مایاها آب آشامیدنی خود را تصفیه میکردهاند

مجله ايلياد/ «تيکال» يکي از شهرهاي باستاني ماياها است که اکنون در شمال گواتمالا قرار دارد. اين شهر يکي از بزرگترين مراکز سياسي، اقتصادي و نظامي تمدن مايا بوده است. اين شهر از قرن ششم قبل از ميلاد مسيح تا قرن دهم پس از ميلاد مسيح، مکان سکونت ۹۰،۰۰۰ نفر بوده است.
تيمي از باستانشناسان دانشگاه سينسيناتي دريافتهاند که بين ۲،۲۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پيش، در مخزن آب آشاميدني اين شهر فيلترهايي از ترکيب زئوليت و کوارتز وجود داشته است. اين سيستم فيلتراسيون قديميترين، نمونهي سيستمهاي تصفيه در نيمکرهي غربي است و قديميترين استفاده از زئوليت بهعنوان گندزداي آب آشاميدني محسوب ميشود.
زئوليت يک مادهي معدني غيرسمي، متخلخل و کريستالي آبدار است که جاذب بودن و تبادل يوني از خصوصيات بارز آن محسوب ميشود. زئوليت ميتواند ميکروبهاي مضر و سموم محلول و غيرمحلول موجود در آب آشاميدني را از بين ببرد.
۲،۷۰۰ سال پيش، مهندسين يوناني و رومي از زئوليت در ترکيب با سيمان براي ساخت سازههاي بزرگ، پلها و سدها استفاده ميکردند. تا کنون تصور بر اين بودن که تا ابتداي قرن بيستم ميلادي از زئوليت بهعنوان مادهاي براي تصفيهي آب استفاده نشده است. همچنين تا کنون محققين فکر ميکردند قديميترين نمونه از تصفيهي آب در اروپا و جنوب آسيا انجام شده است.
دکتر «کنت بارنت» از دانشگاه سينسيناتي، ميگويد: «ماياها سيستم تصفيهي آب خود را ۲۰۰۰ سال قبل از اروپاييهاي راه انداخته بودند. جالب اينجا است که سيستم طراحي شده توسط ماياها هنوز پس از بالغ بر ۲۰۰۰ سال قابل استفاده است.»
دکتر بارنت و همکارانش با استفاده از اشعهي ايکس، زئوليت و کوارتز کريستالي شده را در رسوبات مخزن آب شهر تيکال شناسايي کردند. آنها با ردگيري اين عناصر دريافتند که منشاء اين سيستم به ۱۸ کيلومتري شمال تيکال ميرسد.
سيستم تصفيهي زئوليتي از ماياها در برابر باکتريهاي موجود در آب محافظت ميکرده است. دکتر «ديويد لنتز» از همکاران اين تحقيق، ميگويد: «ماياها دريافتهاند که اين مواد باعث بهوجود آمدن آب تميز و شيرين ميشوند. سيستمهاي تصفيهي آب در تمدنهاي ديگري مانند يونان و مصر و جنوب آسيا نيز وجود داشته، ولي اين سيستم اولين سيستم در دنياي جديد باستان محسوب ميشود. ماياها در محيطي گرمسيري زندگي ميکردهاند و به همين خاطر نوآوري يکي از ارکان اصلي زندگي آنها بوده است.»
نتايج اين تحقيق در مجلهي Scientific Reports منتشر شده است.