زيادي از آنتي‌بيوتيک‌هاي مختلف در نزديکي کارخانه‌هاي سراسر آسيا و همچنين در ايالات‌متحده آمريکا و اروپا يافت شده است. از سوي ديگر ژن‌هاي مقاوم در مقابل آنتي‌بيوتيک‌ها در باکتري‌هاي موجود در آب‌هاي جهان پيداشده‌اند. اين مواد شيميايي حتي در محل‌هاي موجود با تصفيه فاضلاب به‌طور کامل حذف نمي‌شوند. از سوي ديگر يافته‌هاي اخير نشان‌دهنده وجود مقاومت آنتي‌بيوتيکي در دلفين‌ها است و هنوز مشخص نيست که دليل اين موضوع در بين آبزيان اعماق اقيانوس‌ها چيست؟ به گفته پژوهشگران، مجموعه راهکارهاي مشخصي براي کاهش سطح بحراني اين مشکل، وجود دارد: از طريق کنترل بهتر آلودگي و فرآيندهاي توليد آنتي‌بيوتيک، مي‌توان فاضلاب آلوده کارخانه‌ها را کاهش داد. در مورد زباله‌هاي انساني، با تغيير روش تحويل دارو مي‌توان مشکل را تا حدي کنترل کرد. از سوي ديگر ميزان مصرف داروهاي آنتي‌بيوتيکي بايد کاهش پيدا کند. به‌اين‌ترتيب شايد بتوان تا حدي اين بحران را کنترل کرده و آينده بهداشتي انسان را در برابر اين چالش جدي تضمين کرد. شرح کامل اين پژوهش و يافته‌هاي به‌دست‌آمده از آن در آخرين شماره مجله تخصصي Biological Sciences منتشرشده و در اختيار پژوهشگران قرار دارد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد