آب سنگین چه مزهای دارد؟

مجله ايلياد/ آب سنگين نامي است که به آب داده ميشود زماني که اتمهاي هيدروژن آن نوترون داشته باشند و در واقع دوتريوم باشند. از لحاظ شيميايي اين آب نيز مشابه آب معمولي است، ولي مطالعات نشان داده است که اين آب مزهي شيريني دارد و البته اين نتيجه با شک و ترديد فراواني همراه است. به هر حال، اکنون زيستشناسان و بيوشيميدانان مطالعات جديدي انجام دادهاند و توضيح دادهاند که انسان مزهي نوترون اضافي را چگونه درک ميکند.
هيدروژن بهعنوان مرسومترين عنصر در طبيعت شناخته ميشود و معمولاً از يک پروتون و يک الکترون تشکيل شده است و برخي اوقات به آن پروتيوم نيز گفته ميشود. با اين حال، بخش کوچکي از هيدروژني که در زمان انفجار بزرگ تشکيل شده است داراي يک نوترون نيز هستند و به آن دوتريوم گفته ميشود. آبهايي که در اقيانوسهاي زمين وجود دارند، شاهدي بر وجود اين نوع هيدروژن هستند.
نوترون باعث ميشود وزن هيدروژن تقريباً دو برابر شود، بنابراين آبي که يک هيدروژن آن نوترون داشته باشد تقريباً ۵ درصد سنگينتر از آبي است که هيدروژن معمولي دارد. توليد آب سنگين به اين نحو است که آب معمولي در محيط خاصي ايزوله ميشود و سرعت نوترونها کاهش داده ميشود تا واکنشهاي هستهاي تحت تاثير قرار گيرند و گداخت و شکافت آسانتر انجام شود.
غدد چشايي انسان متاثر از مواد شيميايي است و با حالت فيزيکي مواد ارتباط ندارد. گزارشاتي که در سال ۱۹۳۰ تهيه شده بود و به شيريني آب سنگين اشاره داشت تا کنون مورد شک واقع شده بود، زيرا کاشف دوتريوم بر بيمزه بودن آن اصرار داشت.
با اين حال دکتر «پاول جانگويرث» از آکادمي علوم جمهوري چک آزمايشي را ترتيب داد و نمونههايي از آب سنگين خالص و آب معمولي را به داوطلبان داد و از آنها خواست تا تفاوت آبها را بيان کنند. وي ميگويد: «اگرچه ايزوتوپهاي هيدروژن از لحاظ شيميايي مشابه هستند، ولي ما نشان دادهايم که انسان ميتواند مزهي آنها را از يکديگر تشخيص دهد. داوطلبان اذعان دارند که آب سنگين مزهي شيرين دارد.»
آزمايشاتي که بر روي موشها انجام شده، نشان ميدهد که براي موش اين دو نوع آب تفاوتي ندارد. جانگويرث اين موضوع را بيشتر مورد بررسي قرار داده و نتيجهي مطالعهي خود را در مجلهي Communications Biology منتشر کرده است. وي اعلام کرده است که «لستيسول» بهعنوان بازدارندهي شيريني، توانايي انسان در شناسايي آب سنگين از آب معمولي را از بين ميبرد و نشان دهندهي اين واقعيت است که آب سنگين شيرين است.
لستيسول در واقع گيرندههاي شيريني را در انسان سرکوب ميکند و توانايي تشخيص شيريني را از ما ميگيرد. اين گيرندهها در انسان و موش متفاوت هستند و به همين دليل موشها توانايي تشخيص آب سنگين از آب معمولي را ندارند.
آب سنگين ميتواند باعث آسيب رسيدن به سلولها شود، ولي به نظر نميرسد غلظتهاي بالاي آن براي انسان ضرري داشته باشد و به همين خاطر از آن بهعنوان ردياب در تشخيص بيماريها نيز استفاده ميشود.
به صورت تئوري آب سنگين ميتواند باعث کاهش سايز بدن انسان شود، ولي از آنجا که اتمهاي آن سنگينتر از آب معمولي است نميتواند باعث کاهش وزن شود، زيرا باعث افزايش چگالي بدن ميشود. البته بايد اذعان کرد که براي افراد معمولي نوشيدن اين آب و بردن مزاياي آن غيرممکن است، زيرا تهيهي آن بسيار گرانقيمت است.