سرگذشت بزرگ‌ترین قمر مریخ چه بوده است؟

مجله ايلياد/ مدارگرد مارس اکسپرس، متعلق به آژانس فضايي اروپا، در تاريخ ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹ از نزديکي قمر بزرگ‌تر مريخ، به‌نام «فوبوس» عبور کرده و توانسته است تصاويري زيبا از آن ثبت کند. در اين تصاوير، حرکات و جزئيات سطح اين قمر به نمايش درآمده است. فوبوس يک قمر خاص است، زيرا مدار آن نسبت به همه‌ي قمرهاي موجود در منظومه‌ي شمسي، فاصله‌ي کمتري از سياره‌ي ميزبان دارد. مدار اين قمر در فاصله‌ي ۶۰۰۰ کيلومتري سطح مريخ است و هر بار طي کردن آن، ۷ ساعت و ۳۹ دقيقه زمان مي‌برد. ابعاد اين قمر نيز ۱۸ در ۲۲ در ۲۶ کيلومتر است. سطح فوبوس داراي نشانه‌ها و حفره‌هاي ناشي از برخورد ديگر اجرام آسماني است. اعضاي تيم مارس اکسپرس، مي‌گويند: «بزرگ‌ترين حفره‌اي که مي‌توان بر روي سطح فوبوس ديد حدود ۱۰ کيلومتر قطر دارد. بر روي سطح فوبوس، مي‌توان شيارهاي خطي بلندي را نيز مشاهده کرد که در مورد منشاء آن‌ها اطلاعات دقيقي در دست نيست. شايد آشغال‌هاي فضايي بر روي سطح فوبوس غلطيده باشند و اين نشانه‌ها را به جا گذاشته باشند و يا شايد نيروي کشش سياره‌ي مادر اين قمر، باعث حرکت آن در جهات مختلف و در نتيجه، ايجاد اين شيارها شده باشد.» در اين تصاوير جديد مي‌توان فوبوس را از زواياي مختلفي مشاهده کرد که اين موضوع براي دانشمندان اهميت بالايي دارد. محققين مي‌گويند: «بر اساس سايه‌ها مي‌توان موقعيت خورشيد را در تصاوير حدس زد. اين سايه‌ها باعث بزرگنمايي خصوصيات سطحي فوبوس مي‌شوند و به کمک آن‌ها مي‌توان ارتفاع، عمق، تخلخل، ميزان انعکاس مواد سطحي قمر و ديگر خصوصيات پستي و بلندي‌هاي روي قمر را محاسبه کرد. زاويه‌ي فاز زماني صفر در نظر گرفته مي‌شود که خورشيد دقيقاً پشت سر بيننده قرار داشته باشد. در اين زاويه، همه‌ي نور ورودي به فوبوس، به‌صورت عمودي بر آن مي‌تابند و عموماً به فضا انعکاس داده مي‌شود و به اين ترتيب، باعث مي‌شود جسم تحت نظاره روشن‌تر به‌نظر بيايد و سايه‌ها به‌طور کل حذف شوند. در تصاوير مشاهده شده کمترين زاويه‌ي فاز ۰.۹۲ درجه است. اين وضعيت قرارگيري خورشيد، مدارگرد مارس اکسپرس و فوبوس بسيار نادر است و فقط سه بار در سال اتفاق مي‌افتد. بار بعدي که زاويه‌ي فاز به زير يک درجه مي‌رسد، آوريل ۲۰۲۰ خواهد بود. در اين زمان‌ها مي‌توان اطلاعات دقيق‌تري در مورد مشخصات فوبوس و همچنين رفتار، منشاء احتمالي، مشخصات مداري و محل قرارگيري آن در فضا کسب کرد.»