پرسش و پاسخ دربارۀ ماموریت مریخنورد “استقامت”

بيگ بنگ/ در روز ۱۸ فوريه، مريخنورد استقامت ناسا به سيارهي مريخ رسيد و با يک جرثقيل آسماني پرنده به آرامي روي سطح مريخ نشست.
اکنون اين خودرو ماموريت دوگانهي خود را آغاز خواهد کرد: برداشتن و انباشتن نمونههاي سنگ و خاک مريخ براي اينکه در آينده به زمين آورده شوند، و جستجوي نشانههاي حيات باستاني در سياره سرخ. همچنين اين مريخنورد چندين دستگاه را هم با خود برده که به گونهاي طراحي شدهاند تا فناورياي که ميتواند براي کاوشهاي آيندهي مريخ نياز باشد را بيازمايند. اينجا پرسش و پاسخي را دربارۀ اين ماموريت ميخوانيم:
پرسش: بالابر يا جرثقيلِ آسماني که استقامت را به آرامي روي سطح نشاند کجا رفت؟ در پويانماييهاي ناسا ميبينيم که پرواز ميکند و دور ميشود، اما تا کجا؟
پاسخ: اين بالابر به اندازهاي از جايگاه فرود دور ميشود که هنگام برخورد با سطح، نتواند آسيبي به استقامت برساند. يک گوشهاي روي اين سياره ميافتد.
پرسش: پس از آنکه کاوشگر نمونههاي سنگ و خاک سياره را جمع کرد، آيا زماني در آينده از آنها بهرهبرداري خواهد شد؟ آيا راهي براي بازگرداندن آنها هست؟
پاسخ: ناسا ماموريتي براي برداشتن اين نمونهها و آوردن آنها به زمين در آينده دارد! اين ماموريت موقتا براي سال ۲۰۲۶ برنامهريزي شده.
پرسش: ديدن چه چيزي به عنوان يک يافتهي پيروزمندانه براي اين ماموريت تصور ميشود؟
پاسخ: استقامت تقريبا اطمينان دارد که يافتههاي شگفتانگيزي انجام خواهد داد- هر مريخنوردي که روي سيارۀ سرخ نشاندهايم، چنين کاري کردهاند. اما چيزي که ميتواند بيش از همه هيجانانگيز باشد يافتن سنگوارهي يک تشکچهي ميکروبي يا هر چيز ديگري که نشانگر حيات در گذشتهي اين سياره باشد است.
پرسش: چقدر اطمينان است که هيچ آلودگي زمينياي در اين نمونهها نخواهد بود؟ آيا بيان تفاوت ميان آلودگي زميني و حيات واقعي مريخي کار به نسبت آساني است؟
پاسخ: اين لولههاي آزمايش پاکيزهترين چيزهايي هستند که تاکنون به مريخ فرستادهايم، بسيار پاکيزهتر از تقريبا هر چيز روي زمين، دقيقا به همين خاطر است که بيان تفاوت ميان مواد زميني و مواد مريخي ميتواند دشوار باشد. افزون بر اين، استقامت ۴ “لولهي گواه” يا لولهي شاهد هم با خود برده که براي نمونهبرداري به کار گرفته نخواهند شد بلکه براي کنترل آزمايشها به کار گرفته ميشوند تا بتوانيم تقريبا با اطمينان بفهميم که چه نوع آلودگياي ممکن است، فرستاده باشيم. تشخيص ميان حيات واقعي مريخي و آلودگي زميني به هنگام بررسي نمونهها بسيار مهم خواهد بود.
پرسش: کاوشگر استقامت براي شناسايي و بررسي حيات باستاني بيگانهي احتمالي که با “زندگي از آن گونه که ميشناسيم” تفاوت دارد چقدر تجهيز شده؟ آيا فقط به جستجوي چيزهاي آشنا ميپردازد؟
پاسخ: بشر در کل توان چنداني براي شناسايي حياتي به جز “آن که ميشناسيم” ندارد، حتي اگر باستاني نباشد! اين احتمال وجود دارد که استقامت بتواند الگوهايي را تشخيص دهد که نشانهي حيات بيگانه و متفاوت باشند، اما اين به اندازهاي دشوار است که بعيد به نظر ميرسد.پرسش: اگر مدرک انکارناپذيري براي حيات باستاني کشف شد، چه نوع ماموريتي در پي خواهد داشت؟
پاسخ: اگر استقامت مدرکي از حيات باستاني روي مريخ بيابد، ماموريت آيندهمان بايد بتواند زير سطح را تا ژرفاي بيشتري جستجو کند و نمونههاي بسياري را بفرستد- شايد يک خودروي ديرينهشناس بهتر باشد تا يک خودروي زمينشناس! و اين بيشک به رونق فوري ماموريتهاي مريخ خواهد انجاميد.
پرسش: چه چيزي اگر در نمونههاي خاک مريخ کشف شود، شما را شگفتزده خواهد کرد؟
پاسخ: من بيش از هر چيز، اگر استقامت ميکروب زنده بيابد شگفتزده ميشوم، بخشي از شگفتيام به دليل اين است که اين کاوشگر براي يافتن آنها تجهيز نشده و بخشي هم به اين دليل که يافتن چنين چيزي با توجه به محيط خشن روي سطح مريخ بياندازه بعيد است.
پرسش: بالگرد نبوغ هم با استقامت فرود آمده است؟
پاسخ: بله، استقامت اين بالگرد را در شکم خود جاي داده تا بتواند آن را روي سطح بگذارد.
پرسش: اين بالگرد کِي پرواز ميکند، و پژوهشِ در نظر گرفته شده براي آن چيست؟
پاسخ: يک ماه زمان ميبرد تا مهندسان همهي آزمايشهاي لازم براي برخاستن نبوغ را انجام دهند و پنلهاي خورشيدياش را شارژ کنند. اين يک نمايشگر فناوري است، از همين رو هيچ سنجشي از ديد علمي انجام نميدهد- ولي اگر کار کند، بالگردهاي آيندهي مريخ خواهند توانست هر گونه کار علمياي انجام دهند و بسيار سريعتر از خودروها هم به اين سو و آن سو بروند.
پرسش: تا چه مسافتي ميتواند پرواز کند؟
پاسخ: نبوغ براي پيمودنِ راهي تا ۵۰ متر در هر پروازِ ۹۰ ثانيهاي طراحي شده، و ميتواند تا پنج پرواز آزمايشي انجام دهد.پرسش: اين ماموريت در رابطه با توليد و ذخيرهي اکسيژن براي ماموريتهاي آينده چه چيزي را آزمايش ميکند؟
پاسخ: استقامت دستگاهي به نام موکسي (MOXIE)* را با خود برده که تقريبا مانند يک درخت رفتار خواهد کرد: دياکسيد کربن را از هواي مريخ ميمکد، مولکولهايش را جدا ميکند، و اکسيژن توليد ميکند. ولي ذخيرهسازي را آزمايش نميکند، زيرا خودمان اين کار را از پيش بلديم، به جايش تنها اکسيژن را به درون جو ميفرستد.
پرسش: چرا تاکنون فضانوردي به مريخ نفرستادهايم؟
پاسخ: پاسخ ساده اين است که فرستادن انسانها به فضا بسيار سختتر از فرستادن روباتها است. خود فرستادن روباتها هم ساده نيست -تاکنون تنها ۴۰ درصد از کاوشگرهايي که به مريخ فرستاده شدهاند، توانستهاند با موفقيت بر سطحش فرود بيايند. سختتر هم ميشود اگر همهي چيزهاي اضافهاي را هم در نظر بگيريد که بايد براي زنده ماندن انسانها بفرستيم، چه در طول سفر و چه پس از فرود آنها در مريخ.