راهی برای جلوگیری از کپک‌ زدن مرکبات در انبار

ايسنا/ مرکبات، جايگاه ويژه‌اي در سبد غذايي مردم ايران دارند و همه‌ساله، مقادير زيادي از اين ميوه‌ها، براي استفاده در طول سال انبار مي‌شوند اما به دليل وجود انواع قارچ‌هاي فاسدکننده محصول، فرايند انبارداري اين ميوه‌ها با مشکلاتي مواجه است. حالا محققان کشور براي رفع اين مشکلات، عصاره گياهان دارويي را به خدمت فراخوانده‌اند. مرکبات از مهم‌ترين محصولات باغي کشور به شمار مي‌آيند که جايگاه دوم توليد را پس از ميوه سيب دارند. در اين ميان، ميوه پرتقال مقام اول توليد را در ميان انواع مرکبات به خود اختصاص داده است. يکي از مسائل عمده در انبارداري مرکبات، فساد ميوه در اثر رشد عوامل بيمارگر به‌ويژه قارچ‌ها و همچنين کاهش وزن و کيفيت ظاهري ميوه است که به دليل تعرق و تبخير آب محصول به وجود مي‌آيد. بر همين اساس هر روشي که بتواند عوامل فوق‌الذکر را کنترل کرده و ميزان ضايعات را در طول مدت جابجايي و انبارداري کاهش دهد، مي‌توان آن را در آينده در سطح وسيعي جايگزين روش شيميايي فعلي کرد. متخصصان کشاورزي معتقدند نوع و ميزان فساد در مرکبات طي نگهداري در انبار سرد عمدتاً به گونه و رقم مرکبات، زمان يا فصل برداشت، نحوه رسيدگي در هنگام برداشت، چگونگي جابجايي، اقدامات پس از برداشت نظير استفاده از قارچ‌کش و بالاخره شرايط و مدت‌زمان نگهداري بستگي دارد. بخش عمده‌اي از فساد پس از برداشت مرکبات، مربوط به قارچ‌هايي موسوم به «کپک‌هاي سبز» است. گزارش‌ها حاکي از آن است که ۹۰ درصد ضايعات در ميوه مرکبات مربوط به کپک سبز است و براي کنترل آن بايد اقدامات مؤثري را در طول انبارداري انجام داد و در اين راستا، استفاده از موادي که سميت کمتري دارند، بسيار اهميت دارد. اين موضوع، متخصصاني از سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزي را به صرافت انجام يک پژوهش علمي انداخته است. در اين پژوهش، تأثير اسانس‌هاي روغني استخراج‌شده از گياهان مختلف در کنترل آلودگي به کپک‌هاي سبز و آبي مرکبات مورد بررسي واقع شده است. در اين تحقيق از اسانس‌هاي زيره سبز، آويشن شيرازي و نعناع روي ميوه پرتقال رقم والنسيا و ارقام محلي جيرفت که از ايستگاه تحقيقات مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي جنوب استان کرمان تهيه شده بودند، استفاده شده است. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده از اين تحقيق، اسانس گياه زيره سبز در غلظت ۵ درصد و اسانس گياه آويشن شيرازي در غلظت‌هاي ۱، ۲.۵ و ۵ درصد توانستند به همان خوبي قارچ‌کش‌هاي شيميايي، کپک‌هاي سبز و آبي را کنترل کنند. در اين خصوص، ابوالفضل گلشن تفتي، محقق مؤسسه تحقيقات فني و مهندسي کشاورزي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزي و ديگر همکارش در اين پژوهش مي‌گويند: «نتايج ارزيابي حسي نشان داد که اسانس‌هاي روغني، طعم و مزه خاصي را در ميوه ارقام پرتقال ايجاد نمي‌کنند. ولي اسانس آويشن شيرازي در غلظت‌هاي مختلف سبب بروز وضعيت ظاهري نامطلوبي در پوست ميوه ارقام پرتقال شد و درنتيجه، امتياز کمتري ازلحاظ صفات حسي يعني بافت و قابليت پذيرش کلي ميوه دريافت کرد». اين محققان افزوده‌اند: «بنابراين براي افزايش عمر نگهداري ارقام پرتقال، مي‌توان استفاده از پوشش کاغذ مومي آغشته به اسانس گياه دارويي زيره سبز را در غلظت ۵ درصد، پيشنهاد کرد». در حال حاضر، دست‌اندرکاران انبارهاي نگهداري مرکبات، از انواع و اقسام سموم شيميايي نظير قارچ‌کش‌هاي تيابندازول و ايمازاليل براي کنترل کپک‌ها استفاده مي‌کنند که علاوه بر آلودگي محيط زيست، سلامتي انسان را به مخاطره مي‌اندازند و مورد قبول بسياري از کشورها نيستند. از طرفي، برخي از قارچ‌ها نيز نسبت به اين قارچ‌کش‌ها مقاوم شده‌اند. اما راهکار ارائه‌شده در اين تحقيق که نتايج آن در فصل‌نامه «ميکروب‌شناسي مواد غذائي» متعلق به دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرکرد منتشر شده‌اند، مي‌تواند به‌عنوان روشي مؤثر و سازگار با محيط زيست، در کنترل کپک‌هاي مرکبات مورد استفاده قرار گيرد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد