کشف یخچالهای طبیعی جدید در مریخ شانس مأموریتهای انسانی را افزایش میدهد

ديجي کالا/پژوهشگران با تحليل دادههاي رصدي و مدارگردهاي مريخي، يک نوع احتمالي جديد از يخچالهاي طبيعي در مريخ شناسايي کردهاند که ميتوانند گزينهاي مطلوب براي فرود مأموريتهاي انساني باشند.
يک پژوهش جديد نشان ميدهد که ويژگيهاي عجيب موجدار در «هامونهي آرکاديا» (Arcadia Planitia) مريخ شباهت زيادي به جريانهاي يخي درون صفحههاي يخي (يخسار) قطب جنوب دارد. اگر اين يخچالهاي طبيعي در عمق کم از مريخ وجود داشته باشند، ميتواند دليلي مهم براي هدايت مأموريتهاي سرنشيندار آينده به اين منطقه باشد.
اين مکان با توجه به اينکه يک دشت وسيع و مسطح و براي فرود فضاپيماها ايدئال است، پيش از اين هم براي اسپيسايکس و ناسا جذاب بود. اگر يخ موجود در زير سطح اين دشت همانطور که يافتههاي تازه نشان ميدهد، خيلي عميق نباشد، در مأموريتهاي انساني به سيارهي سرخ، فضانوردان ميتوانند بهراحتي منابع آب در اختيار داشته باشند.بافت منطقهي هامونهي آرکاديا، عوارض اندک آن را نشان ميدهد.
عکس توسط مدارگرد اديسه تهيه شده است.
«شانون هيبارد» (Shannon Hibbard) دانشجوي دکتراي دانشگاه وسترن انتاريو کانادا و سرپرست اين مطالعه که در نشريهي Icarus چاپ شده گفت: «شواهد زيادي وجود دارد که نشان ميدهد اين منطقه يک منطقهي غني از يخ است اما ما هيچ مکان برجستهي توپوگرافي در اين هامونه نديديم و اين شکلهاي موجدار در زميني کاملا هموار وجود دارند که موضوع عجيبي است.»
شکلهاي رازآلود
هامونهي آرکاديا در مناطق هموار شمال مريخ قرار دارد. در ۳ ميليارد سال گذشته، جريانهاي گدازهاي فعال، در اين منطقه آرام شدهاند، بنابراين در مقايسه با ديگر بخشهاي سياره، دهانههاي بسيار کمتري دارد. دادههاي جمعآوري شده از مدار مريخ در طول سالها، نشان ميدهد که خاک اين منطقه سرشار از هيدروژن است. از آنجا که آب از مولکولهاي هيدروژن و اکسيژن ساخته شده است، اين هيدروژن نشاندهندهي وجود يخ آب درست زير سطح است.
تصاوير چشمنوازي که مدارگرد شناسايي مريخ منتشر کرده است
براي دههها دانشمندان متوجه ويژگيهايي در مريخ شدهاند که بهنظر ميرسد مربوط به يخ باشند. در کنار تپههاي کمارتفاع، کفبندهايي (Apron) از بقاياي خاکي وجود دارد که به دليل شکل ويژه بهعنوان ويژگيهاي قوسي (Lobate) شناخته ميشوند؛ درست مانند خروج يخچالهاي طبيعي که در يک لايهي نازک از سنگ پوشيده شده باشند. درون درهها هم الگوهاي خطي وجود دارد که شبيه به يخچالهاي طبيعي است که از درههاي زمين ميگذرند.
يکي از ويژگيهاي ژئومورفيک هامونهي آرکاديا که ميتواند مخلوط يخي-سنگي داشته باشد.
به گفتهي هيبارد در هامونهي آرکادياي مريخ هم ويژگيهاي مشابهي وجود دارد. ويژگيهاي قوسي در نزديکي مجموعهاي از کوها معروف به «کوههاي اربوس» (Erebus Montes) وجود دارد که از دشت آمدهاند و شکلهاي موجدار در مناطق کمارتفاع حرکت کردهاند.
او و همکارانش براي شناسايي اين ويژگيها، مشاهدات چندين ابزار گوناگون را جمعآوري کردند. اين مشاهدات شامل عکسهايي از مدار، دادههاي حرارتي دماي سطح در روز و شب، دادههاي سپيدايي يا آلبِدو (Albedo) است که بازتاب سطحي را نشان ميدهد، اطلاعات مربوط به پوشش گردوغبار و دادههاي مربوط به ارتفاع و توپوگرافي ميشود.
جريان يخچالي
هيبارد گفت: «ويژگيهاي دستنخورده مانند اين، يک راز بزرگ بود زيرا بهنظر ميرسيد که بر اثر جريان يخ ساخته شدهاند اما زمين آنقدر شيبدار نبود که بتواند دليل حرکت يخ را توضيح دهد. ما بايد ميفهميديم که اينها چه چيزي هستند و چرا چنين امضاهاي گرمايي دارند و از سويي هم در روز و هم در شب بسيار روشن هستند، چرا بهنظر ميرسد که جريان دارند و چرا به شکل کانال درآمدهاند و چرا در نزديکي کفبندهاي قوسي روي دادهاند.»
تجزيهوتحليلها نشان ميدهد که اين ويژگيها، در حقيقت منشأ يخچالي دارند. اشکال موجدار شبيه به ديگر ويژگيهايي سطحي مريخ هستند که از جريان آهستهي مواد شکل گرفتهاند و دادهها بيانگر آن است که اين مناطق واقعا غني از يخ هستند.
موقعيت هامونهي آرکاديا در نيمکرهي شمالي مريخ
هيبارد گفت: «ويژگيهاي موجدار بيشتر شبيه به جريانهاي يخي درون ورقههاي يخ روي زمين هستند که در درجهي نخست در قطب جنوب رخ ميدهند. با داشتن سرعت بيشتر، اين جريانهاي يخي در زمين به خوبي قابل درک نيستند اما اگرچه سرعت آنها در مريخ بسيار کمتر است، نمونهاي از جريانهاي يخي را در زمينهاي نسبتا هموار نشان ميدهند.»
اگرچه خود او اين را يک ادعاي بحثبرانگيز ميداند، زيرا بيشتر جريانهاي يخ روي زمين، براي روان شدن، به يک لايهي نازک از آب مايع در زير خود نياز دارند. اما مشخص نيست که آيا آب بهعنوان يک روانکننده زير يخبندان مريخ وجود دارد يا اصلا تا کنون وجود داشته است و يا اساسا آيا يک بستر مرطوب براي جريان يافتن يخ در سيارهي سرخ لازم است؟
يک احتمال اين است که در گذشته و زماني که کجشدگي مدار مريخ متفاوت از امروز بود و درنتيجه آبوهواي متفاوتي داشت، ممکن بود در زير يخبندان ذوب هم روي دهد. او گفت: «جريانهاي يخي چيزي است که ميتواند در مريخ باشد و ممکن است نشان دهد که فرآيندهاي يخبندان پيچيدهتري در مريخ روي داده که بسيار جالب است.»
گام بعدي بررسي مناطق اطراف اين ويژگيهاي موجدار براي يافتن سرنخهاي بيشتر است. او تأکيد کرد: «هامونهي آرکاديا هرگز به جز از مدار مريخ، مطالعه نشده اما ممکن است مکان هيجانانگيزي براي فرستادن مأموريتهاي آينده به اين سياره باشد. اين مکان نه تنها از نظر دسترسي و فراواني يخ آب بلکه از نظر ارزش علمي هم براي فرود جذاب است.»
منبع: Live Science