روشی برای کنترل همزمان کلسترول و افسردگی در بیماران دیابتی

بررسي‌ها نشان داده‌اند که شيوع ديابت در منطقه خاورميانه به‌طور قابل‌توجهي تا سال ۲۰۳۰ افزايش خواهد يافت و برآورد مي‌شود نرخ رشد سالانه ديابت تا سال ۲۰۳۰ در ايران بعد از پاکستان به رتبه دوم منطقه برسد.

به گفته متخصصان طبق اين بررسي‌ها، انتظار مي‌رود در آينده نزديک، هرساله ۱۵۵ هزار مورد جديد به بيماران ديابتي در ايران اضافه شود. ديابت دو نوع اصلي دارد؛ افرادي که ديابت نوع اول دارند، يعني ميزان بسيار کم و يا مقدار صفر انسولين در بدنشان توليد مي‌شود. اما در ديابت نوع دوم، بدن افراد نمي‌تواند از انسولين استفاده کند، لذا آن‌ها مي‌توانند بيماري خود را تنها از طريق تغيير سبک زندگي کنترل کنند و معمولاً بيشتر به داروهاي خوراکي و کمتر به انسولين وابسته هستند.

ديابت نوع دو که تقريباً ۹۰ تا ۹۵ درصد افراد به آن مبتلا مي‌شوند به‌عنوان يکي از چالش‌برانگيزترين و پرخطرترين بيماري‌هاي مزمن شناخته مي‌شود.

در اين خصوص، محققاني از دانشگاه آزاد اسلامي واحدهاي کرج، گرگان و نجف‌آباد پژوهشي را انجام داده‌اند که در آن اثربخشي نوعي آموزش تحت عنوان «آموزش فراشناختي» بر کنترل سطوح کلسترول خون و همچنين بهبود افسردگي در بيماران مبتلابه ديابت نوع دو بررسي شده است.

در اين تحقيق که با مشارکت 50 تن از زنان مبتلابه ديابت نوع 2 در مرکز ديابت شهيد شعباني اصفهان انجام شده، محققان جلسات آموزش فراشناختي را به مدت هشت جلسه 90 دقيقه‌اي هفتگي را براي بيماران برگزار کرده و سپس آن‌ها را مورد بررسي قرار داده‌اند.

نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد که استفاده از پديده آموزش فراشناختي مي‌تواند در جهت تعديل کلسترول شامل کاهش چربي بد (LDL) و افزايش چربي خوب (HDL) و بهبود افسردگي بيماران مبتلابه ديابت استفاده شود.

در اين رابطه، سعيد مليحي الذاکريني، استاديار گروه روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي کرج و سه همکار ديگرش در اين تحقيق، اشاره کرده‌اند: «آموزش فراشناختي از طريق شناسايي باورهاي فراشناختي غيرمنطقي مرتبط با افکار منفي پيرامون بيماري ديابت، نگراني‌هاي بيش‌ازحد و مبالغه‌آميز در مورد بيماري را به بيمار شناسانده و ارزش بالاي نکات مثبت را به آن‌ها يادآور مي‌شود».

به گفته آن‌ها، «اين اتفاق با کنترل چرخه معيوب افکار نامناسب و کاهش نشخوار فکري باعث مي‌شود تا بيماران آگاهي درستي از بيماري ديابت نوع ۲ به دست آورند و با پذيرش بيماري خود به انجام فعاليت‌هايي که ازلحاظ ارزشمندي باثبات هستند پرداخته و با ارتقاي انعطاف‌پذيري روان‌شناختي فکر و رفتار خود، در پاسخ به مشکلات پيش رو سازگار شوند».

بر اين اساس، سازگاري با بيماري ديابت نوع دو، باعث پيروي بهتر فرد از رژيم‌هاي تغذيه‌اي مناسب و همچنين دستورالعمل‌هاي پزشک مي‌شود و بدين ترتيب، کلسترول و افسردگي بيماران وضعيت بهتري پيدا مي‌کند.

به اعتقاد مليحي و همکارانش، «با افزايش دانش فراشناختي در طول چنين درماني، سعي مي‌شود تا فرد در مورد محتوا و فرآيند افکار و ادراک خويش، آگاهي يافته و سوگيري‌هاي شناختي خود را شناسايي نموده و در جهت کاهش آن‌ها و تقليل اثرات آن‌ها تلاش کند. اين موضوع باعث موفقيت رويکرد و ماندگاري اثر آن در بهبود علائم افسردگي بيماران مبتلابه ديابت نوع دو از طريق آگاهي از تعصبات شناختي و تغيير ذهنيت فردي مي‌گردد».

اين يافته‌هاي علمي پژوهشي را فصل‌نامه «روانشناسي سلامت» متعلق به دانشگاه پيام نور به چاپ رسانده است.