کشف بقایای یک تصادف باستانی در فضا

فراديد/ دانشمندان موفق به کشف بقاياي يک خوشه ستاره باستاني شده‌اند که بيش از دو ميليارد سال پيش توسط کهکشان «راه شيري» ما از هم پاشيده شده است. اين بقايا به درک گذشته کائنات و زماني که سيارات و کائنات جوانتر بودند، کمک مي‌کند. مطالعه روي بقاياي اين سيارات همچنين نتيجه‌گيري‌هاي پيشين اخترشناسان را در مورد نحوه شکل‌گيري اجرام فضايي تغيير داده است.
يک خوشه کروي، تشکلي از حدود يک ميليون ستاره است که با قوه جاذبه به يکديگر چسبيده‌اند و همگي به دور يک هسته کيهاني مي‌چرخند. حدود ۱۵۰ خوشه کروي ستاره‌اي در کهکشان «راه شيري» هست که در مجموع کهکشان ما را احاطه کرده‌اند.

اما خوشه کروي تازه کشف شده، با ديگران متفاوت است. اين دسته ستارگان بسيار پيشتر از ساير همتايان خود شکل گرفته است و مرگ آن ميليارد‌ها سال پيش در اثر برخوردي عظيم صورت گرفته است که قوه جاذبه و نيرو‌هاي جزر و مدي (گرانشي) راه شيري آن را از هم پاشيد.

قطعات ستارگاني که اين خوشه کروي از خود بر جاي گذاشت، همانند آثار باستاني (تمدن‌هاي گذشته) در زمين است که اطلاعاتي از زمان خود در اختيار باستان شناسان مي‌گذارد.

---

بازار

---

الکساندر جي، يکي از اخترشناسان انستيتوي علوم کارنگي و يکي از اعضاي تيم کاشف اين خوشه کروي، مي‌گويد: «اين، باستان‌شناسي ستاره‌اي است که از بقاياي پديده‌اي باستاني پرده برمي‌دارد که همراه با نمودي تازه‌تر کشف شده است.»

هرچند اين خوشه کروي ستارگان ميليارد‌ها سال پيش توسط کهکشان ما از هم گسسته است، اما تصور مي‌شود که آخرين خوشه کروي سياراتي باشد که همچنان داده‌هاي مرتبط با ساختار کائنات را از نقاط ديگر فضا در خود ذخيره کرده است.

تينگ لي، اخترشناس ديگري از انستيتوي کارنگي، مي‌افزايد: «بقاياي خوشه کروي که "جريان ستاره‌اي ققنوس" را تشکيل مي‌دهد، ميليارد‌ها سال پيش از هم پاشيد، اما خوشبختانه (قطعات آن) همچنان اطلاعات مربوط به شکل‌گيري‌اش را در طول حيات کائنات حفظ کرده است و ما مي‌توانيم جرئيات آن را از ترکيب شيميايي ستارگان آن بخوانيم.»

اين خوشه کروي ستارگان در مقايسه با ساير ستارگان نزديکش، «جريان ستاره‌اي ققنوس»، متفاوت است و به همين دليل به پژوهشگران امکان داده است که نه تنها آن را از ساير خوشه‌هاي کروي اطراف آن تشخيص دهند، بلکه درکي از شرايط حاکم بر شکل گرفتن آن پيدا کنند.

ژِن وَن، دانشجوي دوره دکتراي دانشگاه سيدني که اين پژوهش را هدايت مي‌کند، مي‌گويد: «وقتي دانستيم کدام سيارات به جريان ستاره‌اي تعلق دارند، تمام عناصر متعدد آن‌ها را که از گاز هليوم و هيدروژن سنگين‌تر بود در پديده‌اي که اخترشناسان به آن فلزسنجي مي‌گويند، اندازه‌گيري کرديم. بسيار تعجب کرديم که جريان ستاره‌اي ققنوس داراي مقدار کمي فلز است که آن را به وضوح از ساير خوشه‌هاي کروي در کهکشان مجزا مي‌کند.»

«هرچند اين خوشه کروي ميليارد‌ها سال پيش نابود شده است، اما هنوز مي‌توانيم بگوييم که اين خوشه ستارگان در اوايل عمر کائنات، از بقاياي ذرات و قطعات مجموعه ستارگان آن دوران ساخته شده بوده است.»

ميزان فلزات موجود در اين خوشه آن قدر کم است که اخترشناسان پيشترتر گمان مي‌کردند که با اين مقدار اندک فلز، خوشه کروي نمي‌تواند شکل بگيرد. پژوهشگران پيشتر تنها به آن نوع خوشه‌هاي ستاره‌اي کروي برخورده بودند که مملو از عناصر سنگين‌تر بودند. آن‌ها اين عناصر را از نسل‌هاي ستارگان پيش از خودشان گرفته بودند.
 
به همين دليل، ماهيت و کوجوديت اين خوشه‌هاي کروي به ستارگان پيش از خود متکي بود؛ چنان که اگر مقدار فلز آن‌ها کم مي‌بود، شکل نمي‌گرفتند.

اما محتواي عناصر فلزي اين خوشه کروي جديد به مراتب کمتر از حداقل است و به اين ترتيب و بنا به دانسته‌هاي جاري، قاعدتا نمي‌بايست شکل گرفته باشد. اين امر نمايانگر آن است که دانش ما در مورد نحوه ايجاد جريانات خوشه‌اي کروي مي‌تواند بسيار نادرست باشد.

دانيل زاکر، استاديار دانشگاه مک کواري، مي‌گويد: «اين جريان ستاره‌اي از خوشه‌اي مي‌آيد که به گمان ما نبايد وجود مي‌داشت.»

فرضيات موجود، منشاء اين خوشه ستاره‌اي و بازنويسي روايت‌هاي شکل گرفتن کهکشان‌ها را براي اخترشناسان دشوار مي‌کند. پژوهشگران مي‌گويند که در يافتن اين جريان ستاره خوشه‌اي بخت يارشان بوده است، زيرا اين خوشه‌هاي کروي که زماني تعداشان چشمگير بوده است، به تدريج توسط کهکشان راه شيري ما از هم گسسته شده و پيش از نابودي کامل، جذب نظام کائنات شده‌اند.

وَن مي‌گويد: «ما بقاياي اين خوشه کروي را پيش از آن که براي هميشه در کهکشان جذب شود و از ميان برود، کشف کرديم.» اکنون پژوهشگران اميدوارند که جريانات ستاره‌اي بيشتري از اين نوع کشف کنند.

دکتر لي مي‌گويد: «پرسش بعدي اين است که آيا بقاياي ديگري از اين نوع جريان ستاره‌اي خوشه‌اي يا به عبارت ديگر، بقاياي ستاره‌هاي خوشه‌اي کروي که مدت‌هاست نابود شده در کهکشان وجود دارد يا نه. کشف تعداد بيشتري از اين نوع جريان ستاره‌اي، دريچه ديگري به روي روز‌هاي نخست کائنات خواهد گشود.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar