مالک مریخ کیست؟ از استعمار آمریکا تا بلندپروازی میلیاردرها

ديجياتو/ بشر بايد از اشتباهاتي که کشورهاي اروپايي در دوران استعمار انجام دادند، دوري کند. با توجه به اينکه جف بزوس و ريچارد برانسون به تازگي قدمي پيشگامانه در پروازهاي فضايي برداشتهاند و توانستهاند زمينه گردشگري فضايي را فراهم کنند، خالي از لطف نيست که نگاهي به ماجراهايي بيندازيم که ممکن است در اکتشافات انسان از مريخ رخ دهد، حتي اگر اين رخدادها مرتبط با دهها سال بعد باشند.
احتمالا بتوان ايلان ماسک را به عنوان مشهورترين مدافع سفر به مريخ در نظر گرفت اما ايدههاي او دههها زمان ميبرند تا عملي شوند. در مقاله نوشته شده در سال ۱۹۶۶ در مجله آکادمي علوم نيويورک، «گوردون آر. وودکاک» از مرکز پروازهاي فضايي George C. Marshall به صورت تئوري توضيح داد که چطور فضاپيماي Saturn V –در زمان توسعه ماموريتهاي آپولو در ماه- ميتواند براي اکتشاف مريخ مورد استفاده واقع شود.
اگر از چالشهاي فني چشمپوشي کنيم، همانطور که ما در حال گسترش اطلاعات خود از مريخ هستيم، يک مسئله اخلاقي حل نشده وجود دارد. از سفرها و اکتشافات قبلي چه درسي گرفتيم که اکنون بايد به آن توجه کنيم؟ تاريخ، داستانهاي عجيبي در دل خود دارد که هرکدام نکات بسياري را در اختيار ما قرار ميدهند.
مطالعات انسان تاکنون منجر به اکتشافات فوقالعادهاي شدهاند. در عين حال، اين اکتشافات بهرهبرداري گستردهاي از منابع طبيعي را در پي داشتهاند. تمايل به کنترل کالاهاي مختلف همانند ادويهجات، ترشيجات، شکر و روغن و ... انگيزهاي براي سلطه سياسي و اقتصادي را به دنبال داشته است. در عصر امپراطوري، کشورهاي اروپايي ثروت و قدرت خود را از طريق استعمار مناطق غني در منابع، کنترل نيروي کار و بهکارگيري نيروي نظامي بدست آوردند.
پس از به توافق رسيدن اروپا در مورد ايالات متحده، استعمارگران آمريکايي استقلال خود را از انگليس اعلام کردند و قانون اساسي را نوشتند که امروزه جامعه مدرن براساس آن پيش ميرود. با اين حال، هنوز شهرنشينان از مردم بومي به عنوان مردمي غيرمدرن ياد ميکردند و آنها را از حقوق اوليه مثل آزادي و شادي محروم ميساختند.
حال مسئله «مالکيت» مطرح ميشود: آيا اولين کشوري که پرچم خود را روي سطح سيارهاي فرود آورد، به عنوان مالک آن شناخته ميشود؟ چنين ادعاهايي قبلا مطرح شدهاند و هيچ آينده زيباتري به نسبت تاريخ بشريت روي کره زمين را براي اکتشافات فضايي آينده پيشبيني نميکنند. واضح است که اگر بخواهيم در سياره ديگري مستقر شويم –اگر اين کار را انجام دهيم، قطعا چند مليت در انجام آن نقش دارند- نياز به يک قانون اساسي براي سياره مذکور داريم که از اشتباهات گذشته درس بگيرد – مانند آنچه «هلن لندمور» از دانشگاه «ييل» در دوره اخير نظريه سياسي قانون اساسي مطرح کرده است.
همچنين مسئله اکوسيستم آسيبپذير مريخ نيز بايد در نظر گرفته شود. اين سياره قطعا محيطي نامانوس براي زندگي بشر دارد، با اينحال انسان در تلاش است تا به عنوان يک موجود مضر براي اين سياره در آن ظاهر نشود. ساکنان بومي سرزمين تازه استعمار شده آمريکا، به سرعت با جنگهاي سيستماتيک و بيماريهاي جديد از بين رفتند و مهاجران جديد درصدد گسترش قلمرو خود برآمدند. محيط طبيعي که بوميان آمريکا با آن رابطهاي هماهنگ پيدا کرده بودند و همزيستي مسالمتآميزي داشتند، با نام مالکيت و استعمار به مرور زمان رو به تخريب رفت.
با کنار گذاشتن زندگي بيولوژيکي، اين احتمال وجود دارد که مريخ داراي مواد معدني باشد که ميتوانند ويژگيهاي فوقالعادهاي براي توسعه در آينده داشته باشند. اما ما روي زمين مشاهده کردهايم که معدن چطور ميتواند آثار زيست محيطي مخربي داشته باشد. بدين ترتيب دشوار است که تصور کنيم هيچ تخريبي در سطح مريخ صورت نخواهد گرفت.
براساس ماموريتهاي اوليه صورت گرفته و تصاوير اخير ارسال شده از مريخنورد ناسا و همچنين مريخنورد چيني با نام ژورنگ، مريخ يک بيابان سرد و پهناور است که هيچ اثري از زندگي در آن يافت نميشود. اما بايد به اين نکته هم دقت کرد که اگر بيگانگان ميخواستند بر صحراي Gobi (صحرايي در آسيا) فرود بيايند، قطعا همين حرف را ميزدند. با توجه به تصاويري که از سطح مريخ به دستمان رسيده است، وجود موجودات ترسناکي همانند آنچه در فيلم «بيگانه و روز استقلال» يا رمان «جنگ جهانها» نوشته «اچ. جي. ولز» مطرح شده است، بعيد به نظر ميرسد. در هر صورت اما بايد در توصيف زندگي براساس تجربه زميني خود، بسيار محتاط باشيم.
«استيون هاوکينگ» يکبار هشدار داده بود که تماس با تمدنهاي فرازميني ميتواند منجر به نابودي بيچون و چراي ما شود. اگر شرايط کنوني زمين در حضور ويروس کرونا را در نظر بگيريم، اينکه چطور جان انسانها و اقتصاد کشورها در خطر حاد است، متوجه ميشويم که هشدار هاوکينگ بيپايه و اساس نيست. در حالي که بعيد است ما با استفاده از اشعههاي مرگبار موجودات فرازميني که قصد نابودي زمين را دارند، مورد حمله قرار بگيريم، نميتوانيم احتمال دهيم که در پيشگويي هاوکينگ واقعيتي مرموز نهفته شده باشد.
اين روزها دستاوردهاي تکنولوژيکي ناسا و ديگر آژانسهاي فضايي قابل تحسين است. تحقيقات صورت گرفته در زمينههاي علوم ديگر مثل فيزيک، علم مواد، شيمي، پزشکي و ساير رشتهها بسيار خارقالعاده است.
همانطور که در تلاش براي کشف جهانهايي فراتر از دنياي خود هستيم، بايد از همين حالا تاريخ و قوانين را به خوبي در نظر بگيريم –در حاليکه قوانين انساني، برابري و عدالت را در نظر ميگيرند- بايد همواره به اين موضوع فکر کنيم که چطور ميتوان يک تعادل مناسب ميان جنبههاي مختلف زندگي همانند فرهنگها ايجاد کرد. ميتوانيم قانون اساسي جديدي بنويسيم و خود را متعهد به شکل کاملا جديدي از تعامل با ساير کشورها و مردمها کنيم. در اين صورت بايد با تاثيرات تهاجم فرهنگي خودمان در سياره ديگر مقابله کنيم. اين اتفاق بايد به صورت کاملا بيطرفانه و پيش از ورود انسان به دوره جديدي از اکتشافات و ظهور امپراتوريهاي فضايي بيفتد.