۶ پرتاب ماهواره در برنامه‌های فضایی کشور

ايسنا/ ايران پس از پرتاب ناموفق ماهواره "ظفر-۱" دانشگاه علم و صنعت درصدد است پرتاب ۶ ماهواره را در دستور کار خود قرار دهد که از اين تعداد، ۳ ماهواره "ناهيد-۱"، "ناهيد-۲" و "پارس-۱" در پژوهشگاه فضايي ايران ساخته مي‌شود، ضمن آنکه به گفته وزير ارتباطات ماهواره "ظفر-۲" نيز در خرداد ماه سال جاري پرتاب خواهد شد. ايران با پرتاب موفقيت‌آميز ماهواره "اميد" در ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ به جمع کشورهاي داراي توانايي پرتاب ماهواره پيوست و اکنون چهار پرتاب موفق و دو پرتاب ناموفق را در کارنامه فضايي خود به ثبت رسانده است. ماهواره اميد ماهواره تحقيقاتي "اميد"، نخستين ماهواره ساخت کشور ايران است که تمام تجهيزاتش در سازمان فضايي ايران طراحي و توليد شده‌است. ساخت "اميد" از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و طي دو سال آماده انجام تست‌هاي مشترک شد. اين ماهواره در بامداد ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۸۷ در مدار فضا قرار گرفت و در ۵ ارديبهشت ۱۳۸۸ با جو غليظ مناطق غربي آمريکاي جنوبي و اقيانوس آرام برخورد کرد و به کار ۸۲ روزه خود پايان داد. ماهواره اميد با ماهواره‌بر "سفير اميد" پرتاب شد که اين ماهواره را در مدار ۲۵۲ تا ۳۸۳ کيلومتري قرار داد. اين ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمين چرخيد و گزارش‌هاي سنجشي به ايستگاه‌هاي زميني در ايران ارسال کرد. ماهواره اميد در مدت ماموريت خود ۷۰۰ بار دور زمين چرخيده است و برخي مراکز علمي و تحقيقاتي و پايگاه‌هاي اينترنتي آماتوري فضايي دنيا از جمله در کشورهاي انگلستان، آمريکا و روسيه در مدت ماموريت ماهواره اميد، موفق به دريافت اطلاعات از اين ماهواره شدند. شناسايي ظرفيت‌هاي موجود در خصوص تجهيزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره، ايجاد بستر فعاليت‌هاي فضايي در شرکت‌هاي خصوصي و ايجاد فضاي عملياتي ساخت و تست ماهواره در تعامل با ماهواره‌بر داخلي از ماموريت‌هاي ماهواره "اميد" تعيين شد و بر اين اساس ماموريت فني آن به گونه‌اي تنظيم شد که بتوان با حداقل ريسک به حداکثر اطمينان در يک ارتباط ماهواره‌اي رسيد. "اميد" در ابعاد ۴۰ در ۴۰ در ۴۰ سانتي‌متر مکعب و با وزن ۲۷ کيلوگرم ساخته شده است. ماهواره رصد ماهواره "رصد"، دومين ماهواره ايراني و ساخته شده در دانشگاه مالک اشتر است که توسط ماهواره‌بر "سفير رصد" که يک ماهواره‌بر دو مرحله‌اي است، در مدار بيضوي حضيض ۲۶۰ کيلومتر به فضا پرتاب شد. اين ماهواره همچنين نخستين ماهواره تصويربرداري ايران محسوب مي‌شود که با نام کامل "رصد-۱"، در ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۰ به فضا پرتاب شد. "رصد" در روز ۱۵ تير ماه سال ۱۳۹۰ مجددا وارد جو شد و به عمر تقريباً سه هفته‌اي خود پايان داد. "رصد" اولين ماهواره‌اي بود که براي تأمين برق مورد نياز خود به صفحات خورشيدي متصل بر ديواره ماهواره و باتري يا باتري‌هاي داخلي مجهز بود. اين ماهواره همچنين از زيرسيستم کنترل توليد و توزيع جريان الکتريکي بهره مي‌برد که اين ماهواره را قادر مي‌کرد در بخش تاريک مدار از باتري‌ها استفاده کند و در بخش روشن آنها را شارژ کند. دقت تصوير دوربين به‌کار رفته در "رصد" که نخستين گام ايران در داشتن يک ماهواره مستقل تصويربرداري از پديده‌هاي زمين محسوب مي‌شد، ۱۵۰ متر اعلام شد. ماهواره نويد ماهواره نويد دانشگاه علم و صنعت در ساعت ۳:۳۳ صبح روز ۱۴ بهمن سال ۱۳۹۰ توسط ماهواره‌بر "سفير نويد" با موفقيت به فضا پرتاب و در مدار بيضوي با حضيض ۲۷۰ کيلومتر و اوج ۳۶۰ کيلومتر تزريق شد. ارتباط با اين ماهواره از طريق ۵ ايستگاه زميني مستقر در شهرهاي "مشهد"، "تبريز"، "ماهدشت"، "قشم" و "بوشهر" صورت گرفت و سيگنال رنجينگ اين ماهواره در ايستگاه قشم دريافت شد. اين امر به معناي قرارگيري صحيح ماهواره، صحت عملکردي آن و ردگيري آن تلقي مي‌شود. ماهواره ايراني "نويد" ۵۰ کيلوگرم وزن داشت و براي تزريق در مداري با ارتفاع ۳۷۰ کيلومتر طراحي شد که داراي طول عمر مداري دو ماه بود و هر شبانه‌روز ۶ بار از فراز ايران عبور مي‌کرد و در ديد ايستگاه‌هاي زميني قرار مي‌گرفت. ماموريت سطح يک "نويد" تصويربرداري از سطح زمين در طيف مرئي با قدرت تفکيک مناسب براي ماموريت محوله و ارسال تصاوير و اطلاعات پايشي سيستم در مدار LEO به ايستگاه‌هاي زميني بود تصاوير دريافتي از ماهواره نويد داراي کاربردهاي عملياتي در حوزه‌هاي جو و علوم هواشناسي، منابع و بلاياي طبيعي است. ماهواره نويد داراي ابعاد ۵۰*۵۰*۵۰ سانتيمتر بود و در مدار بيضوي شکل با شيب مداري ۵۵ درجه حرکت مي‌کرد. ماهواره فجر ماهواره فجر به عنوان اولين ماهواره با مأموريت انتقال مداري کشور با قابليت تغيير مدار ۲۵۰ تا ۴۵۰ کيلومتر بيضوي به مدار ۴۵۰ کيلومتر دايره‌اي با استفاده از پيشبرنده گاز سرد (تراست گاز سرد) است که سبب افزايش طول عمر ماهواره به مدت ۱.۵ سال مي‌شود. اين ماهواره با کمک ماهواره‌بر سفير B۱ در ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ از پايگاه فضايي سمنان به فضا پرتاب شد. اين ماهواره‌بر قابليت حمل ماهواره را تا وزن ۵۰ کيلوگرم در مدار بيضوي ۳۰۰ تا ۴۵۰ کيلومتري دارد. اين ماهواره با اعلام پايگاه n۲yo.com در روز ۶ اسفند ۱۳۹۳ سقوط کرد. ماهواره‌هايي که پرتاب آنها با شکست مواجه شد ماهواره‌هاي "دوستي" دانشگاه صنعتي شريف و "پيام" دانشگاه صنعتي اميرکبير از پروژه‌هاي فضايي هستند که پرتاب آنها با شکست مواجه شد. ماهواره "پيام" اميرکبير از سري ميکرو ماهواره‌هاي توسعه فناوري فضايي سازمان فضايي ايران است که توسط دانشگاه صنعتي اميرکبير به منظور انجام مأموريت تصويربرداري طراحي و ساخته شده است. وزن اين ماهواره حداکثر برابر با ۱۰۰ کيلوگرم بوده و توسط ماهواره‌بر "سيمرغ" در مدار کم ارتفاع (LEO) و در ارتفاع ۵۰۰ کيلومتري از سطح زمين و با شيب مداري ۵۵ درجه قرار گرفت. طول عمر عملياتي پيش‌بيني شده براي اين ماهواره دو سال بود. "پيام" در ساعات اوليه صبح روز سه‌شنبه، ۲۵ دي ماه سال ۹۷ با استفاده از ماهواره‌بر "سيمرغ" از پايگاه فضايي امام خميني (ره) به فضا پرتاب شد؛ ولي در مدار زمين قرار نگرفت. ماهواره "پيام" پس از دو مرحله موفق، در مرحله سوم به سرعت کافي نرسيد و در مدار آرام نگرفت. علت سقوط "پيام"، سرعت اوليه ناکافي ماهواره اعلام شد و بقاياي آن در اقيانوس هند افتاد. ماهواره "دوستي" دومين پرتاب ناموفق بود که به کارفرمايي سازمان فضايي ايران، توسط دانشگاه صنعتي شريف طراحي و ساخته شده است. "دوستي" به صورت خاص، با هدف توسعه و دستيابي به فناوري‌هايي که براي اولين بار در ماهواره‌هاي بومي نصب شده و مورد استفاده قرار مي‌گيرند، طراحي و ساخته شد. از جمله اين فناوري‌ها، کنترل وضعيت سه محوره، OBDH مقاوم در برابر خطا،‌ سامانه کنترل حرارت نيمه‌فعال و سلول‌هاي خورشيدي توليد شده در کشور با قابليت بهره‌برداري در محيط فضا را مي‌توان برشمرد. بيشينه طول عمر عملياتي اين ماهواره يک سال و طول عمر بالستيکي آن متناسب با مدار آن تعيين شده بود. اين ماهواره داراي جرم ۵۲ کيلوگرم بود که با توجه به دسته‌بندي مرسوم ماهواره‌ها از منظر جرم، يک ميکرو ماهواره محسوب مي‌شود. مدار اين ماهواره بيضوي و در دسته مدارهاي کم ارتفاع (LEO)، با ارتفاع اوج و حضيض به ترتيب برابر با ۳۱۰ و ۲۵۰ کيلومتر و شيب مداري ۵۵ درجه بود. انرژي مورد نياز اين ماهواره با بهره‌مندي از باتري و پانل‌هاي خورشيدي حاصل مي‌شد. ماهواره‌ "ظفر-۱" از سوي دانشگاه علم و صنعت به سازمان فضايي براي انجام مقدمات پرتاب تحويل داده شد و در ساعت ۱۹:۱۵ دقيقه روز ۲۰ بهمن ماه ۹۸ از پايگاه فضايي امام خميني (ره) سمنان پرتاب شد و در مدار قرار نگرفت. اين ماهواره در رده ماهواره‌هاي Low Earth orbit (-مدار نزديک زمين) با ارتفاع مداري ۵۳۰ کيلومتر، شيب ۵۶ درجه و جرم ۱۱۳ کيلوگرم است. در بخش فضايي، ماهواره ظفر شامل محموله تصويربرداري، محموله ذخيره و ارسال، محموله تحقيقاتي تشعشعات فضايي، زير سيستم‌هاي تعيين موقعيت، تعيين و کنترل وضعيت، مديريت داده و فرمان، انرژي، سازه و مکانيزم و کنترل حرارت است. در مأموريت پرتاب ماهواره "ظفر" توسط ماهواره‌بر "سيمرغ" کليه فرآيندهاي پرتاب فضايي از قبيل مونتاژ مراحل ماهواره‌بر و ماهواره، تست‌هاي پيش پرتاب، تزريق سوخت و پيش فشارگذاري، به طور کامل به انجام رسيد. فرآيند پرتاب و استارت موتورهاي مرحله ۱ ماهواره‌بر و جدايش مراحل و استارت موتور مرحله ۲ به درستي انجام شد و در انتهاي مسير، ماهواره‌بر به سرعتِ مورد نياز جهت تزريق ماهواره در مدار مورد نظر نرسيد. محمدجواد آذري جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات سقوط اين ماهواره را در ۱۲ لعنتي مي‌داند و مي‌گويد: ۱۲ ثانيه آخر که سوخت يا توان موتور ماهواره بايد افزايش پيدا مي‌کرد تا به سرعت مورد نظر دست پيدا کند، اين اتفاق نيفتاد که علت اين موضوع مي‌تواند به کيفيت سوخت و وزن مرحله دوم ماهواره ارتباط داشته باشد يا مي‌تواند به توان موتور مرتبط باشد. وي اضافه مي‌کند: اگر موتور ۱۲ ثانيه ديگر فعاليت و سوخت آن کفايت مي‌کرد، قطعا ماهواره در مدار قرار مي‌گرفت و اشکال مرحله قبل که در ماهواره پيام داشتيم برطرف شده بود؛ همانطور که قبلاً گفتم ۹۵ درصد موفق بود، ان‌شاءالله اين ۱۲ ثانيه لعنتي دفعه بعد برطرف مي‌شود. وي همچنين درباره زمان ارسال ماهواره "ظفر ۲"، اظهار کرد: طراحي، ساخت و تست‌هاي ماهواره "ظفر ۲" انجام شده و قابليت‌هاي "ظفر ۱" را دارد؛ اما دوربين آن کيفيت بالاتري نسبت به "ظفر ۱" دارد و ۱۶ متري است. اين ماهواره در برنامه‌ريزي‌هاي انجام‌شده در خردادماه سال ۹۹ بعد از آماده شدن ماهواره‌بر سيمرغ براي قرار گرفتن در مدار آماده مي‌شود. ماهواره‌هايي که در دستور پرتاب کشور قرار دارند بر اساس گفته وزير ارتباطات، ۶ ماهواره در دستور کار پرتاب قرار خواهد گرفت که يکي از آنها ماهواره "ظفر-۲" که از سوي دانشگاه علم و صنعت ايران طراحي و ساخته شده، قرار است در خردادماه امسال (۱۳۹۹) پرتاب شود. علاوه بر آن ماهواره‌هاي "ناهيد-۱"، "ناهيد-۲" نيز "پارس-۱ نيز آماده واگذاري هستند. سعيد صميمي، رييس پژوهشگاه فضايي ايران گفت: ۳ ماهواره از ۶ ماهواره‌اي که وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات اعلام کرده در نوبت پرتاب قرار دارند، در اين پژوهشگاه طراحي و اجرا مي‌شود که از اين تعداد ماهواره "ناهيد-۱" تحويل داده شده است. به گفته صميمي، ماهواره سنجشي "پارس-۱" به غير از محموله‌هاي (دوربين‌هاي تصويربرداري) آن، ساير بخش‌هاي اين ماهواره آماده شده است. وي ادامه داد: ما منتظر هستيم که دوربين‌هاي تصويربرداري اين ماهواره از سوي پيمانکار به ما تحويل داده شود تا تست نهايي را انجام دهيم تا بتوانيم ماهواره "پارس-۱" را به سازمان فضايي ايران تحويل دهيم. صميمي ماهواره "ناهيد-۲" را از ديگر پروژه‌هاي در دستور کار پژوهشگاه فضايي دانست و خاطر نشان کرد: ماهواره "ناهيد -۲" از نوع مخابراتي است که ساخت مدل مهندسي آن به پايان رسيده است و وارد فاز کيفي آن شديم. رييس پژوهشگاه فضايي ايران اضافه کرد: اميدواريم بتوانيم مدل پروازي اين ماهواره را در ۶ ماهه دوم سال ۱۳۹۹ تحويل دهيم. ماهوره "پيام-۲" نيز پس از پرتاب ناموفق "پيام-۱" در دستور کار دانشگاه صنعتي اميرکبير قرار گرفته است و به گفته دکتر مرتضي براري، رئيس سازمان فضايي ايران اين ماهواره يک ماهواره پژوهشي است که مراحل آخر تکميل پروپوزال را طي مي‌کند و اهداف و ماموريت اصلي آن متفاوت از ماهواره "پيام-۱" خواهد بود. چرا که ما قصد داريم از اين پس به سمت ساخت ماهواره‌هاي پروژه‌محور حرکت کنيم و دانشگاه در حال تهيه پروپوزال در اين زمينه است. براري گفت: در کنار اين ماهواره‌ها، توليد پرتابگر جديد و ايستگاه زميني دريافت ماهواره براي کنترل و دريافت ديتا نيز در حال آماده سازي است. مطابق برنامه‌ريزي‌ها براي پرتاب اين ماهواره‌ها، قرار است از ۳ پرتابگر جديد و چند ايستگاه زميني استفاده کنيم. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد