ايسنا/ با شيوع و گسترش ويروس کرونا، شرکتهاي دانشبنيان داخلي نسبت به توليد و يا افزايش ظرفيت توليد محصولات دانشپايه در حوزههاي تحقيقاتي، پيشگيري و کاهش شيوع اين ويروس اقدام کردند که اين محصولات از کيتهاي تشخيصي تا توليد ماسکهاي N۹۵ تا N۹۹ را شامل ميشود، ضمن آنکه محققان يکي از شرکتها در تلاش هستند تا پس از توليد دوربينهاي حرارتسنج، آن را بر روي پهپادهايي که در دست ساخت دارند، نصب کنند تا بتوانند با دقت بالاتري نسبت به تبسنجي از افراد اقدام کنند.
کروناويروسها (Coronaviruses) خانواده بزرگي از ويروسها هستند که از ويروس سرماخوردگي معمولي تا عامل بيماريهاي شديدتري چون سارس، مرس و کوويد ۱۹ را شامل ميشوند. اين ويروس در سال ۱۹۶۵ کشف شد و مطالعه بر روي آن بهطور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت.
اين ويروس بهطور طبيعي در پستانداران و پرندگان شيوع پيدا ميکند و تاکنون ۷ کروناويروس منتقل شده به انسان، کشف شده و آخرين نوع آنها کروناي جديد است که در دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر "ووهان" چين با همهگيري در انسان شيوع پيدا کرد. اين ويروس به تدريج کل کره زمين را درنورديده است و تعداد آلودهشدگان به اين ويروس در دنيا از مرز ۱۱۰ هزار نفر گذشته است.
پاي اين ويروس نيز به ايران باز شد و شيوع آن در روز ۲۹ بهمن سال گذشته به طور رسمي تاييد شد و در حال حاضر اکثر استانهاي کشور به اين ويروس آلوده شدهاند و بعد از شيوع ويروس کرونا در سطح جهان و تاييد رسمي آن در ايران و ابتلاي روزافزون مردم به اين بيماري، شرکتهاي حوزه سلامت و فناوري اطلاعات فعال در کشور شروع به توليد و يا افزايش ظرفيت توليد محصولاتي براي مقابله با شيوع اين ويروس کردند.
محصولات اين شرکتها در حوزههاي "پيشگيري"، "تشخيص"، "درمان" و "مطالعات پژوهشي" کاربرد دارند و شامل مواردي چون دوربينهاي تبنما، کيتهاي تشخيصي، محلول و اسپريهاي ضد عفوني کننده، دستگاههاي ضد عفوني کننده و تجهيزات بخش ICU و تنفسي ميشود.
در حوزه تشخيص
يکي از شرکتهاي دانشبنيان، از سال ۱۳۸۹ با هدف تامين بخشي از نيازهاي آزمايشگاهي-تشخيصي فعاليت خود را با واردات محصولات آزمايشگاهي آغاز کرد و در ادامه در سال ۱۳۹۳ موفق به دريافت پروانه ساخت در خصوص کيتهاي تشخيص "اعتياد" شد و امروز يکي از توليدکنندگان انواع کيتهاي تشخيصي در سطح ملي و بينالمللي است.
با شيوع آلودگي ويروس کرونا اين شرکت توانست فاز پژوهشي توليد "کيت تشخيص ويروس کرونا" (Corona Virus Rapid Test) را طي کرده و بهزودي اين محصول وارد بازار خواهد شد.
محققان يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان با بهکارگيري توان و دانش بومي توانسته بسياري از خدمات کنترل کيفيت داروهاي بيوتکنولوژي و ديگر خدمات پيشرفته آزمايشگاهي را بر مبناي اصول GLP به شرکتهاي دارويي و محققان حوزه زيست فناوري در ايران ارائه دهد. ارائه خدمات آزمايشگاهي پيشرفته به شرکتهاي داروسازي از دستاوردهاي اين شرکت است، به گونهاي که اين شرکت توانسته است با توليد کيتهاي آزمايشگاهي بهويژه براي شرکتهاي توليد کننده داروهاي بيوتکنولوژي، امکان تشخيص کمي آلودگي سلولي را فراهم کند.
داروهايي را که توليد ميشوند با استفاده از اين کيتها ميتوان تشخيص داد که آيا ناخالصي ژنومي سلول ميزبان در دارو وجود دارد يا خير و در صورت وجود اين آلودگيها، مقادير آن به چه ميزان است.
مشخصهيابي بانکهاي سلولي، مشخصهيابي پروتئينها و معتبرسازي روند غيرفعالسازي و يا حذف ويروس، کيتهاي تشخيصي بقاياي DNA سلول ميزبان (HCD) از جمله دستاوردهاي اين شرکت دانشبنيان است.
اين شرکت توليد کيت "تشخيص ويروس کرونا PCR" را در دستور کار دارد و در آيندهاي نزديک وارد بازار خواهد شد.
توليد مواد ضد عفوني کننده
محققان يکي ديگر از شرکتهاي دانش پايه نيز تاکنون موفق به ارائه فرمولاسيون چندين فرآورده مورد نياز بيماران ديابتي، ورزشکاران، کودکان و همچنين فرآوردههاي سلامت محور شدند که تمامي اين فرآوردهها پس از طي مراحل قانوني پروانه توليدي از سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت را کسب کرده و وارد بازار شدهاند.
در حوزه مبارزه با ويروس کرونا، محصول "کروسپت" اين شرکت به عنوان محصولي براي ضد عفوني کردن در اشکال ژل، اسپري و محلول توليد شده و حاوي ۰.۱۳ درصد بنزالکونيوم کلرايد است. بنزالکونيوم کلرايد کاربردهاي زيادي در مصارف بيمارستاني و ساير بخشهاي بهداشتي به منظور ضدعفوني دارد. اين ماده به دليل وجود خاصيت شويندگي (سورفکتانت) و ضدعفوني کنندگي، عملکرد موثري در برابر انواع باکتريها و ويروسها دارد.
در واقع بنزالکونيوم کلرايد ميکروبکش قوي با کاربردهاي وسيع است که استفاده از محلول رقيق شده آن به راحتي ميتواند ۹۵ درصد از ميکروبهاي عامل ايجاد بيماري را از بين ببرد. از ديگر ويژگيهاي شاخص اين ماده ميتوان به خاصيت باکتريواستازيس بودن آن اشاره کرد. به اين معنا که بنزالکونيوم کلرايد در مرحله اول مانع رشد ميکروبها و باکتريها ميشود و در مرحله دوم وارد DNA و RNA آنها شده و آنها را از بين ميبرد. سرعت اثر اين ماده بسيار زياد بوده، به طوري که بيش از ۸۵ درصد ميکروبها را در مدت ۱۰ دقيقه از بين برده و حداکثر ظرف مدت ۳۰ دقيقه به ۱۰۰ درصد کارايي خود ميرسد.
غلظتهايي که به طور معمول استفاده ميشود، سمي نيست و اثر تحريکي بر روي پوست ندارد و چون بي رنگ و بي بو است، آسيبي به دستگاه تنفسي و بويايي نميرساند.
ميزان بنزالکونيوم کلرايد در منابع گوناگون از جمله آژانس ملي محيط زيست، به منظور مقابله با ويروس کرونا ۰.۰۵ درصد ذکر شده که اين ميزان در محصول ضدعفوني کننده دست کروسپت ۰.۱۳ درصد بوده و موجب اثرگذاري هرچه بيشتر اين ماده در از بين بردن ويروسهاي بيماريزا ميشود. اين شرکت در حال توليد "ژل"، "اسپري" و "محلول ضدعفوني کننده دست" بر پايه بنزالکونيوم کلرايد و پروپيلن گليکول (کروسپت) است.
توليد "ساشه خوراکي"، "ويال خوراکي" و "کپسولهاي تقويت کننده سيستم ايمني بدن" از ديگر محصولات اين شرکت است که در حال حاضر در داروخانههاي کشور موجود هستند.
يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان فعاليت خود را از سال ۱۳۸۹ در زمينههاي توليد واکسنهاي انساني، دارو، کيت و مواد شيميايي و آزمايشگاه کنترل کيفي آغاز کرد. اين گروه تحقيقاتي با دريافت گواهي GMP براي توليد واکسنهاي انساني از وزارت بهداشت و پروانه بهرهبرداري براي توليد کيتهاي تشخيصي از سازمان غذا و دارو و نيز دريافت گواهي استاندارد ايزو ۱۳۴۸۵، ايزو ۹۰۰۱، ايزو ۱۰۰۰۴ و ايزو ۱۷۰۲۵ تا کنون دو نوع واکسن انساني، سه ماده اوليه دارويي، محلولهاي تزريقي، بيش از ۸۵ نوع کيت تشخيصي مولکولي، اليزا، بيوشيمي و راپيد تست و نيز محيط کشت آماده مصرف باکتريايي و کشت سلولي را توليد و به بازار عرضه کرده است.
واکسن آنفلوآنزاي فصلي سه گانه اولين واکسن توليد شده در خط توليد اين شرکت است که بر اساس GMP و الزامات سازمان بهداشت جهاني و نيز قوانين سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت توليد ميشود. اين واکسن از طريق کشت ويروس بر روي تخم مرغ تهيه شده و در سرنگهاي آماده مصرف در حجم نيم ميلي ليتر از سال ۱۳۹۷ به بازار عرضه ميشود.
محلول و اسپري ضدعفوني کننده دست بر پايه انواع الکل براي پيشگيري از ابتلا به ويروس کرونا از ديگر محصولات اين شرکت است.
لابراتوار تخصصي يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان از سال ۱۳۸۶ با هدف توليد مواد دنداني فعاليتهاي دانشبنيان خود را در راستاي فرموله کردن مواد مصرفي دندانپزشکي آغاز کرد. توليد محصول ضدعفوني و پاکسازي کانال ريشه دندان (عصبکشي) از جمله محصولات اين تيم تحقيقاتي است. اين محصول به عنوان ضدعفونيکننده قوي و کامل عفونتهاي کانال ريشه دندان مورد استفاده قرار ميگيرد. همچنين پاکسازي و شستشوي کانال ريشه دندان از بقاياي عفوني و ميکروارگانيسمها به همراه عصبکشي، درمان عفونتهاي دنداني، درمان التهابهاي غيرقابل التيام در اطراف رأس ريشه دندان، حذف بايوفيلمهاي کهنه و غيرفعال کردن سريع باکتريها از جمله کاربردهاي اين محصول به شمار ميرود.
اين شرکت نيز در راستاي مقابله با انتشار ويروس کرونا نسبت به توليد محلول و اسپري ضد عفوني کننده دست اقدام کرده است.
گروهي از محققان يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان فعاليت خود را در زمينه توليد مواد ضدعفوني کننده محيط و تجهيزات بيمارستاني با استفاده از روش "مه خشک" آغاز کردند و توانستند راهکاري نوين براي ضدعفوني هوا و سطوح محيطهاي بيمارستاني و پزشکي ارائه دهند. دستگاه Noco Persia از توليدات اين شرکت است که با استفاده از تکنولوژي جديد مه خشک (Dry Mist) به ضدعفوني کامل محيط و از بين بردن انواع ميکروبها ميپردازد. اين دستگاه حتي امکان ضدعفوني نقاط غير قابل دسترس و غير قابل رؤيت را فراهم ميآورد.
استفاده از روش مه خشک جهت ضدعفوني هوا و سطوح، نسبت به روشهاي سنتي ضدعفوني، برتريهاي ويژهاي دارد. سهولت استفاده و سرعت استفاده از دستگاه بدون نياز به کاربر موجب شده که اين دستگاه به راهکاري مفيد براي ضد عفوني کردن محيطهاي عمومي مانند مهدکودکها، رستورانها، کارخانجات و تمامي اماکني که ضدعفوني و بهداشت محيط دغدغه آنهاست، تبديل شود.
اين شرکت همچنين دو محلول ضد عفوني کننده نيز توليد کرده است.
يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان در کنار تجهيزات دندانپزشکي محلول و اسپري ضدعفوني کننده دست بر پايه انواع الکل را براي پيشگيري از ابتلا به ويروس کرونا توليد کرده است. محلول ضدعفوني کننده کف و سطوح اين شرکت قدرت بالايي در از بين بردن ميکروارگانيزمهاي بيماريزا دارد، به گونه اي که از آن ميتوان به عنوان ضد باکتري، ضد ويروس و ضد قارچ استفاده کرد.
محلول ضدعفوني کننده دست اين شرکت محصول ديگري است که بر پايه الکلي و آماده مصرف توليد شده و از مزايايي چون اثر ضد ميکروبي، داراي مواد محافظ و مرطوب کننده پوست، عدم نياز به شست و شو بعد از استفاده از محصول، فاقد رنگ و داراي رايحه ملايم و قابل استفاده به صورت متوالي بدون خشک شدن پوست برخوردار است.
تجهيزات بيمارستاني
يکي از شرکتهاي دانشبنيان در سال۱۳۸۷ با ادغام چهار شرکت با سابقه در حوزه تجهيزات پزشکي در بخشهاي توليد تجهيزات بيهوشي و تنفسي، مانيتورينگ اعلام علائم حياتي بيمار، توليد و واردات تجهيزات اتاق عمل و سيستمهاي Endo Surgery و Endo Vision فعاليت خود را آغاز کرد و در حال حاضر ماشينهاي بيهوشي براي مراقبت از بيماران در ICU بيمارستانها کاربرد دارند.
تيم تحقيقاتي يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان پس از ساخت دستگاه لگن شوي، آندوسکوپ شوي اتوماتيک و ست شست وشوي ابزار جراحي موفق به توليد ظروف کاغذي يکبار مصرف ضد آب جهت دفع مايعات انساني شدند. اين ظروف (لگن، لوله ادرار و ظروف رسيور) پس از مصرف ميبايست توسط دستگاه امحاگر مخصوص که توسط اين شرکت طراحي و ساخته شده است، دفع اصولي شوند.
علاوه بر آن اين شرکت در رايزني با شرکتهايي که زمينه کاري مشترک با فعاليت اين شرکت دارند، موفق به يافتن روشي جديد براي بيخطرسازي زباله عفوني بيمارستان شد و پس از مذاکرات با يکي از اين کمپانيها که در کشور آلمان مشغول فعاليت است، همکاري مشترک را آغاز و پس از ارائه مدارک لازم به مراجع ذيصلاح، مجوز ساخت اين دستگاه را اخذ کرد.
توليد تجهيزات بيمارستاني مانند دستگاه "کاور کفش اتوماتيک حرارتي"، "دستگاه اينوکلاو روميزي"، "دستگاه استريلايزر پلاسما"، "تخت شستوشو و ضدعفوني بيمار" و دستگاه "ابزار شوي" است.
تيم مطالعاتي يکي ديگر از شرکتهاي فعال در حوزه تجهيزات پزشکي در دي ماه سال ۱۳۷۸ فعاليت خود را از طريق توليد و واردات لوازم و تجهيزات پزشکي در زمينه تجهيزات پزشکي در حوزه دپارتمان CSSD (دستگاههاي شست وشوي ابزار و تجهيزات پزشکي، سيستمهاي اتوکلاو بخار و استريلايزر پلاسما، محلولهاي ضدعفوني، امحاء زبالههاي بيمارستاني) آغاز کرد. علاوه بر آن در زمينههايي چون طراحي و ساخت دستگاه شوک الکترونيک دستي و اتوماتيک (AED)، سيستم احياي قلبي اتوماتيک (CPR)، بيمارستان و کلينيکهاي سيار (Mobile Hospital) و داروخانه رباتيک توانسته است در مدت بيش از ۱۵ سال سابقه در بازار کالاها و خدمات پزشکي ايران را داشته باشد.
دستگاههاي استريلايزر پلاسما، امحاي زباله بيمارستاني و اتوکلاو بخار از جمله محصولات اين شرکت براي کاربرد در شرايط شيوع ويروس کرونا است.
يکي ديگر از شرکتها نيز از سال ۱۳۷۸ فعاليت خود را در زمينه ساخت ميکروسکوپ نيروي اتمي آغاز کرد و نهايتا پس از ۱۰ سال کار در سال ۱۳۸۸ موفق به توليد دستگاه ميکروسکوپ نيروي اتمي براي اولين بار در ايران شد. ۶ کشور در جهان، توليدکننده AFM (ميکروسکوپ نيروي اتمي) هستند و دستگاه ساخته شده توسط اين شرکت از بعد عملکرد و کارايي با نمونههاي خارجي کاملا رقابت ميکند و در بعد اقتصادي نيز کمتر از ۶۰ درصد قيمت دستگاه خارجي است.
دستگاه "نانوسکوپ الکتروني (AFM)" در حوزه مطالعات پژوهشي و براي مطالعه بر ساختار ويروس قابل استفاده است.
توليد نرمافزار براي کاهش ابتلا به ويروس
چهار شرکت ديگر نيز در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات فعال هستند که توانايي توليد نرمافزارهاي کاربردي براي پيشگيري و انجام امور کاري و روزانه در منزل و در پي آن کاهش امکان ابتلا به ويروس کرونا را دارند.
دوربينهاي تبسنج
يکي از شرکتهاي دانشبنيان مستقر در پارک علم و فناوري آذربايجان غربي دوربينهاي حرارتي و تبسنجها و سنسورهاي ترمال (حرارتي) توليد کرده است و درصدد هستند تا با پهپادهايي که در دست ساخت دارند، اقدام به پايش و مونيتورينگ دما کنند.
محققان يکي ديگر از شرکتهاي دانشبنيان پس از ۲۵ سال فعاليت در حوزه الکترواپتيک، با توجه به نياز و شرايط کشور پس از شيوع ويروس کرونا توانستند دوربينهاي حرارتي تبسنج را طراحي کرده و بسازند. به گفته محققان اين شرکت، اين دوربينها آماده تحويل به نهادهاي مربوط به منظور اندازهگيري آنلاين درجه حرارت بدن افراد در اماکن عمومي مانند متروها و بيمارستانها است.
کار دوربينهاي حرارتي، آشکارسازي اختلاف درجه بين نقاط مختلف يک جسم است؛ بخشهاي مختلف بدن انسان از سر تا انگشتان پا داراي درجات حرارتي متفاوتي است؛ از اين رو اگر با استفاده از دوربينهاي حرارتي به بدن انسان نگاه شود، مجموعهاي از نقاط کمرنگ و پررنگ ديده ميشود که اين نقاط کمرنگ و پررنگ ناشي از اختلاف دمايي هستند که آشکارسازي شدند. تصور عموم بر اين است که دوربينهاي حرارتي، ميزان درجه حرارت را اندازهگيري ميکند که تصور درستي نيست؛ چرا که ميتوان با کاليبره کردن اين اختلاف و توزيع حرارتي را به درجه حرارت تبديل کرد.
ساخت دستگاهي براي ضدعفوني کردن بدون پاشش محلول
با توجه به چالش پاشش محلولهاي ضد عفوني کننده در اماکن عمومي، اخيرا گروهي از محققان يکي از شرکتهاي مستقر در پارک فناوري آذربايجان غربي دستگاهي را بر پايه ازن براي ضد عفوني کردن عرضه کردند. اين دستگاه بدون پاشش محلول اقدام به ضد عفوني کردن سطوح ميکند و از آن ميتوان براي کاهش انتشار ويروس کرونا در شرايط طغيان بهرهبرداري کرد.
توليد ماسکهاي نانويي
در حال حاضر چهار شرکت توليدکننده ماسک نانويي در کشور فعال هستند که به گفته آنها قبل از شيوع اين ويروس، توليدات اين شرکتها مشتري خاصي نداشت، چون فرهنگ و کاربردهاي اين محصول در کشور تبيين نشده بود؛ ولي در حال حاضر خطوط توليد اين شرکتها به طور کامل براي تامين نيازهاي کشور فعال شده است.
دکتر سعيد سرکار، دبير ستاد توسعه فناوري نانو تمرکز توليد ماسکها از سوي اين ستاد را بر روي ماسکهاي N۹۴ و N۹۹ دانست و گفت: ماسکهاي N۹۹ بيشتر براي کادر درماني که در مواجهه با بيماران مبتلا يا مشکوک به کرونا هستند، قابل استفاده است؛ چرا که اين نوع ماسکها از ايمني بالاتري برخوردار است.
وي کاربرد ماسکهاي N۹۴ را قابل استفاده براي پرسنل بيمارستانها دانست و اظهار کرد: وزارت بهداشت اخيرا اقدامات خوبي در اين زمينه داشته است، ضمن آنکه اخيرا جلسهاي با هيات امناي ارزي داشتيم و در اين جلسه قرارداد توليد ۱۵ ميليون ماسک را امضا کرديم. بر اساس اين توافق روزي ۳۰ تا ۴۰ هزار ماسک مورد نياز کشور را تامين ميکنيم.
دبير ستاد توسعه فناوري نانو يادآور شد: ما تلاش داريم علاوه بر ظرفيت شرکتهاي دانشبنيان از ساير ظرفيتها نيز در اين زمينه بهرهبرداري کنيم. در حال حاضر يک شرکت مجهز به دستگاه نانو الياف است، ولي اين شرکت فيلترهاي نيروگاهي توليد ميکند و تعهداتي براي توليد اين نوع فيلترها دارد؛ از اين رو ما تلاش داريم تا طرفهاي اين شرکت را متقاعد کنيم که تاريخ تحويل فيلترهاي سفارشي از اين شرکت را به مدت دو ماه به تعويق بيندازند.
وي اضافه کرد: بر اين اساس در حال حاضر يکي از خطوط توليد اين شرکت را به توليد نانو ماسک اختصاص دادهايم. اين خط قادر است روزي ۲۰ هزار نانو ماسک توليد کند.
سرکار يادآور شد: با اين ظرفيت به همراه ظرفيت چهار شرکت توليد کننده نانو ماسک قادر به توليد ۱۰۰ هزار نانو ماسک هستيم، ضمن آنکه دو دستگاه نانو الياف نيز که در انبار بوده، به اين خطوط توليد اضافه ميشوند.
به گفته وي، دو دستگاه نانو الياف نيز براي صادرات بستهبندي شده بود و اين دستگاهها از بستهبندي خارج شدند تا در خط توليد مورد بهرهبرداري قرار گيرند.
سرکار اظهار کرد: در اين راستا معاونت علمي و فناوري رياستجمهوري حمايت کرده است، به گونهاي که در اين مسير هر جا که گلوگاهي وجود داشته، آنها را مرتفع کرده است.
بازار