۸ رویداد نجومی مهم سال ۲۰۲۱ که نباید آنها را از دست دهید
/ خورشيدگرفتگيها، ماهگرفتگيها، مقارنهها و بارشهاي شهابي رويدادهاي مهم نجومي و البته جذابي هستند که هرساله تعداد زيادي از علاقهمندان به نجوم را به زير آسمان ميکشانند. در ادامه مهمترين اتفاقهاي نجومي سال 2021 را مرور خواهيم کرد.
1) اولين رويداد اين ليست، پنجشنبه 23 بهمن/ 11 فوريه، دقايقي پيش از طلوع خورشيد اتفاق ميافتد. پديدهاي که فقط در عرضهاي جنوبي ايران و در رصدگاهي با افق باز قابل رويت است. اين پديده چيزي نيست جز مقارنه بسيار زيباي زهره و مشتري.
ناظران کشورهايي که در عرضهاي پايينتر از ايران قرار دارند، حين وقوع اين پديده، زهره و مشتري را مثل دو نقطه نوراني نزديک به هم ميبينند. اگر بخواهيم دقيقتر به اين مقارنه نگاه کنيم زهره را با درخشش خيرهکنندهاش، سمت راست مشتري ميبينيم. فراموش نکنيم که زهره بعد از ماه درخشانترين سوژه در تمام آسمان شب است.
از ديد ما که روي سياره زمين زندگي ميکنيم، فاصله ظاهري بين زهره و مشتري در صبحگاه 23 بهمن، کمتر از 2 برابر قطر ظاهري ماه کامل خواهد بود. واضح است که زهره و مشتري فقط به لحاظ ظاهري کنار هم ديده ميشوند و در فضا ميليونها کيلومتر از هم فاصله دارند.
2) رخداد دوم ليست ما، در بازه 19 تا 21 اسفند/ 9 تا 11 مارس، هر روز، ساعتي پيش از طلوع خورشيد در سراسر ايران قابل مشاهده است.
اگر در اين روزها کمي سحرخيز باشيد و بالکن يا پشتبام منزلتان، نمايي به شرق آسمان داشته باشد، ميتوانيد با چشمتان و بدون استفاده از هيچ ابزار رصدي، سه سياره عطارد، مشتري و زحل را کنار هلال ماه ببينيد.
3) رويداد سوم، پديدهاي بسيار جذاب و هيجان انگيز است. پديدهاي که ما آن را به اسم ماهگرفتگي يا خسوف ميشناسيم.خسوف کلي زيبايي که متاسفانه در عرضهاي جغرافيايي ايران قابل رويت نيست و فقط ساکنان جنوب شرق آسيا، غرب آمريکاي شمالي و غرب آمريکاي جنوبي و همچنين استراليا ميتونند آن را ببينند.
براي ديدن اولين ماهگرفتگي کلي در خاک ايران بايد تا شهريور 1404 صبر کنيم.
4) ميرسيم به يکي از زيباترين و خاصترين پديدههاي نجومي سال. پديدهاي که به حلقه آتش معروف است و 20 خرداد 1400 رخ خواهد داد.
حلقه آتش يا خورشيدگرفتگي حلقوي از آن پديدههاي ديدني است که با يک بار ديدنش، لذت آن را تا آخر عمر با خود حس ميکنيم. متاسفانه اين پديده هم در خاک ايران قابل رويت نيست و فقط در بخشهايي از کانادا، گرينلند و روسيه ديده ميشود.
در لحظات اوج يک گرفت حلقوي، تمام قرص خورشيد پوشانده ميشود و فقط يک حلقه نوراني نازک از آن ديده ميشود. منظرهاي که به حلقه آتش معروف است و براي رصد آن در ايران حالاحالاها بايد صبر کنيم.
5) مقارنه مريخ و زهرهاگر کمي بعد از غروب خورشيد 21 تير 1400 به افق غربي نگاه کنيد، هلال ماه را ميبينيد. اگر بيشتر دقت کنيد، کمي پايينتر از هلال ماه، سياره زهره را ميبينيد که با درخشش کمنظيرش منظره زيبايي را بهوجود آورده.
اگر باز هم دقتمان را بيشتر کنيم و اطراف زهره را خوب ببينيم، متوجه يک جرم آسماني نوراني ديگر در نزديکي آن ميشويم. اين جرم آسماني چيزي نيست جز سياره مريخ.
اين پديده که در ايران هم قابل رويت است و حتي از پشت بام منزلمان، به شرط صاف بودن هوا، ميتوانيم آن را ببينيم چيزي نيست جز مقارنه زهره و مريخ.
6) ششمين پديده نجومي مهم سال 2021، يکي از مشهورترين و محبوبترين پديدههاي رصدي است که هر سال بسياري از علاقهمندان رو به زير آسمان شب ميکشاند.
بارش شهابي برساوشي، شايد براي ساکنان ايران، مهمترين و جذابترين پديده نجومي سال باشد. پديدهاي که از اواخر تير تا اوايل شهريور هر سال فعال است و در سال 1400، از شامگاه 21 مرداد تا صبحگاه 22 مرداد به اوج خود ميرسد.
براي ديدن اين پديده کافيي است از آلودگي نوري شهرها دور شويم و در منطقهاي با آسمان صاف، چشم انتظار شهابهاي برساوشي بمانيم. بارش شهابي برساوشي حاصل برهمکنش مواد به جا مانده از دنبالهدار سوييفت تاتل با مولکولهاي جو زمين است. ذراتي که اغلبشان به اندازه يک سر سوزن کوچک هستند و براي رصدشان به هيچ چيز جز دو چشم مشتاق نياز نداريم.
7) پديده هفتم اين فهرست، گل سر سبد تمام پديدههاي نجومي است. پديدهاي که با هر بار رخ دادنش در نقاط مختلف کره زمين علاقهمندان به زيباييهاي طبيعت را مسحور ميکند.اين رويداد که 13 آذر 1400 يا 4 دسامبر 2021 به قوع ميپيوندد، چيزي نيست جز يک خورشيدگرفتگي کلي. در خورشيدگرفتگيهاي کلي، قرص ماه کل قرص خورشيد را ميپوشاند و در لحظات اوج گرفت منظره هيجانانگيز تاج خورشيد را به نمايش ميگذارد.
براي رصد اين کسوف کلي، بايد يک سفر ماجراجويانه و البته گران قيمت را به جنوبگان برنامهريزي کنيم. دفعه بعدي که گذر سايه ماه به خاک ايران ميافند 30 اسفند 1412 خواهد بود.
8) آخرين پديده نجومي سال 2021 در فهرست ما، بارش شهابي جوزايي است. بارش جوزايي که هر سال حوالي 22 آذر به اوج خود ميرسد، امسال هم پر فروغ است و قرار است در شبهاي سرد آذر، با آتش بازي بينظير، شب گرمي را برايمان رقم بزند.
اما يادمان نرود که امسال در شب اوج بارش جوزايي يعني شامگاه 22 تا صبحگاه 23 آذر، ماه با فاز تقريبي 77 درصد، مزاحم ماست و فقط شانس ديدن شهابهاي پرنور را داريم. با اين حال توصيه ميکنم براي رصد اين بارش برنامه ريزي کنيد تا شانس ديدن آذرگويهاي درخشان جوزايي رو از دست ندهيد.