آخرین یافته‌های دانشمندان از واکسن کرونا: احتمال مصونیت ۵۰ درصدی

تلاش‌ها از همان اول براي ساخت واکسن کرونا آغاز شد اما با اين وجود اخباري از گوشه و کنار شنيده مي‌شد که واکسن کرونا حداقل تا يک الي دو سال آينده ساخته نخواهد شد ولي گروه‌هاي زيادي از سرتاسر دنيا در حال تلاش بودند تا بشر را از شر اين ميهمان ناخوانده خلاص کنند.

روسيه و چين، نفرات اول و دوم ماراتن ساخت واکسن

درست در اوايل مرداد ماه بود که محققان دانشگاه آکسفورد اعلام کردند که واکسني که توسط اين تيم ساخته شده، بي‌خطر و اميدوار کننده بوده است. آنها نام اين واکسن رو کووي شيلد گذاشته و اعلام کردند که در خوشبينانه ترين حالت تا کريسمس به دست مردم خواهد رسيد. گفته مي‌شود انگلستان ۱۰۰ ميليون دوز از اين واکسن را سفارش داده است.

اما هنوز واکسن ساخته شده توسط اين گروه به ثبت نهايي نرسيده بود که روسيه در طي يک اقدام غافلگير کننده اعلام کرد نخستين واکسن کرونا را به ثبت رسانده است. روس‌ها به افتخار اولين ماهواره جهان که در سال ۱۹۵۷ به فضا پرتاب شد، نام اين واکسن را Sputnik V گذاشتند؛ ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه هم گفت که دختر خودش از کساني بوده که اين واکسن را تزريق کرده است.

با اين وجود برخي اين حرکت را خود نمايي سياسي مي‌نامند چرا که متخصصان هشدار مي‌دهند که بدون آزمايش باليني مرحله سه در مقياس بزرگ، اصلا معلوم نيست که واکسن در بدن ايمني ايجاد مي‌کند يا نه و از طرف ديگر عوارض جانبي آن مشخص نيست؛ در نتيجه قطعا نمي‌توان به اين واکسن اعتماد کامل داشت.

به گفته دانشمندان اين واکسن هنوز نياز به داده‌هاي مهمي براي امنيت و موثر بودن دارد و تهيه، آزمايش و بررسي هرگونه واکسني نيازمند تلاشي طولاني، پيچيده و گران قيمت است که به طور معمول ماه‌ها يا حتي سال‌ها طول مي‌کشد.

چند روز پيش، چين تبديل به دومين کشوري شد که واکسن عليه ويروس کرونا را به ثبت رساند. اين واکسن که Ad۵-nCoV نام دارد، توسط شرکت داروسازي «کان سينو» چين و با سرپرستي «چن وي» متخصص بيماري‌هاي عفوني اين کشور توليد مي‌شود و تا پايان سال ۲۰۲۰ با قيمت ۱۵۰ دلار عرضه خواهد شد.

معيار تاييد يا رد صلاحيت يک واکسن

با وجود تمام اين اخبار خوبي که از پيشرفت مراحل ساخت واکسن کرونا شنيده مي‌شود، برخي معتقد اند که خيلي هم نبايد به ساخته شدن و موثر بودن اين واکسن دل خوش کرد و ممکن است بشر هيچوقت پسا کرونا را تجربه نکند.

تا کنون دو واکسن ثبت شده اند و واکسن محققان آکسفورد هم به نتايج خوبي رسيده است. اما واقعيت اين است که تا کنون سازمان جهاني بهداشت هيچ واکسني را تاييد نکرده است؛ سيما سادات لاري سخنگوي وزارت بهداشت امروز در همين رابطه گفته بود: نبايد نااميد باشيم، اما ممکن است مانند بسياري از بيماري‌ها از جمله ايدز، هيچ واکسني هم برايش پيدا نشود. بنابراين، بهترين راه اين است که سبک زندگي مطابق با کرونا را در پيش بگيريم. آنچه که مسلم است اين است که با اصول پيشگيري مانند فاصله‌گذاري، استفاده از ماسک و شست و شوي مداوم دست‌ها مي‌توانيم از ابتلا به اين بيماري پيشگيري کنيم.

سازمان جهاني بهداشت هم پيش‌تر درباره واکسن روسي کرونا اعلام کرده بود: به دليل اينکه اطلاعات کاملي درباره واکسن روسي کرونا دريافت نکرده نمي‌تواند آن را ارزيابي کند و پيش از تکميل دو مرحله تست‌هاي دوم و سوم نمي‌توان هيچگونه واکسني توليد کرد.

اما معيار براي امنيت يک واکسن و تاييد آن چيست؟

هر واکسن بايد مراحل مشابه آزمايشات باليني را طي کند و در مراحل آخر روي گروهي با هزاران نفر داوطلب تست شده تا عوارض و ميزان ايمني آن مشخص شود؛ اين ارزيابي‌هاي باليني در فاز دوم و سوم ساخت واکسن انجام مي‌شوند.

به گفته متخصصان واکسني که عوارض جانبي ايجاد کند يا ميزان کمي از مصونيت در مقابل بيماري ايجاد کند، مشکل ساز خواهد بود و براي اطمينان از کارکرد واکسن، داروي ساخته شده بايد روي گروه‌هاي مختلف گيرندگان اعم از، جوان، سالمند، سالم، افراد مبتلا به بيماري‌هاي خاص و ... در گروه‌هاي مجزا ازمايش شود.

در ماه ژوئن، FDA دستورالعمل‌هايي را براي تأييد واکسن کرونا صادر کرد. در اين دستورالعمل‌ها عنوان شده بود که: يک واکسن بايد حداقل ۵۰٪ از کارآيي را در کارآزمايي‌هاي باليني نشان دهد، يعني افرادي که واکسن را دريافت کرده اند، ۵۰درصد کمتر از ساير افراد به ويروس آلوده شوند.

به گفته متخصصان کارايي ۵۰ درصدي همچنان ايده آل نيست اما قابل توجه است و حداقل چرخه انتقال در جامعه هم ۵۰درصد کاهش پيدا مي‌کند.

دانشمندان معتقد اند که با وجود اينکه آزمايش‌هاي مرحله ۳ براي واکسن معمولا مدت زيادي طول مي‌کشد، اما نياز جدي و مبرم به واکسن مي‌تواند باعث شود يک واکسن اميدوار کننده که پاسخ ايمني قوي را در آزمايشات فاز ۲ ايجاد کرده، براي استفاده اضطراري بدون آزمايش کامل فاز ۳ تأييد شود .

اما در طي آزمايش‌ها و انجام فازهاي مختلف ساخت واکسن يک سوال اصلي وجود دارد: واکسن چه مدت از فرد در برابر ويروس محافظت مي‌کند.

در اين رابطه مطالعات گذشته در مورد سارس و مرس نشان مي‌دهد که افراد ممکن است حداقل دو يا سه سال پس از ابتلا به عفونت اوليه در مقابل خانواده کرونا در امان باشند. واکسن COVID-۱۹ بايد پاسخ ايمني مشابهي را در برابر عفونت طبيعي ايجاد کند، بنابراين ايمني بدن در برابر اين ويروس ممکن است به تدريج کاهش پيدا کرده و از بين برود.

متخصصان در اين رابطه گفته اند که هنوز مشخص نيست واکسن کرونا تا چه مدت ايمني ايجاد مي‌کند و به همين دليل احتمالا به نسل اول، دوم و سوم واکسن کرونا نيازمند خواهيم بود.