افزایش زباله‌های فضایی و خطر برخورد با ماهواره‌ها

او افزود: اين اشيا و اجسام اگر به اندازه کافي بزرگ باشند به دليل گردش به دور زمين انرژي قابل توجهي دارند؛ يعني هر کدام مي‌توانند اندازه هزاران کيلوگرم بمب آماده انفجار و خطرناک باشند. اما زباله‌هاي فضايي کوچکتر فقط براي بقيه ماهواره‌هاي کاربردي يا فضاپيما‌ها خطرناک هستند و به صاحبان و سازندگان ماهواره‌ها و فضاپيما‌هاي فعال هزينه تحميل مي‌کنند.

خاراباف گفت: افزايش تعداد زباله‌هاي فضايي سبب شده تا کشور‌هاي داراي فناوري فضا براي حفاظت از دارايي‌هاي فضايي خود يا براي مقابله با خطرات به فکر پاکسازي فضا از زباله‌ها باشند. زباله‌هايي که اکثرا توسط خودشان توليد شده است.

اين کارشناس هوافضا ادامه داد: پروژه‌هاي پاکسازي فضا از زباله‌هاي فضايي فقط توسط آمريکا و ناسا مديريت يا هدايت نمي‌شود. آژانس فضايي اروپا (اسا)، آژانس فضايي روسيه (روسکاسموس) و چند ابرقدرت خصوصي فضايي ديگر هم به دنبال برنامه‌هاي اين چنيني هستند.

او بيان کرد: بيشتر زباله‌هاي فضايي در مدار‌هاي پاييني زمين (لئو) قرار دارند. مدار‌هايي که براي انجام ماموريت‌هاي فضايي و به ثمر رساندن ابرپروژه‌هاي اقتصادي- فضايي در حال حاضر و آينده مثل اينترنت ماهواره‌اي، بسيار حياتي و استراتژيک به حساب مي‌آيند.

خاراباف تصريح کرد: کمک به آينده بشريت و جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي به ابرپروژه‌ها هدف از پاکسازي فضا از زباله‌هاي فضايي خواهد بود.

اين کارشناس هوافضا گفت: فضا از نظر قوانين بين‌المللي يک محيط اشتراکي به حساب مي‌آيد. يعني قوانين به هر کشوري اجازه فعاليت در فضا و استفاده از فضا را مي‌دهند. البته به شرطي که فعاليت‌هاي آنها صلح‌آميز باشد. يعني کشوري نمي‌تواند در فضا پايگاه جنگي و نظامي ايجاد کند يا تسليحات هسته‌اي در فضا قرار دهد.

او ادامه داد: از طرفي هيچ کشوري نمي‌تواند به بخشي از فضا ادعاي مالکيت کند. البته درباره مدار‌هاي خاص مثل مدار زمين ثابت که در آن ماهواره‌هاي راديو-تلويزيوني قرار دارند، قواعد و قوانين خاص بين‌المللي نيز وجود دارد و کشور‌ها از مالکيت نقاط مداري در اين مدار بهره‌مند هستند، بنابراين مسئله فضا از نظر حقوقي شبيه به آب‌هاي آزاد روي زمين است.

خاراباف بيان کرد: با وجود تمام قواعد و قوانين بين‌المللي فضايي، ابرقدرت‌ها تلاش دارند تا با در اختيار گرفتن ظرفيت‌هاي بيشتر از فضا، توان نظامي و اقتصادي خود را توسعه دهند. هرکشوري يا شرکتي زودتر يا بيشتر از اين ظرفيت‌ها بهره‌مند شود، برنده است و تسلط به بقيه خواهد داشت. اصولا رقابت، مسابقه يا جنگ فضايي هم بر همين اساس شروع شد و اکنون در ابعاد ديگر که بيشتر جنبه اقتصادي دارد، در حال ادامه و پيگيري است.

اين کارشناس هوافضا گفت: آمريکا از طريق سازمان‌هاي دولتي بيشتر چشم به اکتشافات فضاي دوردست دارد تا علاوه بر توسعه دانش و فناوري مديريت بشريت و جهان را در اختيار بگيرد؛ همچنين از طريق شرکت‌هاي خصوصي چشم به تسخير فضاي نزديک زمين و فعاليت‌هاي اقتصادي دارد تا از ظرفيت‌هاي مالي و اقتصادي بي‌نظير فضا بهره‌مند شود. ظرفيت‌هاي اقتصادي که از طريق ارسال گردشگر به فضا، ارسال منظومه‌هاي ماهواره‌اي براي کاربرد‌هايي مانند اينترنت ماهواره‌اي و توانايي ارسال محموله به فضا براي بقيه ايجاد شده است.

او افزود: روسيه از ديرباز رقيب اصلي آمريکا در هر دو زمينه است، اما بيشتر در بخش دولتي توانمندي و زيرساخت دارد. تجربه و مهارت در ارسال انسان به فضا، پروژه‌هاي ماهواره‌هاي ناوبري و ماهواره‌هاي سنجش از دور از مهمترين برتري‌هاي روسيه است.

اين کارشناس هوافضا با اشاره به اينکه کشور‌هاي اروپايي در ساخت ماهواره‌بر‌ها و ماهواره‌هاي مخابراتي و ارتباطاتي به موفقيت‌هاي خوبي رسيده‌اند، ادامه داد: چين هم در همه اين زمينه‌ها رقيب اصلي استپ و پيش‌بيني مي‌شود بعد از چند دهه ابرقدرت اصلي فضايي باشد. البته استفاده‌هاي نظامي از فضا براي همه کشور‌هايي که به فضا و فناوري فضايي دسترسي پيدا کرده‌اند، تبديل به يکي از مهمترين اولويت‌ها شده است.

خاراباف افزود: به زبان ساده تر، فضا امکان نگاه، بررسي و تسلط از بالاي سر را مي‌دهد که اين امکان در جنگ‌ها و عمليات نظامي امتياز بسيار مهمي به حساب مي‌آيد. اکنون مسئله فقط جاسوسي از طريق ماهواره‌هاي سنجش از دور و شناسايي نيست. برنامه‌هاي نظامي تندروتري نيز وجود دارد. براي مثال پروژه‌هايي با استفاده از ظرفيت فضا براي هجوم موشکي در مدت زمان بسيار کوتاه و در مسافت‌هاي بالا فعال هستند.

اين کارشناس هوافضا افزود: همه کشور‌ها براي فعاليت در هر زمينه در پروژه‌هاي فضايي ملزم به رعايت قواعد و قوانين بين‌المللي هستند. نهاد‌هاي بين‌المللي هم شکل گرفته‌اند که اجازه ندهند کشور‌هاي از قوانين عبور کنند. قوانين سختگيرانه‌اي هم در زمينه مقابله با ايجاد زباله‌هاي جديد فضايي نوشته شده و در حال اعمال هستند. اما بحث دسترسي فضا فعلا مثل گذشته شبيه مسابقه و رقابت است. کشور‌ها همانطور که در آلوده کردن فضا باهم رقابت و مسابقه داشتند و دارند، در پاکسازي فضا هم در حال رقابت و مسابقه‌اند.

خاراباف افزود: ممکن است در ظاهر بعضي پروژه‌هاي پاکسازي فضايي به نفع بشريت و ماموريت‌هاي آينده فضايي باشد، اما ابرقدرت‌ها نگرانند مبادا پشت پرده اهداف خاص ديگري هم وجود داشته باشد.

او در نهايت يادآوري کرد: هر پروژه فضايي هرچقدر صلح‌آميز و بشردوستانه باشد، ظرفيت استفاده نظامي هم دارد. بايد به مراقب بود تا به دارايي‌هاي فضايي آسيب وارد نشود، زيرا اين امکان وجود دارد که به هنگام پاکسازي، سهوا به دارايي‌هاي کاربردي آسيب وارد شود.