رودست هایی که علم از کرونا خورد

خراسان/ مروري بر باورهاي نادرست و گزاره‌هاي به ظاهر علمي درباره کوويد 19 که دست به دست در جوامع مختلف چرخيدند اما اشتباه از آب درآمدند
 «تابستان بشود کرونا مي‌رود!»، «همه افراد لازم نيست ماسک بزنند»، «بچه‌ها نمي‌گيرند»، «آب نمک غرغره کنيد تا کرونا نگيريد!» و ... . اين جملات را احتمالادر چند ماه گذشته از زبان بعضي افراد و حتي اطرافيان‌مان شنيده‌ايم. گزاره‌هايي که با گسترش در محافل حقيقي و مجازي بين افراد به ‌تدريج تبديل به باور شدند. خيلي‌ها آن‌ ها را به عنوان توصيه‌هاي علمي و اثبات شده براي يکديگر نقل کردند و البته بيشترشان هم از زبان متخصصان امر گفته شد اما گذشت زمان و پژوهش‌هاي علمي، نادرستي و شايعه بودن بسياري از آن‌ها را به اثبات رساند. به‌تدريج هرچه که زمان گذشت ما به شناخت بهتري از بيماري کرونا رسيديم و همين باعث شد بعضي از باورهاي نادرست خودمان را کنار بگذاريم. البته طبيعي هم هست و همواره ظهور پديده‌هاي جديد، شايعات مختلف را به همراه خودش در بين بخش عوام جامعه داشته است. در پرونده امروز مروري داريم بر  باورهاي مختلفي که در هفت، هشت ماه گذشته از ظهور کرونا در جوامع مختلف به وجود آمده‌ و دست به دست بين افراد مختلف چرخيده‌اند و بر خلاف تصورات اوليه درباره علمي بودن‌شان، اشتباه از آب در آمدند.

 لازم نيست که همه افراد ماسک بزنند

---

بازار

---

يکي از اطلاعات گمراه کننده‌اي که از ابتداي شيوع ويروس کرونا به مردم دنيا داده شد، درباره ضرورت نداشتن استفاده از  ماسک در افراد سالم بود. حتي در رسانه‌هاي رسمي اعلام مي‌شد ماسک ايمني خاصي براي فرد سالم نمي‌تواند ايجاد کند و فقط براي فرد بيمار است که زدن ماسک مي‌تواند به جلوگيري از انتشار ويروس کمک کند. اما به مرور اين توصيه تغيير کرد و حالا توصيه‌ها مي‌گويد زدن ماسک حداقل به دو دليل در محيط‌هاي به خصوص شلوغ خارج از خانه توصيه مي‌شود: نخست اين که جمعيت کثيري از ناقلان ويروس بدون علامت هستند و شايد خودشان هم از ناقل بودن اطلاعي ندارند بنابراين زدن ماسک در جلوگيري از شيوع ويروس از سوي اين افراد موثر است. و ديگر اين که هنوز به طور دقيق درباره نحوه انتقال ويروس از طريق هوا ،اطلاعات علمي دقيقي در دست نيست و دست‌کم اين که اين مسئله در دست تحقيق است؛ عده‌اي معتقدند در محيط‌هاي شلوغي چون بازارها ، مترو و اتوبوس‌ها و ... ممکن است ويروس از طريق هوا منتقل شود و از سوي ديگر تجربه کشورهاي موفق در مبارزه با ويروس کرونا(هنگ‌کنگ، کره جنوبي، تايوان و ...) در اجباري کردن زدن ماسک در بيرون از خانه براي همه نشان مي‌دهد اين شيوه ممکن است در کاهش پخش قطرات تنفسي موثر باشد. همين باعث شد که امروز  توصيه به ماسک زدن يکي از توصيه‌هاي جهاني براي همه مردم باشد و افراد هر روز با ماسک به زندگي در محيط کار، خيابان و دورهمي‌ها بپردازند.
 
بچه‌ها کرونا نمي‌گيرند

مصون بودن کودکان از ويروس کرونا يکي از ادعاهايي بود که تبديل به يک باور شده بود و شايد همين باعث شد کمتر به سلامت کودکان در مقابل ويروس کرونا توجه شود. اين در حالي بود که در واقع کودکان هم مانند ديگر رده‌هاي سني مي‌توانند به اين بيماري مبتلا شوند. فقط موضوع اين است که  کودکان زير ۱۰ سال به دليل اين که سيستم ايمني بالايي دارند در صورت آلودگي به ويروس احتمال اين که مقاومت از خود نشان بدهند بيشتر است. اما در ادامه ثبت فوتي و موارد بستري کودکان بر اثر ابتلا به کرونا، اين مسئله را نشان داد که خطر کرونا درباره کودکان را نيز بايد جدي بگيريم، هر چند کودکان کمتر به نوع حاد بيماري دچار مي‌شوند. همچنين موضوع ديگري که باعث مي‌شود نياز بيشتري به مراقبت از کودکان باشد اين است که کودکان مي‌توانند ناقل خطرناک بيماري باشند. يعني در عين اين که خودشان به نوع آسان بيماري مبتلا مي‌شوند يا حتي ممکن است علايمي از خودشان بروز ندهند ،مي‌توانند عامل انتقال بيماري به بزرگ سالان و سالمندان باشند.
 
کرونا درنهايت يک متر در هوا منتشر مي‌شود 

در چند ماه گذشته همواره اطلاعات متناقضي درباره ميزان فاصله احتياطي لازم براي جلوگيري از سرايت کرونا منتشر شده است. اوايل گفته مي‌شد که لازم است افراد براي پيشگيري از ابتلا به اين ويروس يک متر با همديگر فاصله داشته باشند و بعد‌ها اين فاصله احتياطي به يک‌ونيم تا دو متر افزايش يافت اما به تازگي گزارش‌هايي از انتقال کوويد۱۹ در فاصله بيش از چهار متري نيز منتشر شده است.
 
با گرم شدن هوا از بين مي‌رود

تجربه‌هاي پيشين ما از بيماري‌هاي ويروسي مانند سرماخوردگي و آنفلوآنزا به ما اين را مي‌گفت که اين گونه بيماري‌ها در فصول سرد سال عمدتا شيوع پيدا مي‌کنند و هر چه به سمت فصل گرم برويم، شيوع آن‌ها کمتر مي‌شود و افراد کمتري را مبتلا خواهند کرد بنابراين همين تصور و اميدواري براي کوويد 19 هم وجود داشت اما هر چه بيشتر از بيماري دانستيم و وقتي شيوع بيماري را در کشورهاي نيم‌کره جنوبي که در فصل گرم سال قرار داشتند، مشاهده کرديم به‌تدريج همه به اين درک رسيديم که فصل گرم هم تاثير خاصي بر گسترش بيماري کرونا ندارد. چنان که در ادامه وارد فصل گرم شديم و کوويد 19 نه تنها از بين نرفت که در بسياري کشورهاي جهان به موج‌هاي بعدي شيوع رسيد. در نتيجه حالا اين را مي‌دانيم که ويروس به فصل ارتباط خاصي پيدا نمي‌کند و حتي مي‌تواند به وسيله بعضي وسايل سرماساز مانند کولرهاي گازي بيشتر هم گسترش پيدا کند.

حيوانات کرونا نمي‌گيرند

يکي ديگر از چالش‌هاي پيش روي افراد درباره امکان يا نبود امکان ابتلاي حيوانات خانگي به کرونا بوده است. از قبل مي‌دانستيم که برخي از ويروس‌هاي خانواده کرونا حيوانات را هم مبتلا مي‌کنند اما اين که امکان انتقال آن به انسان يا از انسان به حيوان وجود داشته باشد مجهول دنياي پزشکي بوده است. بايد اين را هم در نظر بگيريم که منشأ همين ويروس کوويد 19 به احتمال زياد از حيوان به انسان بوده است پس همين نشان مي‌دهد اين مسئله از اهميت زيادي برخوردار است. هر چند از ابتداي شيوع ويروس اين باور غلط وجود داشت که حيوانات خانگي اين ويروس را نمي‌گيرند اما ابتلاي چند مورد سگ و گربه خانگي که در تماس با فرد آلوده بودند نشان داد اين امکان وجود دارد. البته هنوز هم نمي‌توان نظر قطعي داد اما لازم است اين روزها در تماس با حيوانات نکات احتياطي بيشتري را رعايت کنيم.
 
از طريق پشه‌ها و حشرات موذي منتقل مي‌شود
حشرات موذي از جمله پشه‌ها، کنه‌ها و ساس‌ها از ديرباز عامل انتقال بعضي بيماري‌ها از حيوان به انسان بوده‌اند. بيماري‌هايي مانند مالاريا، تب کنگو، تب زرد و ... از جمله بيماري‌هايي هستند که از طريق حشرات قابل انتقال به انسان هستند. يکي از شايعات قابل توجه موجود بين مردم هم خطر انتقال کروناويروس از حشرات به انسان بود که مي‌توانست به خصوص در فصل گرم گسترش بيماري را به دنبال داشته باشد. اما با گذشت زمان، هيچ مدرکي دال بر انتقال ويروس کروناي جديد از طريق گزيدگي پشه‌ها گزارش نشد  هر چند هنوز هم اطلاعات قطعي وجود ندارد اما امروزه بيشتر مي‌دانيم که ويروس کروناي جديد يک ويروس تنفسي است که عمدتا از طريق قطرات عطسه يا سرفه فرد مبتلا، يا قطرات بزاق يا ترشحات بيني پخش مي‌شود.

يک بار ابتلا به کرونا مصونيت مي‌آورد
«من کرونا رو رد کردم و تموم شد رفت!» اين جمله‌اي است که احتمالا از افراد زيادي شنيده‌ايد که بعضي افراد که از کرونا بهبود يافته‌اند يا با خودشان تصور مي‌کنند مبتلا بوده‌اند آن را مي‌گويند. اما آيا واقعا يک بار ابتلا به کرونا باعث مصونيت هميشگي در برابر بيماري مي‌شود؟ البته حقايق پزشکي هم وجود دارد که به باور آن کمک مي‌کند. مثلا اين که پس از گرفتن آزمايش آنتي بادي خون از مبتلايان بهبوديافته‌ مشخص شد پادتن مقابله با بيماري در بدن آن‌ها وجود دارد اما اين از نظر پزشکي به معناي ايمن شدن کامل نيست. چنان‌که ابتلاي مجدد بيماراني در هنگ‌کنگ و آمريکا و چند نقطه ديگر جهان پس از چند ماه از گذراندن بيماري نشان داد اين امکان وجود دارد. البته هنوز هم مراجع پزشکي نظر قطعي در اين باره نداده‌اند اما اين را با اطمينان مي‌گويند که افراد بهبوديافته هم بايد به مراقبت‌هاي بهداشتي خود ادامه دهند چون هم امکان ناقل بودن آن‌ها تا مدت‌ها وجود دارد و هم امکان ابتلاي مجدد.
 
ويروس بعد ازشست‌و‌شوي 20 ثانيه‌اي با صابون نابود مي‌شود

از همان ابتداي شيوع ويروس کرونا مدام توصيه به شست‌وشوي دست‌ها با آب و صابون را مي‌شنويم که البته يکي از موثرترين کارها براي مقابله با اين ويروس است. اما يک نکته ظريف وجود دارد که بايد به آن دقت کنيم. در شست‌وشوي با آب و صابون به مدت 20 ثانيه ويروس از بين نمي‌رود بلکه فقط از سطح دستان ما جدا و به همراه آب وارد فاضلاب مي‌شود. بر اساس يافته‌ها مشخص شده ويروس در دماي معمول 22 درجه، با ضدعفوني به وسيله الکل پايه 70 درصد پس از 5 دقيقه از بين مي‌رود و در محلول آب و صابون پس از 15 دقيقه مي‌تواند از بين برود.

سير و گرمي‌جات مانع کرونايي شدن مي‌شوند
باور نسبتا علمي که هميشه وجود داشته، اين است که مصرف خوراکي‌هاي با طبع گرم باعث مي‌شود سيستم ايمني بدن تقويت شود به همين دليل عده زيادي براي مقابله با کرونا تصميم به مصرف زياد مواد غذايي گرم گرفتند. اتفاقي که باعث شد قيمت خوراکي‌هايي مانند زنجبيل و سير به علت تقاضاي بالا سر به فلک بکشد اما بررسي‌هاي پزشکي در ادامه نشان داد که مصرف مواد غذايي به اندازه متناسب و کافي خودش مفيد است اما مصرف بيش از اندازه آن‌ها نه تنها مفيد نيست بلکه مي‌تواند عوارض ديگري را هم ايجاد کند. سازمان جهاني بهداشت اعلام کرد، سير يک ماده غذايي مفيد است که ممکن است خاصيت ضدميکروبي داشته باشد. با اين حال، هيچ دليلي براي محافظت سير از ابتلاي مردم به ويروس کرونا وجود ندارد بنابراين اين باور که مصرف سير از کرونا جلوگيري مي‌کند يک باور نادرست و ساختگي است که فقط مي‌‌تواند ايمني کاذب ايجاد کند يعني بعضي افراد خيال کنند چون سير زياد مي‌خورند پس نياز به مراقبت جدي ندارند در حالي که مي‌دانيم رعايت نکات بهداشتي موثرترين راه براي مقابله با کروناويروس است.
 
شست‌وشوي بيني با محلول آب نمک از کرونا جلوگيري مي‌کند
در طب سنتي و بحث هاي عامه مردم همواره از نمک به عنوان يک ماده ضدعفوني کننده نام برده مي‌شود چنان‌که کاربرد آن از گذشته تا به امروز همين را اثبات مي‌کند که نمک به عنوان يک ضدعفوني کننده در دسترس براي مواد غذايي و مبارزه با آلودگي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. شايعه‌اي از همان ابتداي شيوع کرونا به‌وجود آمد که غرغره آب نمک و شست‌وشوي مداوم بيني و حلق با آب نمک به خاطر ضدعفوني کردن راه‌هاي تنفسي مي‌تواند مانع از ابتلا به کرونا شود اما براي اثبات اين موضوع هم تاکنون هيچ مدرکي وجود نداشته است که نشان دهد شست‌وشوي مداوم بيني با محلول آب نمک از ابتلاي افراد به ويروس کروناي جديد جلوگيري کرده است.

از آنفلوآنزاي فصلي کشنده‌تر نيست
در هفته‌هاي اول شيوع ويروس کرونا، مقامات بهداشت جهاني با استناد به آمار‌هاي چيني‌ها تاکيد داشتند که ويروس جديد از آنفلوآنزاي فصلي کشنده‌تر نيست. اما بعد‌ها که کوويد ۱۹ پايش را به کشور‌هاي بيشتري باز کرد، مسئولان اين سازمان بالاتر بودن آمار مرگ‌ومير ناشي از کرونا از آنفلوآنزا  را  تاييد کردند. يک ماه قبل نيز اين سازمان در اطلاعيه‌اي اعلام کرد که کوويد ۱۹ حداقل 10 برابر کشنده‌تر از آنفلوآنزاي فصلي است.
 
بعد از ابتلاي همه مردم به کرونا همه مصون مي‌شوند
در ماه‌هاي اول شيوع کرونا ،مقامات کشور‌هاي مختلف اميدوار بودند که توليد آنتي‌بادي ناشي از اين ويروس در افراد بهبوديافته بتواند باعث «ايمني گله‌اي» جمعيت قابل توجهي دربرابر کوويد ۱۹ شود. حتي برخي سياستمداران اظهار اميدواري کردند که بحران کرونا با ابتلاي ۷۰ درصد از مردم به اين ويروس به پايان خواهد رسيد. با اين حال، آخرين يافته‌هاي کارشناسان بهداشت جهاني نشان مي‌دهد که خون تعداد کمي از بهبوديافتگان حاوي آنتي‌بادي لازم است.
 
عنبرنسارا، ادرار شتر و روغن بنفشه
شايد هيچ شايعه‌ کرونايي به اندازه روغن بنفشه در ايران پرسر و صدا نبوده باشد. تجويزي که توسط يکي از افراد معروف و فعال در حوزه طب سنتي به سرعت وارد شبکه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي و به يک پديده جنجالي تبديل شد. نوع تجويز آن دستمايه شوخي‌هاي بسياري و توسط علم پزشکي درستي‌اش رد شد. هر چند هيچ‌گاه معلوم نشد چطور به چنين تجويزي رسيده بودند اما چيزي که مشخص است اين که همين تجويز بد باعث شد روغن بنفشه که خواص مختلفي از جمله مراقبت از پوست، تسکين درد و درمان بي‌خوابي داشته تحت تاثير قرار بگيرد و نگاه بدي به اين ماده مفيد شود. البته اين تنها شايعه جنجالي نبود و مدتي پس از طرح آن، فرد ديگري با انتشار ويدئويي، ادرار شتر را به عنوان داروي ضدکرونا تجويز کرد. اين فرد با خوردن ادرار شتر مقابل دوربين مدعي شد اين مايع ،دارويي براي جلوگيري از کرونا ست ، ادعايي که به‌رغم بسيار ديده شدن در شبکه‌هاي اجتماعي، مشخص بود نمي‌تواند حرف جدي باشد. از اين دست تجويزها البته کم نبود و دود گرفتن عنبرنسارا و اسپند هم به دسته مواد جلوگيري کننده از کرونا در باور بعضي مردم اضافه شدند که از نظر علم هيچ نشانه‌اي از درستي آن‌ها وجود نداشته و ندارد.

نويسنده : محمدعلي محمدپور/ روزنامه‌نگار

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar