واقعاً بهترین واکسن کووید۱۹ کدام است؟

مجله ايلياد/اين پرسش را بايد باز کرد؛ منظور از بهترين واکسن چيست؟ واکسني که بيشترين محافظت در برابر شدت گرفتن بيماري را دارد؟ واکسني که در برابر نسخههاي مختلف اطراف شما به خوبي عمل کند؟ واکسني که دوز کمتري نياز دارد؟ واکسني که براي گروه سني شما بهتر عمل ميکند؟
حتي اگر بتوان واژهي بهترين را تعريف کرد نيز نميتوان به راحتي به پرسش بهترين واکسن پاسخ داد. تا زماني که گزينههاي مختلفي براي افراد در سراسر دنيا وجود نداشته باشند، همه سعي ميکنند اولين واکسني که به آن دسترسي پيدا کردند را تزريق کنند. البته اين کار توصيهي متخصصين نيز است، بنابراين پرسش در مورد بهترين واکسن را اينچنين ميتوان جواب داد که «اولين واکسن در دسترس، بهترين واکسن است.» دلايل سختي مقايسهي واکسنهاي کرونا به شرح زير است.
يکي از معضلات در مورد سختي پاسخ به پرسش مطرح شده، اين است که آزمايشهاي باليني بهصورت کامل پايان نيافته است. فاز سوم آزمايشهاي باليني معمولاً بر روي دهها تا هزاران نفر آزمايش ميشود و در طول مدت زماني طولاني، کساني که واکسن را دريافت کردهاند در شرايط کاملاً تحت کنترل، با گروه کنترلي مقايسه ميشوند. با اين کار ميتوان ميزان عملکرد هر واکسن را بهدست آورد. بهعنوان مثال ميدانيم که واکسن فايزر تا ۹۵ درصد کارايي دارد و جلوي علائم کرونا را ميگيرد؛ در صورتي که واکسن آسترازنکا بسته به دوزهاي دريافتي بين ۶۲ تا ۹۰ درصد کارايي دارد.
با اين حال در مورد واکسنهاي موجود کرونا، مقايسهي فاز سوم آزمايشهاي باليني کار پيچيدهاي است؛ زيرا اين فاز در کشورهاي مختلف با شرايط متفاوت از يکديگر صورت گرفته است. سن شرکتکنندگان در آزمايشهاي فاز سوم، ويروسي که در جامعهي مورد آزمايش وجود داشته و همچنين شرايط درماني کشوري که آزمايش در آنجا انجام شده، بر روي نتايج بهدست آمده تاثير دارد.
براي مقايسهي واکسنها با يکديگر بايد مطالعات سر به سر در اين زمينه انجام شود. به اين صورت که گروهي از شرکتکنندگان يک مطالعه واکسن اول را دريافت کنند و گروه دوم واکسن ديگري دريافت کنند. در اين صورت بسياري از عوامل با يکديگر مشابه خواهند بود و بهتر ميتوان واکسنها را مقايسه کرد. اين نوع آزمايش در بريتانيا در حال انجام است و واکسنهاي آسترازنکا و والنوا در حال مقايسه با يکديگر هستند. نتايج اين بررسي تا شش ماه ديگر معلوم خواهد شد.
تا زماني که نتايج مطالعات سر به سر مشخص شود، ميتوان از دادههاي واقعي براي مقايسهي واکسنها استفاده کرد و کارايي واکسنها را محاسبه کرد. در برخي کشورها واکسنهاي متفاوتي به مردم تزريق شده است و ميتوان به راحتي دادههاي مربوط به هر واکسن را پيدا کرد. تا کنون در بريتانيا واکسنهاي فايزر و آسترازنکا کارايي مشابهي از خود نشان دادهاند.
هر دوي اين واکسنها از علائم کوويد۱۹ جلوگيري کردهاند و ميزان مرگ و مير را حتي پس از تزريق دوز اول کاهش چشمگيري دادهاند. بنابراين اگر واژهي بهترين را براي واکسني که در فاز سوم آزمايشهاي باليني شرايط بهتري از خود نشان داده به کار ببريم، ممکن است گمراهکننده باشد و با دادههاي دنياي واقعي همخواني نداشته باشد.
دادههاي واقعي در اسپانيا نشان داده است که شايد بهترين واکسن براي يک جامعه، مجموعهاي از واکسنهاي متفاوت باشد. شرکتهايي مانند مدرنا، به سرعت در حال بهبود بخشيدن واکسنهاي خود هستند تا بتوان آنها را براي نسخههاي جديدتر کرونا ويروسها نيز به کار برد.
در نهايت بايد گفت که اگرچه شايد يک واکسن در فاز سوم آزمايشهاي باليني بازدهي بالاتري از خود نشان داده باشد، ولي ممکن است بهترين واکسن براي مقابله با نسخههاي آيندهي ويروس نباشد.