کشف ستارهای بهاندازهی ماه و جرم بیش از خورشید

مجله ايلياد/ ستارهشناسان توانستهاند کوتولهي سفيدي به نام «ZTF J190132.9+145808.7» را کشف کنند که قطر آن ۲،۱۴۰ کيلومتر است و ميتوان گفت کمي از ماه بزرگتر است، ولي جرم آن ۱.۳۵ برابر جرم خورشيد است.
ستارهي ZTF در فاصلهي ۱۳۰ سال نوري از زمين و در صورت فلکي عقاب قرار دارد. عمر اين ستاره حدود ۱۰۰ ميليون سال است و داراي ميدان مغناطيسي فوق قدرتمندي است که ميتوان گفت شدت آن يک ميليارد بار بيشتر از خورشيد است.
دورهي گردش اين ستاره حدود ۶.۹۴ دقيقه است که براي يک ستارهي کوتولهي سفيد دورهي کوتاهي است، زيرا دورهي گردش اين نوع ستارهها معمولاً در حد يک ساعت است.
درست است که اين کوتوله اندازهي ماه قطر دارد، ولي جرم آن بيش از خورشيد است و معلوم است که چگالي بسيار بالايي دارد، ولي به گفتهي دانشمندان هنوز هم کوتولههاي سفيدي وجود دارند که با اندازهي کوچکتر جرم بيشتري داشته باشند. دليل اين واقعيت اين است که کوتولههاي سفيد گداخت هستهاي را درون خود ندارند و در واقع اين واکنش از ستاره در برابر گرانش خودش محافظت نميکند، بلکه اندازهي اين نوع ستارهها به وسيلهي مکانيک کوانتومي تنظيم ميشود.
ميدان مغناطيسي قدرتمند اين ستاره در کنار دورهي گردش کوتاه آن نشان ميدهد که اين کوتوله از ترکيب دو کوتولهي ديگر ايجاد شده است. در واقع ستارههاي زيادي وجود دارند که به صورت جفتي به دور يکديگر ميچرخند و با يکديگر پير ميشوند و اگر جرم اين ستارهها کمتر از ۸ برابر جرم خورشيد باشد، ميتوانند تشکيل يک کوتولهي سفيد دهند. ستارهاي که دانشمندان اخيراً کشف کردهاند ميتواند يکي از نمونههاي اين رخداد باشد.
در واقع جفت کوتولههاي سفيدي که به صورت مارپيچ به دور يکديگر ميچرخند، انرژي خود را به صورت امواج گرانشي از دست ميدهند و در نهايت با يکديگر ادغام ميشوند. اگر ستارههاي دوگانه جرم بسيار بالايي داشته باشند، هنگام ادغام منفجر شده و تشکيل ابرنواختر ميدهند؛ ولي اگر جرم آنها از يک حد آستانهاي کمتر باشد، با يکديگر ادغام ميشوند و کوتولهي سفيد سنگيني را ميسازند. اين فرآيند باعث تقويت ميدان مغناطيسي ميشود و سرعت دوران ستارهي ايجاد شده را نيز بيشتر ميکند.
نتايج مربوط به کشف اين کوتولهي سفيد طي مقالهاي در مجلهي Nature گزارش شده است.