فواید اجرای "طرح پزشک محقق" از زبان دکتر ملک زاده

فارس/ آينده علمي هر کشوري به وجود محققان زبده و رهبران علمي در رشته هاي مختلف وابسته است. در سال هاي اخير ايران بالاترين ميزان رشد علمي را در منطقه داشته اما پيشرفت کيفي تحقيقات همتراز با افزايش کميت آن نبوده است. به علاوه نبود مسير مشخص رشد آکادميک در کشور يکي از دلايل عمده مهاجرت نخبگان جوان است. به همين خاطر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکي با مطالعه تجربيات ديگر کشورها و با در نظر گرفتن چشم انداز علمي کشور در نظر دارد برنامه روشني در ايجاد فرصت براي آموزش پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان در سطح استاندارد جهاني ايجاد نمايد. مطالعات متعدد نشان داده است که بهترين دستاوردهاي علوم پزشکي حاصل فعاليت پزشکان محققي است که هم در مهارتهاي باليني و هم در تحقيقات آموزش ديده‌اند. نگاهي به برندگان جايزه نوبل بين سالهاي 1997-2013 در فيزيولوژي و طب نشان مي‌دهد که نيمي از برندگان پزشکان محقق بوده‌اند. تجربه يک دهه اخير کشورهاي پيشرفته همچون انگلستان، کانادا، و آمريکا در برگزاري برنامه آموزش پزشکان متخصص-محقق که در آن پزشکان دوره آموزش باليني و آموزش تحقيقاتي را توأم در مراکز تحقيقاتي برجسته مي‌گذرانند بسيار موفقيت آميز بوده است. به طوري که فقط در انگلستان حدود 1500 نفر در مقاطع مختلف از دوره دانشجويي گرفته تا سطح استاد زير پوشش مالي-اداري اداره تأمين نيروي انساني محقق وزارت بهداشت آن کشور هستند. اين موارد موجب شد تا به سراغ رضا ملک زاده، معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت، برويم. او طرحي را آماده اجرا کرده است که بر مبناي آن انتظار مي‌رود از مهاجرت نخبگان جلوگيري شود و وضعيت تحقيقات سامان بگيرد. در زير متن پاسخ سؤالات را از زبان دکتر ملک‌زاده مي‌خوانيد. - آقاي دکتر چه شد که به فکر اجراي طرح پزشک محقق افتاديد؟ ملک‌زاده: مطالعات نشان مي‌دهد که اکثر متخصصان محقق از همان ابتدا در دوره دانشجويي به تحقيق علاقه مند بوده‌اند به همين دليل پشتيباني و راهنمايي محققان مي‌بايد از سالهاي ابتدايي دانشگاه آغاز شود. در آمريکا از ۱۷ هزار نفر دانشجوي پزشکي که سالانه فارغ التحصيل مي ‌وند فقط 3 درصد از آنان از دوره ترکيبي دکتراي پزشکي و دکتراي تحقيقاتي فارغ التحصيل مي‌ شوند. از ميان آناني که به اين دوره ترکيبي وارد شده بودند، 73درصد با موفقيت دوره را به پايان رساندند، 23درصد فقط مدرک پزشکي عمومي را گرفتند و 4درصد کلاً دانشگاه را ترک کردند. حاصل اين مطالعات نشان مي دهد که اولاً تعداد معدودي از دانشجويان پزشکي قادر به ورود به اين دوره هستند، ثانياً سختي هاي موجود در اين دوره آموزشي حدود يک چهارم افراد را از مسير آکادميک خارج مي‌کند و ثالثاً بازده علمي و آکادميک اين فارغ التحصيلان براي جامعه بسيار بالاست. در اين دوره پزشکان مهارت‌هاي جذب بودجه، تکنيکهاي آموزش، بررسي مقالات علمي چاپ شده، ايجاد شبکه‌هاي علمي و ارتباطات بين‌المللي و روش‌هاي مديريت را مي‌آموزند تا در آينده رهبري رشته خود در دانشگاه هاي مختلف به دست گيرند. ورودي هاي دوره پزشکان متخصص-محقق اکثراً فارغ التحصيلان دوره ترکيبي دکتراي پزشکي– دکتراي تحقيقاتي يا پزشکاني که اين مدارک را به طور جداگانه گرفته اند هستند. ارزيابي عملکرد يک دهه آموزش متخصصان آکادميک در فرهنگستان علوم پزشکي بريتانيا در سال 2012 حاکي از آن است که براي 21 نفر آموزش ديده، 11 ميليون پوند خرج شده است. حاصل اين سرمايه گذاري 297 مقاله معتبر علمي، جذب 50 ميليون پوند بودجه تحقيقاتي از ديگر منابع، و 135 طرح همکاري بين المللي بوده است. 75درصد اين متخصصان تحقيقاتي کرده‌اند که اثرات مهمي بر روي تشخيص و درمان بيماران گذاشته و همه فارغ التحصيلان به دانشمندان مستقل بين‌المللي تبديل شدند. - مشخصاً هدف از اجراي اين طرح در ايران چيست؟ ملک‌زاده: آموزش رهبران آينده علوم پزشکي در کشور و افزايش تعداد محققان زبده در کشور از طريق آموزش نيروي انساني محقق در رشته هاي مختلف و در سطوح مختلف پزشکي باليني؛ ايجاد فرصت براي دانشجويان و فارغ التحصيلان پزشکي برتر و نخبه جهت ورود به پزشکي آکادميک و جلوگيري از روند مهاجرت جوانان نخبه به خارج از کشور با ايجاد امکانات آموزشي و فرصتهاي شغلي مناسب در داخل کشور از جمله هدف‌هاي اصلي طرح به شمار مي‌رود. -افقي که براي اجراي طرح در نظر گرفته‌ايد کجاست؟ مشخصاً در شرايط ايده‌آل فکر مي‌کنيد کشور به کجا مي‌رسد؟ ملک‌زاده: پيش بيني مي کنيم که شاهد کاهش 25 درصدي خروج نخبگان علوم پزشکي از کشور طي 5 سال اول اجراي اين طرح باشيم. آماري که از سوي سازمان حمايت از نخبگان کشور اعلام خواهد شد. همچنين جذب و نگهداري 50درصد از فارغ التحصيلان اين دوره در دانشگاه‌هاي کشور، وجود حداقل يک فارغ التحصيل از هر يک از رشته هاي باليني علوم پزشکي در دوره متخصص- محقق در طي 8 سال اول اين طرح و چاپ و انتشار حداقل يک مقاله به ازاي هر سال پژوهش در مجلات بين المللي معتبر نيز دستآورد ديگر اجراي طرح به شمار مي‌رود.