آزمایش جدیدی که نویدبخش تشخیص بیماری آلزایمر است

زوميت/ آزمايش خون جديد ميتواند روشي اميدوارکننده براي تشخيص مبتلايان به بيماري آلزايمر حداقل بيست سال قبل از بروز اختلالهاي شناختي باشد.
آزمايش خون جديدي نويدبخش تشخيص افراد مبتلا به آلزايمر است. با اين آزمايش، ميتوان خطر ژنتيکي ابتلا به آلزايمر را درست بيست سال قبل از اختلال شناختي تشخيص داد. اين پژوهش در مجلهي JAMA منتشر و همزمان در کنفرانس بينالمللي آلزايمر ارائه شده است.
سالها است تشخيص بيماري آلزايمر ازطريق پلاکهاي آميلوئيد و پروتئينهاي تاو مغز بهويژه پس از مرگ افراد امکانپذير است؛ اما آزمايش کمهزينه و دردسترس خون براي وجود پلاکها و تودههاي تاو تأثير چشمگيري بر پژوهش و درمان آلزايمر گذاشته است. طبق پژوهشي جديد، اندازهگيري فسفو تاو 217 (p-tau217) يکي از پروتئينهاي تاو موجود در تودهها ميتواند شاخص نسبتا دقيق و حساسي براي پلاکها و تودههاي تاو در افراد زنده باشد. پروفسور اسکار هانسون، استاد پژوهشهاي باليني حافظه در دانشگاه لاند سوئد و سرپرست پژوهشي سوئدي BioFINDER ميگويد:
آزمايش خون p-tau217 براي تشخيص زودهنگام و پژوهشهاي آلزايمر اميدبخش است. با اينکه براي بهينهسازي ارزيابي و آزمايش خون افراد نياز به تلاش زيادي است، آزمايش خون ميتواند براي بهبود تشخيص و درمان افراد در مراحل اوليهي بيماري مفيد باشد.
پژوهشگران آزمايش خون جديد p-tau217 را روي ۱،۴۰۲ شرکتکنندهي بدون اختلال و داراي اختلال شناختي ارزيابي کردند. اين آزمايشها در آريزون و سوئد و کلمبيا انجام شد. پژوهشي که دانشگاه لاند سوئد هماهنگ کرده بود، ۸۱ شرکتکننده در مؤسسهي Banner Sun Health را شامل ميشد. اين مؤسسه ارزيابيهاي باليني و نمونههاي خون آخرين سالهاي عمر را ارائه و سپس نوروپاتولوژي آنها پس از مرگ را ارزيابي ميکند. در پژوهش بيوفايندر، ۶۹۹ شرکتکننده ارزيابيهايي مثل پردازش تصوير مغز و مايع نخاعي (CSF) و شاخص زيستي خون را گذراندند و ۵۲۲ فرد حامل و غيرحامل جهش کروموزومي عامل بيماري آلزايمر هم در اين پژوهش شرکت کردند.
در گروه آريزونا (مؤسسهي پژوهش سلامت Banner Sun)، ارزيابي روي شرکتکنندگاني انجام شد که تشخيص نوروپاتولوژي براي گروهي از آنها بهمعني احتمال فراوان يا متوسط آلزايمر و براي گروهي ديگر هم اين احتمال صفر بود. تشخيص براساس پلاکها و تودههاي لوب گيجگاهي با دقت ۸۹ درصدي و تشخيص احتمال ابتلا به آلزايمر با دقت ۹۸ درصدي همراه بود. در افرادي که پلاکهاي آميلوئيد داشتند، ميزان p-tau217 بيشتر هم رابطهي مستقيمي با تعداد بيشتر تودهها داشت.
در پژوهش سوئدي بيوفايندر، ارزيابي بين اشخاص مبتلا به آلزايمر و ديگر بيماريهاي زوال عقلي با دقت ۹۶ درصد انجام شد. اين ارزيابي مشابه اسکنهاي PET تاو و شاخصهاي زيستي CSF است و عملکرد بهتري از ديگر آزمايشهاي خون و ارزيابيهاي MRI دارد. در اين ارزيابي، اسکن PET تاو غيرعادي با دقت ۹۳ درصد تشخيص داده شد.
در گروه کلمبيا، ارزيابي براي تشخيص حاملهاي جهش بيست سال قبل از سن تخميني شروع اختلال شناختي انجام شد.
در هرکدام از تحليلهاي ذکرشده، p-tau217، مؤلفهي اصلي تودههاي تاو مرتبط با بيماري آلزايمر، عملکرد بهتري از p-tau181، مؤلفهي ديگري از تودههاي تاو اخيرا اميدوارکننده ظاهرشده در تشخيص آلزايمر اميدوارکننده و بسياري از آزمايشهاي ديگر خون داشتند. از ديگر رهبران اين پژوهش ميتوان به جفري ديج، از شرکت Eli Lilily و سباستين پالمکويست و شرونرا جاندلز، از دانشگاه لاند و اريک ريمن، از مؤسسهي آلزايمر بانر و يکي از سازماندهندگان دادههاي تحليل آريزونا و کلمبيا اشاره کرد.
در دو سال گذشته، پژوهشگران به پيشرفت درخورتوجهي درزمينهي توسعهي آزمايشهاي خون آميلوئيد دست يافته و اطلاعات ارزشمندي را دربارهي ويژگيهاي اصلي آلزايمر ارائه کردهاند. با اينکه قبل از آمادهسازي آزمايش در کلينيک به کار زيادي نياز است، آزمايش خون p-tau217 ميتواند اطلاعات ارزشمندي دربارهي پلاکها و تودههاي تاو مرتبط با بيماري آلزايمر فراهم کند. همچنين، اين آزمايش قابليت پيشرفت در پژوهشها و درمان آلزايمر به شيوههاي ديگر را دارد. دکتر اريک ريمن، مدير اجرايي مؤسسهي آلزايمر بنر و يکي از مؤلفان ارشد پژوهش، معتقد است:
آزمايشهاي خوني مثل p-tau217 قابليت تحول در پژوهش و درمان و آزمايشهاي پيشگيري آلزايمر را دارند. با اينکه کار زيادي در پيش داريم، پيشبيني ميکنم تأثير آزمايشها در پژوهش و زمينههاي باليني در دو سال آينده آشکار خواهد شد.
آلزايمر بيماري ضعيفکننده و درمانناپذيري است که تقريبا ۵/۸ ميليون آمريکايي ۶۵ سال و مسنتر را تحتتأثير قرار ميدهد. بدون کشف درمانهاي موفق پيشگيري، تعداد مبتلايان آلزايمر در ايالات متحده تا سال ۲۰۵۰ به ۱۴ ميليون نفر خواهد رسيد.