سیارک‌ها؛ تهدید بالقوه یا منابع ارزشمند؟

ديجياتو/ ۳۰ ژوئن يا ۱۰ تير هر سال به عنوان روز جهاني سيارک‌ها نامگذاري شده. اجرامي که هر از گاهي با سر و صداي زياد در مورد احتمال نابودي زمين به سمت ما مي‌آيند اما در نهايت از بيخ گوشمان رد مي‌شوند. سيارک‌ها جداي از تهديد به عنوان منبعي غني از مواد معدني هم در نظر گرفته مي‌شوند و در دهه اخير اهميتشان براي منجمان دو چندان شده است. اين مطلب نگاهي به تاريخچه و دليل نامگذاري روز جهاني سيارک‌ها داريم. سپس به سراغ ارزش سيارک‌ها رفته و در نهايت به بررسي سيستم دفاعي ناسا مي‌پردازيم که قرار است مانع از نابودي زمين توسط اين اجرام شود. تاريخچه نامگذاري روز جهاني سيارک‌ها چندين سال قبل تعدادي از چهره‌هاي شاخص دنياي فناوري مثل «استيون هاوکينگ»، «دنيکا رمي»، رييس بنياد B612، «گريگوري ريچرز» فيلمساز، «راستي شوايکارت»، فضانورد آپولو ۹ و «برايان مي»، اختر فيزيکدان و گيتاريست گروه «کويين» پيشنهاد انتخاب روزي جهاني براي سيارک‌ها را دادند. درخواست اين گروه توسط بيش از ۲۰۰ متخصص علوم هوا فضا و فناوري در سراسر دنيا امضا شد و سازمان ملل هم در سال ۲۰۱۶ رسما ۳۰ ژوئن را به عنوان روز جهاني سيارک‌ها انتخاب کرد. دليل انتخاب اين تاريخ به عنوان روز جهاني سيارک‌ها به فاجعه‌اي برمي گردد که بيش از يک قرن پيش در روسيه روي داده بود. در ۳۰ ژوئن ۱۹۰۸ سيارکي غول پيکر پس از ورود به آسمان «تونگوسکا» در ارتفاع ۱۰ کيلومتري منفجر شد. برخورد آنقدر شديد بود که در اقصي نقاط دنيا حس شد و از آن به عنوان بزرگترين برخورد کهکشاني مشاهده شده توسط توسط انسان‌هاي مدرن ياد مي‌شود. سيارک‌ها به عنوان منبعي ارزشمند از مواد معدني آمريکا در اواسط دهه ۲۰۱۰ با تصويب قانوني استخراج مواد معدني از اجرام آسماني را مجاز اعلام کرد و کار تا جايي پيش رفت که گروهي از دانشمندان ايالات متحده به صورت جدي بررسي امکان احداث ايستگاه فضايي روي سيارک‌ها را کليد زدند. هدف از اينکار استخراج مواد معدني ارزشمندي است که در اين اجرام از گوشه‌اي از کهکشان به گوشه‌اي ديگر در حرکتند. تنها ارزش پلاتينيوم موجود در يکي از سيارک‌هاي نزديک به زمين در حدود ۵۰ ميليارد دلار تخمين زده شده و چند سال پيش فيزيکدان مشهور «نيل دگراس تايسون» گفته بود اولين تريليونر زمين فردي است که بتواند از منابع و معادن سيارک‌ها بهره برداري کند. علاوه بر اين يافتن شواهدي از وجود آب در اين اجرام در مطالعات کيهان شناسي اهميت بسيار زيادي دارد. يکي ديگر از مزاياي سيارک‌ها که دانشمندان را به بررسي چنين پروژه‌اي ترغيب کرده امکان بهره‌گيري از چرخش سريع اين اجرام براي تأمين گرانش مورد نياز تجهيزات استخراج است. همچنين جنس صخره‌اي سيارک سپر مناسبي در مقابل امواج کيهاني است که ايمني پروژه‌هاي استخراجي را افزايش خواهد داد. از سوي ديگر با معدنکاري در فضا مي‌توان از محيط زيست کره زمين محافظت کرد. اين ايده‌ها تنها روي کاغذ نمانده و کمپاني «Planetary Resources» با تکيه بر سرمايه اشخاصي مانند «جيمز کامرون» کارگردان فيلم‌هايي مانند تايتانيک و آواتار و «لري پيج» هم‌مؤسس گوگل را به عنوان سرمايه گذار، سال ۲۰۱۸ نخستين ماهواره خود را که براي يافتن منابع آب در فضا به رادار موج کوتاه مجهز شده بود، به خارج از جو زمين فرستاد. هرچند اين شرکت عاقبت چندان درخشاني پيدا نکرد اما اين باعث نشده شرکت‌هاي Bradford, Ispace, Kleos Space S.A., Moon Express, Planetary Resources, Spacefab.Us و بسياري ديگر از منابع ارزشمند موجود در سيارک‌ها چشم بپوشند. سيستم‌هاي دفاع در برابر سيارک‌ها نابودي سيارک‌هايي که به زمين نزديک مي‌شوند سخت‌تر از آن چيزي است که تصور مي‌کنيد اما اين باعث نشده سازما‌ن‌هاي فضايي دست روي دست گذاشته و منتظر روز موعود نابودي زمين توسط يک جرم فضايي بمانند. جديدترين روشي که براي رفع خطر سيارک‌ها پيش نهاد شده شامل استفاده از سيارک‌هاي کوچکتر براي هدايت نمونه‌هاي بزرگ و خطرناک مي‌شود. در اين روش از يک کابل عظيم استفاده مي‌شود و نگراني بابت خرد شدن سيارک وجود نخواهد داشت. به باور دانشمندان سيارک کوچک مي‌تواند مرکز جرم سيارک بزرگتر را به سمت ديگر بکشد که نتيجه آن، دور شدن آنها از زمين خواهد بود. ناسا قصد دارد در سال ۲۰۲۰ فناوري انحراف را براي بررسي تاثير آن روي حرکت سيارک‌هاي نزديک زمين آزمايش کند. اگر به نظرتان اين روش کسل کننده است بد نيست بدانيد روش‌هاي هيجان انگيزتري هم وجود دارد. تا کنون سازمان‌هاي نظامي مختلفي امکان پرتاب موشک به سوي سيارک‌ها را بررسي کرده‌اند. در برخي از اين طرح‌ها پيشنهاد شده که ابتدا موشکي براي شناسايي به سمت سيارک ارسال شده و پس از به دست آوردن اطلاعات کافي موشک پر قدرت و مجهز به کلاهک هسته‌اي به سوي هدف شليک شود. با اين حال مشخص نيست اين روش تا چه اندازه عملي و کارآمد باشد. کنگره آمريکا در سال ۲۰۰۵ با تشخيص خطرات بالقوه سيارک‌هاي تلاقي کننده با زمين از ناسا خواست سيستمي را براي شناسايي ۹۰ درصد اين اجرام توسعه دهد. اين سازمان تا يک دهه موفقيت چنداني نداشت اما دو سال قبل گزارشي با عنوان «راهبردها و برنامه عملي براي آمادگي در برابر اجرام نزديک به زمين» اهداف خود را مدون کرد. سال گذشته آژانس فضايي اروپا (ESA) و ناسا ماموريت ۳۲۰ ميليون دلاري خود براي انهدام يک سيارک را تاييد کردند که طي آن برخورد يک فضاپيما به سيارک بررسي شده و امکان از بين رفتن آن سنجيده شود. اين آژانس فضايي طي ماموريت DART يا «آزمون هدايت دوگانه سيارک» قصد دارد با کوبيدن فضاپيما به سيارک‌ها در زاويه و سرعتي خاص آنها را از مسير برخورد به زمين منحرف کند. شايد اين پروژه شبيه فيلمهاي هاليوودي به نظر برسد اما يک مجموعه دوتايي سيارک به نام ديديموس (Didymos) و ديمورفوس (Dimorphos) به عنوان اهداف آن انتخاب شده‌اند. سيارک ديمورفوس که در واقع ماه ديديموس محسوب مي‌شود، تا هفته گذشته نام مشخصي نداشت اما ناسا آنرا ديمورفوس ناميده که به معني داراي دو شکل است: اشکال قبل و بعد از برخورد. سازمان فضايي اروپا ابعاد ديمورفوس را در حد اهرام ثلاثه تخمين زده اما با توجه به سرعت بالا و فاصله آن زمين احتمالا برخورد فضاپيمايي با ابعاد يخچال از زاويه مناسب کافي است تا سايه اين تهديد را از سر زمين کم کند. اين نخستين باري است که انسان سعي در تغيير اندازه گيري شده ديناميک يک شي در سيستم خورشيدي دارد. پرتاب از تير ماه سال آينده شروع شده و احتمالا DART يکسال بعد به مقصد خواهد رسيد. DART با سرعت خيره کننده ۲۳۷۶۰ کيلومتر در ساعت به هدف برخورد مي‌کند و در صورتي که ماموريت آن با موفقيت همراه باشد، راه براي هدف گرفتن سيارک‌هاي با ابعاد بزرگتر نيز هموار خواهد شد. لحظه برخورد اين اجسام توسط ماهواره مکعبي ساخت ايتاليا با عنوان LICIACube ثبت خواهد شد اين ماهواره پيش از فضاپيما به سيارک رسيده و در مکان مورد نظر مستقر مي‌شود. ۳ سال پس از برخورد هم سازمان فضايي اروپا براي بررسي دقيق نتيجه تصادف فضاپيماي Hera را روانه ديمورفوس مي‌کند. اطلاعات به دست آمده از اين ماموريت داده‌هاي ارزشمندي را براي تعيين استراتژي مناسب دفاع در برابر سيارک‌ها در اختيار دانشمندان قرار مي‌دهد و با استفاده از آن مي‌توانند نيروي لازم براي مقابله با اين تهديدات فضايي را برآورد کنند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar