فیلیپین چگونه به صادرکننده محصولات پیشرفته الکترونیکی مبدل شد؟

 کشور ما يک جغرافياي نفت‌خيز است و هميشه اين تصور وجود داشته که ثروتمند بودن در گروي برخورداي از اين طلاي سياه است؛ اما بسياري از کشورهايي که نفت‌خيز نيستند، منابع درآمدي بسيار ارزشمندتري مثل صادرات فناوري ايجاد کرده‌اند. بسياري از آن‌ها در دسته کشورهاي پيشرفته قرار ندارند اما توانسته‌اند با سرمايه‌گذاري ويژه بر روي توانمندي‌هايشان، به صادرکنندگان برتر فناوري تبديل شوند. در پرونده «منهاي نفت» به بررسي مسيري مي‌پردازيم که اين کشورها طي کرده‌اند.

فيليپين يکي از اين صادرکنندگان موفق دنياست؛ کشوري مجمع‌الجزايري در جنوب شرقي آسيا که حدود صد و ده ميليون جمعيت دارد و سي‌وچهارمين اقتصاد بزرگ دنيا را دارد. «61 درصد» از صادرات فيليپين را فناوري‌هاي پيشرفته تشکيل مي‌دهد که ارزش آن در سال ۲۰۱۸ حدود سي‌وچهار ميليارد دلار  بوده است؛ يعني «يک هفتم درآمد نفتي عربستان» که بزرگترين و پردرآمدترين صادرکننده نفت دنياست. از جمله مهم ترين صادرات فناوري فيليپين را محصولات حوزه هوافضا، انواع رايانه، محصولات دارويي ، ابزار تحقيقات علمي و ماشين‌آلات الکتريکي تشکيل مي‌دهند.

* تغيير در رويکرد صادراتي فيليپين از دهه 70 ميلادي

دولت فيليپين از اواخر دهه ۷۰ ميلادي تصميم گرفت اين کشور را به محلي جذاب براي سرمايه گذاري خارجي و فعاليت هاي صنعتي مبدل کند و براي متنوع سازي صادرات خود اقدام کند. تا نيمه اول دهه ۹۰ ميلادي، صنايع الکترونيک به تدريج در اين کشور قوت گرفت و کشاورزي را به عنوان مهم ترين منبع کسب درآمد صادراتي فيليپين پشت سر گذاشت. از آن زمان تاکنون فيليپين هميشه بخش عمده درامد صادراتي خود را به همين شيوه به دست آورده است. اگر چه بحران اقتصادي جهاني در سال ۲۰۱۹ باعث افت ۲۸ درصدي ارزش کل صادرات فيليپين در حوزه الکترونيک و رسيدن آن به رقم ۲۲ ميليارد دلار شد، اما صادرات مذکور در بخش فناوري‌هاي هاي‌تک (پيشرفته) در سال ۲۰۲۰ با رشد ۴۱ درصدي به رقم ۳۱ ميليارد دلار رسيد و رکوردي منحصر به فرد را به ثبت رساند.

حضور شرکت هاي بزرگ فناوري در فيليپين بازار کار جذابي براي علاقمندان به آي تي در اين کشور ايجاد کرده و باعث عملياتي شدن سريع ايده هاي خلاقانه در اين عرصه شده است. توليد انواع نيمه هادي و تراشه در فيليپين يک صنعت پررونق است و ژاپن بزرگترين مشتري و خريدار اين محصول است.

بر اساس پيش بيني هاي اتاق بازرگاني وصنعت فيليپين در سال هاي آينده و با فروکش کردن همه گيري ويروس کرونا انتظار مي رود صادرات محصولات الکترونيک توليدي فيليپين تا حدود ۱۰ درصد رشد کند. اين رشد در مورد توليدات نيمه هادي فيليپين بين ۸ تا ۱۲ درصد پيش بيني مي شود.

* همراهي با تحولات دنياي فناوري

فيليپين براي عقب نماندن از تحولات دنياي آي تي و حفظ توان صادراتي خود همواره تلاش کرده تا از جديدترين فناوري هاي اين عرصه بهره بگيرد و صنايع خود را به طور مرتب به روز کند.

در سال ۲۰۱۸ اين کشور از نظر ميزان آمادگي در عرصه فناوري بر طبق فهرست منتشر شده توسط نشريه اکونوميست رتبه ۵۵ را از ميان ۸۲ کشور بررسي شده کسب کرد. اين کشور با امتياز ۵.۵ از ۱۰ در کنار کشورهايي همچون کلمبيا، اردن، قزاقستان، صربستان و سري لانکا قرار گرفت. اين کشور در مقايسه با رقباي خود در جنوب شرق آسيا رتبه چهارم را به دست آورد.

در سال هاي اخير، دولت و صاحبان مشاغل در فيليپين براي کاهش شکاف ديجيتال و ارتقاي دانش فناورانه در اين کشور تلاش کرده و سه طرح کلي براي افزايش دسترسي به اينترنت پرسرعت و باکيفيت، ايجاد زيرساخت هاي اقتصاد ديجيتال و ايجاد فضايي باز و مناسب براي عملياتي شدن طرح ها و ابتکارهاي خلاقانه را به اجرا گذاشته اند.

فيليپين توسعه زيرساخت هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات را بسيار جدي گرفته و طرح هاي متنوعي را براي ارتقاي امنيت سايبري، دسترسي به خدمات دولت الکترونيک، امکان استفاده از اينترنت در نقاط دورافتاده و روستايي اجرا کرده است.

* فوايد کرونا براي صنايع الکترونيک فيليپين

خانه نشيني اجباري ناشي از شيوع کرونا و دورکاري ميليون ها نفر در سراسر جهان، نياز آنها به استفاده از محصولات الکترونيک مانند رايانه و گوشي براي انجام وظايف شغلي را افزايش داده است. همين مساله نياز به انواع سخت افزار و نرم افزار را در بازارهاي دنيا بيشتر کرده و بررسي هاي موسسه مالي بين المللي در واشنگتن نشان مي دهد اين وضعيت به نفع کشورهايي مانند فيليپين تمام شده است.

بر اساس تحقيقات اين موسسه تغيير در روند فعاليت هاي روزمره مردم منجر به تغيير رفتارهاي آنها نيز شده که از جمله آنها مي توان به افزايش دورکاري و تکيه به آموزش هاي آنلاين اشاره کرد. اين تحولات خريد محصولات الکترونيکي و رايانه اي و ابزار مرتبط با آنها را افزايش داده و به عنوان مثال به افزايش ۸۱ و ۲۵ درصدي صادرات محصولات رايانه اي کره جنوبي و ويتنام در نيمه اول سال ۲۰۲۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل انجاميده است.

اين تغيير براي کشورهاي ديگري مانند فيليپين و مالزي نيز که به قطب هاي صادرات محصولات الکترونيکي و رايانه اي مبدل شده اند، خوش يمن بوده است. در ماه مي گذشته ارزش صادرات الکترونيکي و رايانه اي فيليپين به بيش از ۲.۲۹ ميليارد دلار رسيده است. اين بدان معناست که ۵۷.۴ درصد از کل صادرات اين کشور را در ماه مي سال ۲۰۲۰ چنين محصولاتي تشکيل داده اند.

البته برخي تعطيلي ها و محدوديت هاي کاري ناشي از کرونا صدماتي به توان صادراتي فيليپين وارد کرده است. ارزش اين نوع صادرات فيليپين در ماه مي سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۳.۴۴ ميليارد دلار بوده که در مي سال ۲۰۲۰ حدود ۳۳.۴ درصد کاهش نشان مي دهد. فيليپين براي جلوگيري از شيوع شديد کرونا محدوديت هاي رفت و آمد بسيار سخت گيرانه اي را به اجرا گذاشت. با اين حال باز هم درآمد صادراتي قابل توجهي از محل فروش محصولات رايانه اي و الکترونيکي داشته است.

* فناوري هاي جديد مورد حمايت در فيليپين

وزارت علم و فناوري فيليپين در سال 2020 از برنامه هاي جديد خود براي تقويت توليد محصولات فناورانه و الکترونيک خبر داده تا بازار صادراتي اين کشور بيش از پيش تقويت و متنوع شود. از جمله محصولاتي که در اين راستا در فيليپين توليد خواهند شد مي توان به موارد زير اشاره کرد:

ابداع مواد گياهي براي توليد داروهاي تازه: محققان فيليپيني 18 ماده جديد را از گياهان خاص موجود در اين کشور استحصال کرده اند که مي توان از آنها براي توليد داروهاي خاص و تازه استفاده کرد. يکي از اين مواد گياهي براي توليد دارويي به کار گرفته خواهد شد که براي اولين بار در دنيا مي تواند تب دنگي را به طور قطعي درمان کند. اين بيماري از طريق پشه‌اي به نام آئدس به انسان منتقل مي‌شود. اين پشه که به ببر آسيايي مشهور شده در مناطق استوايي جهان به‌ويژه آسياي جنوب شرقي از جمله مالزي وجود دارد. اين بيماري اخيراً گسترش زيادي يافته‌است و تلفات انساني زيادي برجاي گذاشته‌است. علائم اين بيماري سردرد، کمردرد و پشت درد، تب معمولاً شديد و در برخي موارد خارش و جوش در قسمت‌هاي مختلف بدن است. موارد مرگ ناشي از اين بيماري يک در هزار گزارش شده است.

توليد انواع محصولات رباتيک: توليد انواع ربات از جمله عرصه هاي جديد فعاليت در کشور فيليپين است. يکي از طرح هاي خاص فيليپين در اين زمينه توليد ربات هاي مبتني بر هوش مصنوعي براي کمک به حرکت افراد آسيب ديده، مجروح و تحت درمان است. يکي از اين ربات ها به نام اگاپي که بدنه آن با چاپگرهاي سه بعدي نيز به سرعت قابل ساخته شدن است، به افراد مجروح کمک مي کند تا اعضاي بدن و به خصوص اندام فوقانيشان را سريع تر و بهتر حرکت دهند.

دستگاه هاي تنفس مصنوعي: گينهاوا نام دستگاه تنفس مصنوعي ساخت محققان فيليپيني است که به خصوص بعد از شيوع ويروس کرونا مورد توجه قرار گرفته است. اين دستگاه هم براي کودکان و هم براي بزرگسالان قابل استفاده است.

کمک به افزايش صادرات کشاورزي: خلاقيت هاي فناورانه فيليپين به افزايش صادرات محصولات کشاورزي نيز کمک مي کنند. يکي از اين فرايندها با هدف کمک به افزايش تکثير گياه نارگيل ابداع شده که از جمله اقلام صادراتي مهم فيليپين محسوب مي شود. فناوري مورد استفاده بدين منظور فناوري جنين زايي سوماتيک نام گرفته و با استفاده از آن انواع گياه نارگيل با شرايط ژنتيکي بهتر شناسايي شده و با استفاده از روش هاي مختلف براي بازتکثير سريع آنها اقدام مي شود. با استفاده از اين فناوري تکثير، مي توان 300 گياه جديد نارگيل را از بافت هاي يک ميوه آن که از نظر ژنتيکي شرايط مناسبي دارد، استحصال کرد.

قايق مبتني بر انرژي هاي تجديدپذير: محققان فيليپيني از توليد نوعي قايق جديد مسافربري نيز خبر داده اند که انرژي لازم براي حرکت خود را از طريق انرژي امواج تامين مي کند. با توجه به همسايگي بخش زيادي از کشور فيليپين با دريا و وجود موج هاي دائمي در اين بخش از جهان، اين اختراع تازه مي تواند هزينه هاي حمل و نقل را در فيليپين کمتر کرده و از سوي ديگر از ميزان آلودگي محيط زيست و آب درياها بکاهد. اين قايق قادر به حمل 150 مسافر، 150 موتورسيکلت و 4 خودروي ون است و تريماران نام گرفته است.

توليد موتورهاي ديزلي ارزان قيمت: فيليپين توليد موتورهاي ديزلي ساده و ارزان قيمت براي نصب بر روي انواع ماشين آلات کشاورزي را نيز در دستور کار خود قرار داده است. يکي از انواع اين موتورها که 12 اسب بخار قدرت دارد، مي تواند به مدرن شدن صنعت کشاورزي و افزايش برداشت محصول در دورافتاده ترين نقاط اين کشور کمک کند.

* برنامه هاي آينده

فيليپين در مجموع قصد دارد تا در آينده نزديک در حوزه علم و فناوري به خودکفايي رسيده و تمامي نيازهاي حياتي خود را در اين زمينه در داخل کشور برطرف کند. دستور کار هماهنگ براي علم و فناوري موسوم به ان اس تي پي که توسط وزارت علم و فناوري فيليپين از سال 2002 به اين سو به اجرا درآمده مهم ترين سند اجرايي علمي اين کشور است که حل مشکلات داخلي با هدف رشد کشور و کاهش خطرات ناشي از بلاياي طبيعي مهم ترين نقاط تمرکز آن است. اجراي اين دستور کار از سال 2014 به طور جدي مورد توجه قرار گرفته و دولت فيليپين اميدوار است از اين طريق علاوه بر خودکفايي در حوزه علم و فناوري بتواند صادرات خود را نيز افزايش دهد.

از جمله فناوري هاي مورد توجه در اين دستور کار مي توان به سنجش از راه دور، پردازش راداري، ارتقاي قابليت هاي آزمايش و اندازه گيري محيطي، مدل سازي براي بررسي تغييرات آب و هوايي، انجام محاسبات پيچيده رايانه اي با دقت و سرعت بالا و غيره اشاره کرد. وزارت علوم و فناوري فيليپين براي تحقيقات گسترده علمي در برخي حوزه مانند فناوري نانو، بيوتکنولوژي، مهندسي ژنتيک، مواد و متالورژي و غيره مراکزي جديد نيز تاسيس کرده است.

بررسي هاي دولت فيليپين نشان مي دهد تا سال 2024 ارزش بازار فروش نرم افزار و خدمات نرم افزاري در اين کشور از مرز 78.4 ميليون دلار خواهد گذشت. در سال 2019 دو سوم اين بازار در اختيار نرم افزارهاي کاربردي مورد استفاده شرکت هاي تجاري بوده است. در حال حاضر بيش از 400 شرکت نرم افزاري آمريکايي و اروپايي در فيليپين مشغول به کار هستند که به ديجيتالي شدن فرايندهاي حرفه اي در اين کشور کمک مي کنند.

دولت اين کشور در سال 2020 بودجه اي 800 ميليون دلاري را به اجراي استراتژي تحول ديجيتال فيليپين اختصاص داده که هدف از طراحي آن ارتقاي زيرساخت هاي ديجيتال، افزايش ارتباطات اينترنتي و مخابراتي، تسهيل انجام فعاليت هاي کاري به طور مجازي و افزايش استفاده از نرم افزارها، خدمات کلود و سيستم هاي خريد آنلاين و دولت الکترونيک است. ايجاد شهرهاي هوشمند براي ارتقاي اقتصادي، مقابله با مشکل افزايش جمعيت، افزايش سرعت اينترنت و کمک به شکل گيري اقتصاد ديجيتال در دستور کار قرار گرفته است.

_منابع:

• _{business.inquirer.net/303958/ph-electronics-sector-seen-to-benefit-from-high-tech-covid-19-new-normal}
• _{unitedworld-usa.com/usatoday/philippines/11innovation.htm}
• _{rappler.com/technology/features/filipino-made-tech-products-2020-dost}
• _{industry.gov.ph/philippines-climbs-in-technological-readiness-ranking/}
• _{knoema.com/atlas/Philippines/High-technology-exports}
• _{unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000235406}
• _{trade.gov/knowledge-product/philippines-information-and-communications-technology}