حقایقی درباره سیاره کوتوله پلوتو

بيگ بنگ/ پلوتو که زماني بعنوان نهمين و دورترين سياره از خورشيد طبقه‌بندي شده بود، حالا بزرگترين سياره کوتوله در منظومه شمسي شناخته مي‌شود. اين سياره همچنين يکي از بزرگترين اعضاي کمربند کويپر نيز مي‌باشد؛ اين کمربند يک ناحيه در آن سوي مدار نپتون است که گفته مي‌شود صدها هزار جرم يخي و سنگي در آن حضور دارند و اندازۀ هر کدام بيش از ۱۰۰ کيلومتر است؛ همچنين يک تريليون دنباله‌دار در اين کمربند وجود دارد. نمايي ديدني از پلوتو که کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» در جولاي ۲۰۱۵ ثبت کرد.  در سال ۲۰۰۶، پلوتو بعنوان يک سياره کوتوله طبقه‌بندي شد. خيلي‌ها با قرار گرفتن پلوتو در زمره سياره‌هاي منظومه شمسي مخالفت نمودند و بحث‌هاي داغي پيرامون جايگاه آن در محافل علمي مطرح شد. عموم مردم هم به اجماع نرسيده و خيلي‌ها پلوتو را به عنوان يک سياره به رسميت نمي‌شناسند. در سال ۲۰۱۷، يک گروه علمي (از جمله اعضاي ماموريت افق نو) تعريف جديدي از سياره ارائه دادند که مبتني بر اجرام گِرد در فضايي کوچکتر از ستاره‌ها بود. اين تعريف باعث مي‌شد تعداد سياره‌هاي موجود در منظومه شمسي از ۸ به حدود ۱۰۰ عدد افزايش پيدا کند. «پرسيوال لوئل» اخترشناس آمريکايي در سال ۱۹۰۵ با مشاهدۀ انحرافات عجيبي که در مدارهاي نپتون و اورانوس ديد، موفق به دستيابي به اولين نشانه‌ها از وجود پلوتو شد و اين اتفاق به سال ۱۹۰۵ باز مي‌گردد. او به اين نتيجه رسيد که جرم سماوي ديگري به اين دو سياره نيرو وارد مي‌کند. لوئل موقعيت مکانيِ اين سياره رازآلود را در سال ۱۹۱۵ پيش‌بيني کرد، اما هيچوقت موفق به يافتن آن نشد. سرانجام «کلايد تامبا» در رصدخانه لوئل توانست اين سياره را در سال ۱۹۳۰ کشف نمايد. او در اين راستا از پيش‌بيني‌هاي لوئل و ساير اخترشناسان استفاده کرد. نام پلوتو برگرفته از «ونتيا برنيِ» ۱۱ ساله از آکسفورد مي‌باشد؛ شخصي که اين پيشنهاد را به پدربزرگش داد که سياره جديد بايد نامي از ميان خدايان روم داشته باشد. پدربزرگش اين نام را در رصدخانه لوئل مطرح ساخت. رصدخانه لوئل هم به پاس قدرداني از زحمات پرسيوال لوئل به اين نام برگزيده شده است. دو حرفِ اولِ نام پرسيوال لوئل در سياره «پلوتو» به کار رفته است. خصوصيات فيزيکي از آنجا که پلوتو فاصلۀ بسيار زيادي با زمين دارد، تا همين سال ۲۰۱۵ اطلاعات اندکي درباره اندازه يا سطح اين سياره کوتوله در دست نبود. تا اينکه کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» توانست در سال ۲۰۱۵ خود را به فاصله نزديکي از پلوتو برساند. اين فضاپيما نشان داد که قطر پلوتو برابر با ۲۳۷۰ کيلومتر است؛ يعني کمتر از يک‌پنجم قطر زمين. مشاهدۀ سطح پلوتو توسط کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» باعث شد تا چندين ويژگي سطح آن برملا شود؛ مثلا کوه‌هايي که ارتفاع‌شان به ۳۵۰۰ متر مي‌رسد. اگرچه يخ نيتروژن و متان بخش اعظمي از سطح پلوتو را مي‌پوشانند، اما اين مواد از قدرت کافي براي پشتيباني از چنين قله‌هاي بزرگي بي‌بهره هستند. بنابراين، دانشمندان اين گمانه‌زني را مطرح ساختند که کوه‌ها در سنگ بستر يخ‌هاي آبي تشکيل مي‌يابند. سطح پلوتو از مقدار فراواني يخ متان پوشيده شده، اما دانشمندان کاوشگر «افق‌هاي نو» تفاوت‌هاي چشمگيري در شيوۀ بازتاب نور توسط يخ در سطح اين سياره کوتوله پيدا کرده‌اند. پلوتو از اراضي يخي خاصي هم برخوردار است که شباهت زيادي به پوست مار دارند. اخترشناسان مناطق مشابهي را در بخش‌هاي کوهي فرسايش‌يافته مشاهده کرده بودند. اين نوع ساختارهاي پلوتو بسيار زياد هستند و ارتفاع‌شان تا ۵۰۰ متر تخمين زده مي‌شود، در حاليکه ساختارهاي مشابه در زمين فقط چند متر اندازه دارند. يکي ديگر از ويژگي‌هاي متمايز در سطح پلوتو، منطقه بزرگ قلب‌شکلي موسوم به منطقه تامبا(Tombaugh Regio) است. سمت چپ اين منطقه (جايي که به شکلِ قيف بستني است)، با يخ کربن مونو اکسيد پوشيده شده است. تغييرات و ويژگي‌هاي ديگري هم در ترکيب مواد سطحي در اين منطقه يافت شده است. در مرکز و سمت چپ منطقه تامبو، ناحيه بسيار مسطحي تحت عنوان «اسپوتنيک پلانيتيا» وجود دارد که فاقد گودال است؛ انتظار مي‌رفت برخورد شهاب سنگ‌هاي باستاني گودال‌هايي را در آن ناحيه به وجود آورده باشد. پس از ديد ساختار سطحي مي‌توان به اين نتيجه رسيد که اين منطقه خيلي جوان است و اصولاً نبايد بيشتر از ۱۰۰ ميليون سال قدمت داشته باشد. احتمالا اين منطقه هنوز در حال شکل‌گيري و تغيير در اثر فرايندهاي داخلي مي‌باشد. اين دشت‌هاي يخي نشان از لايه‌هاي تاريکي دارند که طول‌شان فقط به چند متر مي‌رسد. احتمال مي‌رود اين خطوط در اثر بادهاي شديدي به وجود آمده باشد که در سرتاسر سطح اين سياره کوتوله به وزش در مي‌آيند. شواهد تلسکوپ فضايي هابل ناسا نشان مي‌دهد که پوسته پلوتو مي‌تواند حاوي مولکول‌هاي آلي پيچيده باشد. سطح پلوتو يکي از سردترين مکان‌هاي منظومه شمسي برشمرده مي‎شود که درجۀ حرارات در آنجا به منهاي ۲۲۵ درجه سلسيوس مي‌رسد. وقتي تصاويرِ تهيه شده توسط تلسکوپ هابل را با تصاوير گذشته مورد مقايسه قرار مي‌دهيم، اين نتيجه حاصل مي‌شود که اين سياره کوتوله در طي زمان سُرخ‌تر شده است که دانشمندان دليل آن را به تغييرات فصلي نسبت مي‌دهند. شايد پلوتو يک اقيانوس زيرسطحي هم داشته باشد، اگرچه دانشمندان هنوز به داده‌هاي بيشتري براي تاييد اين ادعا احتياج دارند. اگر اقيانوس زيرسطحي وجود داشت، مي‌توانست تاثير شگرفي بر تاريخچه پلوتو بگذارد. براي مثال، دانشمندان دريافتند که منطقه اسپوتنيک پلانيتيا منجر به تغيير جهت پلوتو شد و دليل آن، ميزان يخي بود که در آن ناحيه وجود داشت. اين يخ به قدري سنگين بود که تاثير کلي بر پلوتو گذاشت. بر اساس برآورد کاوشگر افق‌هاي نو، ضخامت اين يخ تقريباً ۱۰ کيلومتر است. دانشمندان اقيانوس زيرسطحي را بهترين توضيح براي شواهد قلمداد مي‌کنند؛ اگرچه سناريوي بسيار بعيدي به نظر مي‌رسد، اما لايه يخي ضخيم يا حرکاتي که در سنگ‌ها رخ مي‌دهد، مي‌تواند نقش اصلي را در اين پروسه داشته باشد. اگر پلوتو واقعاً اقيانوس مايع و انرژي کافي داشت، برخي دانشمندان فکر مي‌کنند مي‌توانست به راحتي از حيات پشتيباني کند. خصوصيات مداري مدار کاملاً بيضي‌شکل پلوتو باعث مي‌شود اين سياره در مقايسه با زمين، بيش از ۴۹ برابر دورتر از خورشيد باشد. چون مدار پلوتو خيلي خارج از مرکز است، فاصله آن از خورشيد مي‌تواند به طرز قابل توجهي متغير باشد. به دليل فاصله زيادي که اين سياره از زمين دارد، دانشمندان فرصت ناچيزي براي مطالعه آن دارند. پلوتو بعنوان نهمين سياره منظومه شمسي پس از ۲۰ سال گردش، در سال ۱۹۹۹ از مدار نپتون گذر کرد تا به دورترين سياره از خورشيد تبديل گردد؛ تا اينکه آن را از جايگاه سياره عزل کرده و در زمره سياره کوتوله طبقه‌بندي کردند. photoسطح پلوتو به طور موقت يک اتمسفر نازک پديد مي‌آورد که عمدتاً از نيتروژن و اندکي متان تشکيل يافته است. جاذبه کم پلوتو که قدري بيشتر از يک‌ بيستمِ جاذبه زمين است، باعث مي‌شود اين اتمسفر در مقايسه با اتمسفر زمين، ارتفاع زيادي داشته باشد. اين سياره وقتي در فاصله بسيار زيادي از خورشيد حرکت کند، انتظار مي‌رود اتمسفرش انجماد يابد. اما پلوتو تا زماني که اتمسفر داشته باشد، مي‌تواند بادهاي بسيار شديدي را تجربه نمايد. درخشندگي اين سياره هم خيلي متغير است و گويا امواج گرانشي در آن تاثيرگذار هستند يا هوايي که بر فراز کوه‌ها مشغول وزيدن است. اگرچه امروزه اتمسفر پلوتو آنقدر نازک است که امکان جريانِ مايع در آن وجود ندارد، اما شايد در گذشته‌اي دور مقداري مايع در بخش سطح جريان داشته است. کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» از يک درياچه منجمد در منطقه تامبا عکس‌برداري کرد. گويا اين منطقه داراي يک سري کانال‌ها يا مجاري باستاني مي‌باشد. در گذشته‌اي بسيار دور، احتمالاً اين سياره کوتوله اتمسفري داشته که تقريباً ۴۰ برابر ضخيم‌تر از اتمسفر مريخ بود. دانشمندان در سال ۲۰۱۶ اعلام کردند که موفق به يافتن ابرهايي در اتمسفر پلوتو شده‌اند. آنها در اين راستا از داده‌هاي کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» استفاده نمودند. اخترشناسان هفت منطقه را شناسايي کردند که ابرها عمدتاً در آن نواحي شکل مي‌گيرند. ترکيب ابرهاي شناسايي شده به احتمال زياد متشکل از استيلن، اتان و هيدروژن سيانيد مي‌باشد. ترکيب و ساختار بر اساس اعلام ناسا، برخي از پارامترهاي پلوتو به شرح زير هستند: ترکيب اتمسفر: متان، نيتروژن. مشاهدات کاوشگر فضايي «افق‌هاي نو» گوياي آن است که اتمسفر پلوتو در ۱۶۰۰ کيلومتري بالاي سطح اين سياره کوتوله امتداد يافته است. ميدان مغناطيسي: دانشمندان هنوز نمي‌دانند که پلوتو ميدان مغناطيسي دارد يا خير، اما اندازه کوچک سياره پلوتو و چرخش آهسته آن نشان مي‌دهد که پلوتو فاقد ميدان مغناطيسي است. photo ۲۰۲۰ ۰۲ ۲۸ ۲۰ ۵۹ ۱۹ترکيب شيميايي: احتمالاً پلوتو از ۷۰ درصد سنگ و ۳۰ درصد يخ آبي تشکيل يافته است. ساختار دروني: احتمالاً اين سياره کوتوله يک هسته سنگي- سيليکاتي دارد که گوشته‌اي از يخ آن را احاطه کرده است و يخ متان، کربن مونو اکسيد و نيتروژن سطح آن را پوشانده‌اند. مدار و چرخش در مقايسه با ساير سياره‌هاي منظومه شمسي، چرخش پلوتو رو به عقب است؛ يعني از شرق به غرب. ميانگين فاصله از خورشيد: ۵,۹۰۶,۳۸۰,۰۰۰ کيلومتر – ۳۹.۴۸۲ برابرِ فاصله زمين تا خورشيد. نزديکترين فاصله از خورشيد: ۴,۴۳۶,۸۲۰,۰۰۰ کيلومتر – ۳۰.۱۷۱ برابر فاصله زمين تا خورشيد. دورترين فاصله از خورشيد: ۷,۳۷۵,۹۳۰,۰۰۰ کيلومتر – ۴۸.۴۸۱ برابر فاصله زمين تا خورشيد. قمرهاي پلوتو پلوتو ۵ قمر دارد: شارون، استيکس، نيکس، کربروس و هيدرا. هيدرا و شارون به ترتيب دورترين و نزديکترين قمر به پلوتو هستند. اخترشناسان در سال ۱۹۷۸ دريافتند که پلوتو قمر بسيار بزرگي دارد که تقريباً نصف اندازۀ خود پلوتو است. محققان نام «شارون» را براي اين قمر برگزيدند؛ شارون يک ابليس در اساطير يونان است که مردگان را با قايق به جهان اسفل مي‌برد. چون شارون و پلوتو به لحاظ اندازه شباهت خيلي زيادي به هم دارند، چرخش آنها با شيوه چرخش اکثر سياره‌ها و اقمارشان فرق دارد. cc plutomoons freeپلوتو و شارون به دور نقطه‌اي در فضا گردش مي‌کنند که بين آنها قرار دارد؛ يعني شبيه به مدار گردش سامانه‌هاي ستاره‌اي دوتايي. به همين دليل، دانشمندان از پلوتو و شارون به عنوان سياره دوقلو يا سامانه دوتايي ياد مي‌کنند. پلوتو و شارون فقط ۱۹۶۴۰ کيلومتر از يکديگر فاصله دارند؛ يعني کمتر از فاصله ميان لندن و سيدني با هواپيما. گردش شارون به دور پلوتو ۶.۴ روزِ زمين طول مي‌کشد و يک گردش کامل پلوتو تقريبا ۶.۴ روز زميني به طول مي‌انجامد. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد