۸۰ کارآزمایی بالینی برای یافتن درمان ویروس کرونا

زوميت/ در شرايطي که داروهاي HIV، سلول‌هاي بنيادي و داروهاي سنتي چيني براي اثبات ارزش خود در درمان بيماري کوويد ۱۹ با هم در رقابت هستند، سازمان جهاني بهداشت در تلاش است تا به اين پژوهش‌ها نظم دهد. چين بيش از ۸۰ کارآزمايي بالينيِ درحال اجرا يا در انتظار اجرا درزمينه‌ي درمان‌هاي بالقوه‌ي بيماري کوويد ۱۹ دارد. اين بيماري که ناشي‌از ويروس کرونا جديد است، تاکنون حداقل ۱۷۰۰ نفر را کشته و بيش از ۷۱ هزار نفر را بيمار کرده است. در اين ميان، داروهاي سنتي چين نيز درکنار داروهاي مدرن قرار گرفته‌اند. هيچ درمان شناخته‌شده‌اي وجود ندارد و پزشکان براي کمک به اين بيماران اشتياق زيادي دارند، اما دانشمندان هشدار مي‌دهند که تنها کارآزمايي‌هايي که به‌طور دقيق انجام شده باشد، نشان خواهد داد که کدام روش درماني واقعا تأثيرگذار است. سوميا سواميناتان، دانشمند ارشد سازمان جهاني بهداشت مي‌گويد تيم‌هاي اين سازمان بسياري از کارآزمايي‌هاي باليني چين را مورد ارزيابي قرار داده و نيز درحال تهيه‌ي طرحي براي يک پروتکل کارآزمايي باليني هستند که بتواند به‌طور هم‌زمان در سرتاسر جهان اجرا شود. اگر کارآزمايي‌هاي چين که شمار شرکت‌کنندگان در برخي از آن‌ها به ۶۰۰ نفر نيز مي‌رسد، براساس استانداردها و روش‌هاي دقيقي مانند درنظر گرفتن گروه‌هاي کنترل، تصادفي‌سازي و اندازه‌گيري نتايج باليني طراحي نشود، تمام اين تلاش‌ها بدون حاصل خواهد بود. بنابراين، سازمان جهاني بهداشت براي تعيين استانداردها از همين آغاز کار، درحال همکاري با دانشمندان چيني است. براي مثال، مراحل بهبود يا افول يک فرد بايد بدون توجه به درماني که مورد آزمايش قرار مي‌گيرد و به روش يکساني اندازه‌گيري شود. پروتکل کارآزمايي باليني سازمان جهاني بهداشت به گونه‌اي طراحي شده است که انعطاف‌پذير باشد و به پژوهشگران سرتاسر جهان اين امکان را بدهد که طي زمان، نتايج خود را با هم تلفيق کنند. در اين کارآزمايي‌ها دو يا سه درمان داراي پشتوانه‌ي علمي ازجمله يک داروي ترکيبي HIV (لوپيناوير و ريتوناوير) و يک داروي ضدويروسي آزمايشي به‌نام رمدسيوير مورد مقايسه قرار خواهند کرد. سواميناتان مي‌گويد: هدايت درست کارآزمايي‌هاي باليني يک اولويت است زيرا اگر ما اطلاعاتي درمورد چيزي که اثر دارد و چيزي که اثر ندارد، به دست آوريم، از هم‌اکنون بيماران مي‌توانند از مزيت آن بهره ببرند. پزشکان درحال بررسي وضعيت افراد مبتلا به بيماري کوويد ۱۹ در بيمارستان جينينتان در ووهان چين چين از قبل کارآزمايي‌هاي باليني خود براي آزمايش داروها را آغاز کرده است. پايگاه Chinese Clinical Trial Registry يک پايگاه داده متشکل‌از اطلاعات زيست‌پزشکي در چين است که اين پژوهش‌ها را نيز در ميان ده‌ها کارآزمايي باليني ديگر درزمينه‌ي درمان‌هاي موجود، رويه‌هاي آزمايشي و داروهاي سنتي جاي داده است. حجم شواهد حمايت‌کننده از هريک از اين درمان‌ها متفاوت است. دو داروي HIV که در کارآزمايي‌ها مورد مطالعه قرار مي‌گيرند، مهارکننده‌ي آنزيمي هستند که ويروس براي تکثير به آن نياز دارد. داروهاي مذکور در مطالعات حيواني موجب کاهش سطوح ويروس‌هاي کروناي عامل سندرم تنفسي حاد بسيار سخت (سارس) و سندرم تنفسي خاورميانه (مرس) شده‌اند. رمدسيوير، آنالوگ نوکلئوتيدي ساخته‌شده به‌وسيله‌ي شرکت بيوتکنولوژي گيلياد (Gilead) در کاليفرنيا است. اين دارو نيز نيز در حيوانات تاحدودي دربرابر ويروس کرونا موفق عمل کرده است. پژوهشگران در ماه ژانويه گزارش کردند که يک نفر در آمريکا پس از درمان با رمدسيوير از عفونت کوويد ۱۹ جان سالم به در برد. طي هفته‌ي اول فوريه، چين براي آزمايش داروي رمدسيوير دو کارآزمايي کنترل‌شده با دارونما را راه‌اندازي کرده است که شامل ۷۶۰ نفر مبتلا به بيماري کوويد ۱۹ مي‌شود. شيبو جيانگ، ويروس‌شناس دانشگاه فودان در شانگهاي مي‌گويد اين مطالعات بايد تا پايان ماه آوريل به پايان برسد و رمدسيوير مي‌تواند تا ماه مه ازسوي مقامات چيني تأييد شود هرچند تا آن زمان ممکن است اپيدمي برطرف شده باشد. چين چندين آزمايش نيز راه‌اندازي کرده است که داروي کلروکين را مورد آزمايش قرار مي‌دهند. کلروکين يک داروي ضدمالاريا است که در محيط کشت سلولي موجب مرگ ويروس کروناي جديد شده است که اخيرا SARS-CoV-2 نام گرفته است. پژوهشگران همچنين درحال مطالعه‌ي اين موضوع هستند که آيا استروئيدها موجب کاهش التهاب در افراد دچار عفونت شديد کوويد ۱۹ شده يا به آن‌ها آسيب مي‌رسانند. يزدان يزدان‌پناه، اپيدميولوژيست آژانس بهداشت فرانسه (INSERM) در پاريس مي‌گويد: ديدن اين نتايج جالب خواهد بود. درصورت ادامه‌ي شيوع بيماري، پزشکان سرتاسر جهان به اين اطلاعات نياز خواهند داشت. در مطالعه‌اي ديگر که يک کارآزمايي کنترل‌شده‌ي ۳۰۰ نفري است، سرم بازماندگان کوويد ۱۹ مورد آزمايش قرار خواهد گرفت. ايده‌ي اصلي آزمايش آن است که آنتي‌بادي‌هايي که فرد مبتلا به ويروس براي مبارزه با ويروس مي‌سازد، مي‌تواند به‌سرعت به فردي که تازه دچار ويروس شده، کمک کند تا با ويروس مبارزه کند. اين رويکرد هنگام استفاده درمورد ويروس‌هاي ديگر در دهه‌هاي گذشته، موفقيت متوسطي حاصل کرده است. دو کارآزمايي مبتني‌بر سلول‌هاي بنيادي نيز در اين فهرست ديده مي‌شود. در يک مورد، گروهي از پژوهشگران در بيمارستان دانشگاه چجيانگ، سلول‌هاي بنيادي حاصل‌از خون قاعدگي را وارد بدن ۲۸ نفر مي‌کنند و نتايج حاصل از اين رويه را با افرادي که اين درمان را دريافت نکرده‌اند، مقايسه مي‌کنند. تا به امروز، شواهد ناچيزي وجود دارد که نشان دهد سلول‌هاي بنيادي مي‌توانند عفونت‌هاي ويروس کرونا را پاک کنند. سواميناتان مي‌گويد سازمان جهاني بهداشت نمي‌تواند آنچه را که پژوهشگران انجام مي‌دهند، کنترل کند اما اين سازمان در زمان شيوع سال ۲۰۱۶، دستورالعمل‌هايي را درمورد اخلاقيات اجراي کارآزمايي‌ها منتشر کرده است و به‌زودي نيز گزارش مختصر و ساده‌تري دراين مورد منتشر خواهد کرد. درزمينه‌ي آزمايش داروهاي سنتي نيز حدود ۱۵ کارآزمايي در رجيستري چين ثبت شده است که انتظار مي‌رود درمجموع بيش از ۲ هزار نفر در اين آزمايش‌ها شرکت داشته باشند. يکي از بزرگ‌ترين اين آزمايش‌ها، آزمايشي است که داروي شوانگ‏هوانگ‏ليان را مورد بررسي قرار مي‌دهد. شوانگ‏هوانگ‏ليان يک داروي گياهي چيني است که حاوي عصاره‌هايي از ميوه‌ي خشک ليان کيائو (Forsythiae Fructus) است که گياهي از خانواده ياس زرد است. گفته مي‌شود که بيش از دو هزار سال است که گياه مذکور براي درمان عفونت‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين کارآزمايي ۴۰۰ شرکت‌کننده خواهد داشت، ازجمله يک گروه کنترل که تحت درمان‌هاي استاندارد قرار مي‌گيرند. سازمان جهاني بهداشت درحال همکاري با دانشمندان چيني است تا طرح تمامي مطالعات ازجمله مطالعات مربوط به داروهاي سنتي را استاندارد کند. تلاش آن‌ها از حرکتي جنجال‌آميز در سال گذشته منشا مي‌گيرد که در آن، سازمان مذکور طب سنتي چيني را در راهنماي بيماري‌هاي خود به رسميت شناخت. اگرچه اين اقدام موجب انتقاد برخي از مخالفان شد، سواميناتان معتقد است که اين حرکت سازمان جهاني بهداشت به سازمان کمک مي‌کند تا اصطلاحات پزشکي را سازماندهي کنند و داروهاي گياهي نيز با همان سخت‌گيري‌هاي مورد انتظار داروهاي مدرن مورد ارزيابي قرار گيرد. او مي‌گويد: ما براي آزمايش داروهاي سنتي نياز به يک روش علمي داريم. درحالي‌که کارآزمايي‌هاي مذکور درحال انجامند، پژوهشگران درحال جستجوي داروهاي جديدي هستند که بتوانند با ويروس‌هاي کروناي مختلف ازجمله ويروس‌هايي که هنوز ظاهر نشده‌اند، مبارزه کنند. پروتئين ميخ‌مانندي که روي سطح ويروس‌هاي عامل سارس، مرس و کوويد ۱۹ ديده مي‌شود، ممکن است بتواند به‌عنوان هدف دارويي مورد استفاده قرار گيرد. جيانگ و پژوهشگران ديگر ترکيبات و آنتي‌بادي‌هايي را پيدا کرده‌اند که آن برجستگي‌ها را اشغال مي‌کنند و شايد بتوانند مانع‌از حمله‌ي ويروس‌هاي کرونا به سلول‌هاي انساني شوند. اميلي اربلدينگ، ميکروبيولوژيست مؤسسه‌ي ملي بهداشت آمريکا در مريلند هشدار مي‌دهد که چنين مطالعاتي هنوز در مراحل اوليه قرار دارند و هنوز لازم است که ترکيبات به شکل دارو درآمده و روي حيوانات آزمايش شوند. اين مؤسسه در اوايل فوريه اعلام کرد که براي پيشبرد پژوهش‌هاي مرتبط با کوويد ۱۹ اعتبار مالي فوري اعطا مي‌کند. جيانگ با اشاره به وجود امکانات و محدوديت زماني، مي‌گويد سازمان جهاني بهداشت باشد پيشرفت کارآزمايي‌ها را تحت نظارت قرار داده و همگام با آن‌ها، توصيه‌هايي در زمينه‌ي اينکه کدام درمان‌ها بايد بيشتر بررسي شوند و کدام درمان‌ها را بايد رها کرد، ارائه کند. او اميدوار است که پس از پايان شيوع نيز پژوهش درمورد درمان‌هاي بهتر و گسترده‌تر ادامه پيدا کند. او مي‌گويد: من از اين مسئله نگرانم که اين بار نيز مانند وضعيت زمان سارس شود و کارها آغاز شده و سپس به پايان برسد (ادامه پيدا نکند). ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد