دنیای شگفت‌انگیز مورچه‌ها؛ اولین معماران و کشاورزان زمین

ديجياتو/وقتي کسي از ارتفاعي به زمين زير پايش نگاه مي‌کند، هميشه مردم کوچک و ريز آن پايين را «مورچه‌‌ها»يي توصيف مي‌کند که در حجم غيرقابل توصيفي بدون هيچ تفکيک شخصيتي در بين هم حرکت مي‌کنند. با اين که چنين فاصله زيادي تمام پيچيدگي‌ و تنوع موجود را از بين مي‌برد، همچنان مي‌توانيم تشخيص دهيم که هر کدام از اين نقاط ريز در واقع انساني است که زندگي پيچيده و شخصي خودش را دارد. پس چرا اين منطق را به همان مورچه‌هايي که در مقياس قرار مي‌دهيم اعمال نکنيم؟

ما در زمين با ۱۵ هزار گونه خاص مورچه‌ها زندگي مي‌کنيم. البته که اين عدد تخمين بسيار ناچيزي در برابر عدد واقعي است و هنوز با علم کنوني نمي‌توانيم تمام گونه‌ها – از جمله گونه‌هاي ناشناخته – را بشماريم. اگر بخواهيم تمام جانوران يکي از جنگل‌هاي برزيل را وزن کنيم، حدود يک چهارم ورزن تمام موجودات به مورچه‌ها تعلق خواهد داشت.

مورچه‌ها حتي در پياده‌رو‌هاي نيويورک هم در تعداد بسيار زيادي زندگي مي‌کنند و در حالي که همه مردم روي اين پياده‌رو‌ها کاملا عادي راه مي‌روند، کسي نمي‌داند که هر بهار زير آن بلوک‌ها چه جنگ‌هاي خونيني بر سر قلمرو اتفاق مي‌افتد. در تحقيقي مشاهده شده است که به طور ميانگين حدود ۲.۳ گونه مورچه در شهرها هستند که چيپس‌ها و هات داگ‌هاي روي زمين را جمع ‌مي‌کنند. حتي در متراکم‌ترين شهرها تعداد مورچه‌ها بيشتر از تعداد انسان‌هاي آن شهر است.

عکس از: ادوارد فلورين نيگا

---

بازار

---

عکس‌هاي «ادوارد فلورين نيگا» در مجموعه «مورچه‌ها: کارگران دنيا» اين فاصله زياد بين ما و مورچه‌ها را کاملا از بين برده است. در اين ماکروگرافي‌ها تمام موهاي روي بدن اين جانوران، تمام مجراهاي تنفسي و تمام اجزاي چشم مرکب آن‌ها تصوير شده است، به گونه‌اي که ما را از چشم انداز «منظره» مرتفعمان تا «پرتره»هاي رو در رو پايين مي‌آورد. ما همسايه‌هاي ديريني هستيم که به تازگي در حال شناخت يکديگر هستيم.

در اين سطح شناخت، مورچه‌ها گونه‌ها و اشکال بسيار متفاوتي دارند و حس درون چهره‌ها خيلي سريع شبيه به چهره‌هاي مردم مي‌شود. به سختي مي‌توان با مورچه «مسور باباروس» که آرواره‌هاي صاف و اسکلت شکننده‌اي دارد و شبيه پيرمردي مهربان است، احساس انسان‌دوستي نکرد.

اما موارد بعدي نشان مي‌دهد که نبايد زود قضاوت کنيم. «سفالوتس آتراتوس» شبيه شخصيت سائورون ارباب حلقه‌هاست اما دانشمندان معتقدند که شاخک‌هاي ترسناک اين موجود، کاربرد آيروديناميکي دارد و براي پرواز بهتر در جنگل‌هاست.

«پليرگوس» مورچه زيبايي است که صورت پهن، چشمان گرد و آرواره افتاده‌اي دارد که باعث مي‌شود چهره خنداني داشته باشد، اما در واقع آرواره اين موجود به قدري تيز است که نمي‌تواند از لاروهاي خود محافظت کند به همين دليل به کلني گونه ديگري حمله مي‌کند و کارگران آن گونه را وادار به پرستاري از لاروهاي خود مي‌کند.

عکس از: ادوارد فلورين نيگا

تمام اين تفاوت‌ها به ما کمک مي‌کند تا واقعيت مورچه‌ها را ببينيم و تنوع غني آن‌ها را که حاصل ميليون‌ها سال تکامل، سازگاري با محيط زيست و اکوسيستم و استراتژي‌هاي بقا بوده است را درک کنيم.

مورچه‌ها، آثار هنري مدرسه باهاوس در طبيعت هستند. هر سازگاري عجيبي که در ظاهر آن‌ها رخ مي‌دهد، مانند اصل تبعيت فرم از عملکرد در معماري، نشان‌دهنده فضاي کم آن‌ها براي پيش روي و تکامل، و تنها يک راه از بينهايت راه موجود براي وجود يک مورچه است. پاسخ چرايي فرم مورچه‌ها در حل کردن روابط پيچيده‌اي است که دنياي ما را شکل داده‌اند.

در تحقيقي درباره مورچه‌هايي با آرواره بلند و فنري، سوالي درباره مورفولوژي آن‌ها مطرح شد که جواب آن به شبکه غذايي مربوط مي‌شد. مشخص شد که غذاي اين مورچه‌ها، دم‌فنري‌ها هستند که با سرعت زيادي خودشان را در هوا پرت مي‌کنند تا از دست شکارچي‌ها فرار کنند، اما به اندازه اين مورچه‌ها سريع نيستند.

تکامل هر دوي اين جانوران، مسابقه‌اي براي بقا است. هر کدام از روش خود براي زنده ماندن استفاده مي‌کند؛ يکي براي گرفتن و ديگري براي فرار از گرفته شدن. در اين مجموعه عکس‌ها،‌ آرواره‌هاي اين مورچه‌ها نشان داده شده است. بعضي از آن‌ها مي‌توانند آرواره‌هاي خود را در يک دهم ميلي‌ثانيه با سرعت ۲۳۳ کيلومتر بر ساعت ببندند.

عکس از: ادوارد فلورين نيگا

در بين اين گونه‌ها، «کاتاگليفيس» مورچه‌اي که سازگاري خاصي در صحراي آفريقا پيدا کرده‌ است، با پاهاي بلند عنکبوتي‌اش سرعت بالا و در ارتفاعي از سطح زمين دارد که آن را از گرماي بيش از حد دشت‌ها در امان نگه مي‌دارد.

پاهاي بلند براي مورچه‌هاي سبز کاربرد ديگري دارد، آن‌ها با اين توانايي به راحتي بين شاخه‌هاي درختان جابه‌جا مي‌شوند و لانه‌هايي با برگ و ابريشم لاروي خود مي‌سازند. مورچه‌هاي برگ بُر ظاهري خشن و بدني پر از شاخک و خار دارند، اما آن‌ها براي جنگ نيستند بلکه کاربردشان در کشاورزي است.

آن‌ها کشاورزاني هستند که براي قارچ‌هاي درون اتاق‌هاي زيرزميني خود غذا مي‌برند و با شاخک‌هاي خود، تعادلشان را در حمل و نقل غذاهاي حجيم حفظ مي‌کنند. اين مورچه‌ها در مناطق استوايي در تعداد باورنکردني با يکديگر همکاري مي‌کنند به طوري که مي‌توانيد راه‌هايي که با جاي پاي مورچه‌ها ساخته شده است را کاملا واضح ببينيد.

عکس از: ادوارد فلورين نيگا

روش‌هاي زندگي مورچه‌ها کاملا متفاوت با زندگي ماست. بيشتر مورچه‌هايي که در زندگي‌مان مي‌بينيم، مورچه‌هاي ماده هستند. نقش نرها کمي بيشتر از کپسول اسپرم است و عمر طولاني ندارند و اکثر اوقات به عنوان مورچه شناخته نمي‌شوند.

هيچ ملکه‌اي به دنيا نمي‌آيد بلکه پرورش داده مي‌شود. هر تخم باروري پتانسيل اين را دارد که ملکه يا کارگر شود و با توجه به رژيم غذايي و نيازهاي آينده کلني،‌ اين تخم‌ها پرورش داده مي‌شوند. مورچه‌ها تعداد زيادي گيرنده بويايي دارند که به آن‌ها اجازه مي‌دهد تا پيام‌ و رد مواد شيميايي را رمزگشايي کنند. بعضي از گونه‌ها علاوه بر اين که دو چشم مرکب دارند، سه چشم معمولي ديگر نيز براي تشخيص نور دارند که به آن‌ها در پرواز و جهت‌يابي کمک مي‌کند.

عکس از: ادوارد فلورين نيگا

دلايل بسياري براي شناخت بهتر مورچه‌ها وجود دارد. تمام اکوسيستم بر اساس اين موجودات ساخته شده است و شمار زيادي از موجودات، از گياهان تا سوسک‌ها و پرنده‌ها، براي بقا کاملا به کلني مورچه‌ها وابسته‌اند. گونه خاصي از مورچه‌ها در آمريکاي شمالي کمک مي‌کنند که گرده گياهان در اين منطقه پخش شود و اگر آن‌ها به طور کلي از چرخه خارج شوند، رشد گل‌هاي وحشي ۵۰ درصد کاهش مي‌يابد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar