چطور کرونا از بیماری خفیف به بیماری مرگبار بدل می‌شود؟

همشهري آنلاين/ پژوهشگران اکنون تصوير روشني از علائم شايع بيماري کوويد-۱۹ دارند، اما توضيح اينکه چطور برخي موارد بيماري بسيار شديد و مرگبار مي‌شوتد، هنوز مشکل است. ويروس کرونا يک عفونت تنفسي است و علت مرگ بيماران معمولا نارسايي تنفسي است، يعني ريه‌ها ديگر نمي‌توانند اکسيژن کافي را به خون برسانند. اما ويروس همچنين به قلب، کليه‌ها، روده‌ها و کبد هم آسيب مي‌رساند. مجموعه فزاينده‌اي از پژوهش‌ها نشان مي‌دهند که خود پاسخ ايمني بدن در برابر ويروس که بايد باعث حفاظت بدن شود، در بيماري‌زايي نقش دارد و در برخي از بيماران باعث مي‌شود بيماري از حالت خفيف به حالت مرگبار دربيايد. پژوهشگران چيني در دانشگه پزشکي زونيي در يک بازبيني جديد دريافتند که پاسخ ايمني تهاجمي که اصطلاحا «توفان سايتوکايني» ناميده مي‌شود،‌ ممکن است عامل اصلي در مرگ بيماران مبتلا به ويروس کرونا باشد. يک بررسي ديگر در دانشگاه ووهان نشان داد که بيماران پس از دچار شدن به عفونت ويروس کرونا دچار «بي‌نظمي شديدي در پاسخ ايمني» مي‌شوند که مي‌تواند به سرعت بدن فرد را از کار بيندازد. اين بررسي زوال وضعيت ۱۸ بيمار مبتلا به ويروس کرونا را از زمان پذيرش در بيمارستان تا زمان مرگ که به طور ميانگين حدود دو هفته طول کشيده است- دنبال کرده است. هر دوي اين بررسي‌ها مسير گام‌به گامي را ترسيم مي‌کنند که ويروس کرونا باعث مرگ بيماران مي‌شود: - گام اول: ويروس از طريق پروتئين‌هاي گل‌ميخي سطحش به گيرنده‌هاي سلولي به نام ACE2 متصل مي‌شود که در سراسر بدن وجود دارند. اين روند با متصل شدن به گيرنده‌هاي ACE2 در ريه‌ها شروع مي‌شود. - گام دوم: دستگاه ايمني تهديد را حس مي‌کند و با فعال کردن سلول‌هيا سفيد خون واکنش نشان مي‌دهد. بررسي دانشگاه ووهان نشانگر افزايش نوعي از سلول‌هاي سفيد خون به نام نوتروفيل‌ها و کاهش نوع ديگري از سلول‌هاي سفيد خون به نام لنفوسيت‌ها در ميان بيماراني بود که وضعيتي بحراني داشتند. به گفته پژوهشگران چيني اين نسبت بالاي نوتروفيل به لنفوسيت يک عامل پيش‌بيني‌کننده زودرس بيماري است. - گام سوم: سلول‌هاي سفيد خون مقدار بسيار زيادي سايتوکاين از خود آزاد مي‌کنند. اين پروتئين‌ها باعث فعال‌تر شدن پاسخ ايمني و التهاب بيشتر در بدن مي‌شوند. پژوهشگران دانشگاه ووهان دريافتند که در ميان بيماران شديد و در وضعيت بحراني ميزان‌هاي بالاي يک سايتوکاين کليدي به نام اينترلوکين-۶ مشاهده مي‌شود. گام چهارم: «توفان سايتوکايني» باعث مي‌شود سلول‌هاي سفيد خون به بافت‌هاي سالم ريه حمله کنند. اين واکنش ممکن است به علائم شديدي از جمله لخته شدن خون، نشت شديد مايع از رگ‌هاي خوني، تجمع مايع در ريه‌ها و افت اکسيژن خون و سقوط فشار خون بينجامد. پژوهشگران ووهان ميزان‌هاي بسيار بالاي «دي- دايمر» (D-dimmer) قطعات پروتئيني را در خون بيماران دچار بيماري شديد و بحراني يافتند که نشان‌دهنده وجود لخته‌هاي خوني در رگ‌هاي بدن است. گام پنجم: پاسخ ايمني شديد مي‌تواند باعث آسيب ديدن ريه‌ها، قلب، کليه‌ها، روده‌ها و کبد شود. پژوهشگران ووهان ميزان‌هاي بالايي دو پروتئين - تروپونين يک و CRP- را که نشانگر حمله قلبي هستند- در خون بيماران شديد و در وضعيت بحراني يافتند. در اين بيماران ميزان‌هاي آلبومين خون نيز افت کرده بود که نشاندهنده مشکلات کليوي يا کبدي است. گام ششم: پروتئين‌ها و سلول‌هاي مرده غشايي را به دور حبابچه‌هاي ريه (کيسه هوايي کوچک ريه) تشکيل مي‌دهند که مانع از جذب اکسيژن بوسيله آنها مي‌شوند. اين وضعيت به «نشانگان حاد زجر تنفسي» (ARDS) مي‌انجامد که يک عارضه مرگبار ريوي است. گام هفتم: اغلب مرگ‌هاي ناشي از ويروس کرونا به علت نارسايي تنفسي است، اما بسياري از بيماران دچار نارسايي اندام‌هاي حياتي متعدد در بدن مي‌شوند. از ۱۸ بيمار درگذشته در بررسي ووهان، ۱۷ نفر دچار ARDS شدند، ۱۰ نفر دچار آسيب حاد قلب شدند و هفت نفر نارسايي حاد کليه پيدا کردند. همه اين بيماران به جز يک نفر در روز مرگشان علائم عفونت باکتري ثانوي را هم نشان دادند. هر دو گروه پژوهشگران چيني بر اهميت درمان زودرس علائم تاکيد مي‌کنند. هنگامي که «توفان سايتوکايني» شروع مي‌شود، احتمال بقاي بيماران کاهش مي‌يابد. آکادمي علوم پزشکي چين اخيرا اعلام کرد دانستن دقيقه اينکه در چه زماني اين توفان را در بدن مهار کرد در کاهش ميزان مرگ‌ها در بيماران کوويد-۱۹ حياتي است. اين بررسي‌ها همچنين نشان مي‌دهند درمان بيماران در نبود داروهاي ضد ويروسي يا واکسن چقدر مي‌تواند پيچيده باشد. پژوهشگران زونيي به اين نتيجه رسيدند که جلوگيري از نارسايي اندام‌هاي حياتي بايد اساس درمان را تشکيل دهد و پژوهشگران ووهان بر اهميت پيشگيري و درمان عفونت‌هاي ثانوي باکتريايي تاکيد کردند. به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar