عامل احتمالی انقراض نئاندرتالها؛ وارونگی قطبهای مغناطیسی زمین در ۴۲۰۰۰ سال قبل

ديجياتو/ بر اساس مطالعهاي جديد، وارونگي قطبهاي مغناطيسي و از کار افتادن موقتي ميدان مغناطيسي زمين در ۴۲ هزار سال قبل، احتمالاً سبب تغييرات زيست محيطي چشمگير، برخورد طوفانهاي خورشيدي با سطح زمين و انقراض نئاندرتالها شده است.
ميدان مغناطيسي همانند يک سپر از ساکنين زمين در برابر بادهاي خورشيدي محافظت ميکند. اما اين ميدان مغناطيسي از لحاظ قدرت و جهت پايدار نبوده و ممکن است وارونه شود.
۴۲ هزار سال قبل، در رويدادي موسوم به Laschamp Excursion، قطبهاي مغناطيسي زمين به مدت ۸۰۰ سال وارونه شدند. تاکنون محققان دقيقاً نميدانستند که اين وارونگي چه پيامدهايي براي محيط زيست به بار آورده است.
حال گروهي از محققان دانشگاههاي سيدني و نيو ساوت ولز و همچنين موزه جنوبي استراليا ميگويند وارونه شدن ميدان مغناطيسي زمين در کنار بادهاي خورشيدي، ممکن است تغييرات قابل توجهي در آب و هوا ايجاد کرده و سبب تغيير محيط زيست و انقراض گسترده شده باشند.
محققان حلقههاي برخي درختان کائوري در نيوزيلند که عمر برخي از رسوبات درون آنها به بيش از ۴۰ هزار سال ميرسد را بررسي کرده تا به تصوير بهتري از تغييرات جو زمين در طول تاريخ دست يابند. آنها با استفاده از روش سن سنجي راديوکربن، افزايش ناگهاني سطح راديوکربن در جو را که ناشي از اضمحلال ميدان مغناطيسي بوده اندازه گيري کردند. به گفته محققان اين وارونگي سبب ايجاد تغييرات چشمگير در آب و هواي زمين شده است.
يکي از محققان ميگويد: «در واقع ميدان مغناطيسي زمين تقريباً ناپديد شده و زمين را در برابر ذرات پرانرژي فضا قرار داده بوده است. زندگي در اين دوران بسيار ترسناک و تقريباً شبيه آخرالزمان بوده است.»
به گفته محققان وارونگي قطبهاي مغناطيسي ميتواند معماهاي بسياري در مورد زمين از جمله چگونگي انقراض نئاندرتالها و افزايش ناگهاني نقاشي در غارهاي زمين را حل کند. پس از وارونه شدن قطبها، ميدان مغناطيسي زمين به ۰ تا ۶ درصد از قدرت اصلي خود افت کرد. يکي از محققان در اين مورد ميگويد: «زمين در حقيقت ميدان مغناطيسي نداشته و سپر محافظت کننده در برابر تشعشعات کاملاً از بين رفته بوده است.»
از بين رفتن سپر محافظتي باعث شده تا تشعشعات کيهاني در فرآيندي به نام يونش (ionisation) ذرات هواي اتمسفر زمين را از هم گسسته و با جداسازي الکترونها سبب نورافشاني شوند. هواي يونيزه شده لايه اوزون را از بين برده و سبب تغييرات اقليمي گسترده در کره زمين شده است.
در اين مقطع زماني ساکنين زمين شاهد رخ دادن اتفاقاتي بعضاً زيبا بودهاند. براي نمونه، به دليل برخورد بادهاي خورشيدي با زمين، شفقهاي قطبي بيشتر از قبل رخ ميدادند. البته در همين زمان، هواي يونيزه شده وقوع طوفانهاي الکتريکي سهمگين را افزايش داده و احتمالاً سبب پناه بردن انسانهاي نخستين به غارها شده است.
«الن کوپر» (Alan Cooper)، محقق موزه جنوبي استراليا نظريه جالبي در مورد نقاشيهاي غارها مطرح ميکند: «يکي از نقاشيهاي رايج در غارها، تصوير دست با رنگ زرد متمايل به قهوهاي است که احتمالاً نشان ميدهد [انسانهاي نخستين] از غارها به عنوان پناهگاه در برابر خورشيد استفاده ميکردهاند. اين تکنيک امروزه نيز توسط برخي گروهها استفاده ميشود. تصاوير شگفت انگيز ايجاد شده در غارها حفظ شدهاند اما هنرهاي دستي فضاي بيرون از بين رفتهاند و به نظر ميرسد هنر به شکل ناگهاني از ۴۲ هزار سال قبل شروع شده است.»
متخصصان در مقاله خود که در ژورنال Science منتشر شده، از حرکت سريع قطب مغناطيسي شمال در نيمکره شمالي خبر دادهاند که نشان ميدهد بشر احتمالاً با يک وارونگي ديگر روبرو خواهد شد. «کوپر» ميگويد: «اين سرعت بالا و همچنين ضعيف شدن حدودا ۹ درصدي ميدان مغناطيسي زمين در ۱۷۰ سال گذشته، نشان دهنده وقوع يک وارونگي ديگر در آينده نزديک است. اگر چنين اتفاقي امروزه رخ دهد، پيامدهاي بزرگي خواهد داشت. تشعشعات کيهاني ميتوانند شبکه برق و شبکههاي ماهوارهاي را نابود کنند.»