هند؛ رنگین کمانی از زبان ها و ادیان

خراسان

بروزرسانی 1403/05/03 - 10:52

خراسان/ سرزمین هند که گفته شده بیش از 5هزار سال قدمت انسانی دارد، امروز به کشور هفتاد و دوملت مشهور است. خبرنگار اعزامی خراسان به دهلی نو برخی از ظرفیت ها و تنوع های فرهنگی هند را روایت کرده است

تیپو سلطان، شعله، سلمان خان، راج کاپور، ادویه های بسیار تند، لباس های رنگی معروف به ساری، فیلم هندی و... نکات و برجستگی هایی است که در ذهن مردم ما از هند می توان مشاهده کرد. اما هند کشوری که گفته شده بیش از 5هزار سال قدمت انسانی دارد و امروز به کشور هفتاد و دوملت مشهور است، آن قدر ظرفیت ها و تنوع های فرهنگی دارد که بتوان از آن به عنوان یک رنگین کمان انسانی در دنیا یاد کرد. در قسمت آخر گزارش های سفر هفت روزه من به هند خالی از لطف نبود تا به ویژگی های فرهنگی شبه قاره هند و بخش های فرهنگی بازدیدهای گروه بین المللی خبرنگاران بپردازم. این سفر مهیج در یکی از گرم ترین ماه های هند و همزمان با رقابت های داغ انتخاباتی در ایران به همت وزارت خارجه این کشور و با کمک و همکاری سفارت هند در تهران انجام شد و غیر از چهار خبرنگار ایرانی، 17 خبرنگار از 9 کشور منطقه اوراسیا شامل گرجستان، ارمنستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، مغولستان و بلاروس در این تور خبری حضور داشتند.

رسانه‌ها
تاریخ آغاز انتشار مطبوعات در هند به ۱۷۸۵ (۲۳۶ سال پیش) برمی‌گردد. روزنامه حبل‌المتین که از قدیمی‌ترین مطبوعات فارسی‌زبان است، توسط «مؤیدالاسلام» در کلکته نیز منتشر می‌شده‌است. هند بزرگ‌ترین کشور در زمینه چاپ مطبوعات است و بیش از 60هزار روزنامه و نشریه در حال انتشار دارد که ۱۲۳ زبان را شامل می‌شود. تایمز هند با شمارگان بیش از ۳٫۱۴ میلیون، پرتیراژترین روزنامه انگلیسی زبان جهان است. همچنین بیش از ۱۴۰ کانال تلویزیونی ماهواره‌ای از داخل هند برنامه پخش می‌کنند که ۱۹ کانال دولتی و بقیه خصوصی هستند.در دهلی نو از خبرگزاری PTI بازدید کردیم و ویجی جوشی یکی از سردبیرانش برای ما توضیحاتی درباره این رسانه داد. او که سال ها قبل به ایران آمده بود و حالا ایران را خانه دیگری برای خودش توصیف می کرد گفت که PTI از ابتدای استقلال هند و به صورت روزنامه در سراسر این کشور شروع به کار کرده و امروز یک آژانس خبری بزرگ و گسترده علاوه بر روزنامه است که مهم ترین و گسترده ترین رسانه خبری هند محسوب می شود. درآمد این رسانه نیز با خبر فروشی و برخی کمک های دولتی است هر چند معتقد است نرخ بالایی نمی گیرند. 600نفر در کل هند کارمند این رسانه محسوب می شوند و در کشورهای اطراف هند نیز 14نفر رسما برایشان کار می کنند. وقتی از او درباره منابع خبری شان درخصوص ایران پرسیدیم، خبرگزاری AP را نام برد و وقتی گفتیم این خبرگزاری های غربی با سوگیری خبر درباره ایران تولید می کنند گفت البته ما رسانه های ایرانی را هم می بینیم اما به لحاظ اعتبار تنها به AP استناد می کنیم چون خودمان در ایران نمایندگی نداریم.وی درباره انتخابات ایران هم گفت که برای پوشش انتخابات ایران مشکل مالی داشتیم و نمی توانستیم خبرنگار بفرستیم هرچند انتخابات مهمی است و سعی می کنیم از منابع داخلی ایران استفاده کنیم. در عین حال تاکید کرد ایران کشور با اهمیتی است و توانسته جلوی زورگویی کشورهای زورگو بایستد.

تاج محل، جواهر هنر اسلامی
در روز دوم سفر به هند فرصتی دست داد تا برای بازدید از یکی از زیباترین شاهکارهای معماری دنیا به شهر آگرا در 200 کیلومتری جنوب دهلی برویم. سفری 4 ساعته با اتوبوس که البته ارزش دیدن بنای باشکوه «تاج محل» را داشت. در مسیر مزارع کشت برنج چشم نواز است اما سرویس بهداشتی بین راهی این جا هم تعریفی ندارد هرچند برخلاف بسیاری کشورها در کنار توالت فرنگی همیشه شیلنگ آب هم دیده می شود که برای گردشگر ایرانی نعمتی است.
تاج محل مهم ترین و مشهورترین بنای توریستی هند است که در سال حدود 10میلیون نفر را برای بازدید به سمت خود می کشاند و بهترین حسش برای ما این بود که هنگام توضیحات راهنمای تاج محل وقتی از هنر و توانمندی معماران ایرانی برای ساخت این بنای باشکوه می گفت، حسی از غرور ما را به عنوان ایرانیان گروه خبری می گرفت. سفر ما در روز یک شنبه که روز تعطیلی در هند به شمار می رود، انجام شد اما با این که در ساعات ظهر گرما به اوج خود رسیده بود، صدها هندی همراه با خانواده شان را می شد دید که در محوطه این بنای زیبا حضور داشتند و بچه ها در کنار بازی کودکانه خود از فضای سرسبز باغ مصفای آن لذت می بردند.

سوغات آگرا
هیچ سفری بدون خرید سوغات و گشت‌وگذار در بازارهای محلی و مراکز خرید کامل نمی‌شود. فرقی نمی‌کند که کجا سفر کنید، هر جایی که پا بگذارید سوغات مخصوصی دارد. آگرا علاوه بر تاج محل زیبا، بازارهای متعددی هم برای خرید دارد. حین گشت‌و‌گذار در بازارها و مراکز خرید آگرا چیزی که بیشتر از همه به چشم می‌خورد و جالب توجه است، صنایع دستی ساخته شده از سنگ مرمر است. انواع ظروف تزیینی، جاسیگاری، گلدان، جعبه‌های جواهرات و مدل‌های کوچک تاج محل را می‌توانید از آگرا خریداری کنید. این صنایع دستی زیبا، بهترین یادگاری‌هایی هستند که از آگرا می‌توانید تهیه کنید و ما این فرصت را داشتیم که از یک کارگاه ساخت این مصنوعات دستی هم دیدن کنیم که واقعا جالب و هیجان انگیز بود. استادکار برای ما این را هم گفت که موقع خرید مراقب باشید که سرتان کلاه نرود و سنگ‌های دیگر را به‌جای مرمر به شما نفروشند.

حیدرآباد، تداخل سنت و مدرنیته
دومین مرحله و محل اقامت ما در تور هند، شهر حیدرآباد در جنوب این کشور بود که با پرواز هواپیمایی هند ظرف دو ساعت و نیم به این شهر سفر کردیم. حیدرآباد مرکز ایالت آندرا پرادش است که حدود 7 میلیون نفر جمعیت دارد و ششمین شهر بزرگ هند محسوب می شد. گروه‌های مذهبی هندو، سیک، مسلمان (شیعه و سنّی) در این شهر زندگی می‌کنند و زبان بیشتر مردم آن جا اردو و تلوگو است. آب و هوای این ناحیه، گرم و مرطوب حارّه‌ای است و دمای آن در سردترین ماه سال بیش از18 و زمستان‌های آن خشک (بدون بارندگی) است، اما در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد باران‌های تند موسمی می‌بارد که خسارت‌های بسیاری به بار می‌آورد. با این حال در سه روز اقامت ما هوایی مطبوع تر از دهلی داشت و باران های گاه و بی گاه بر لطافت هوا می افزود.

اصفهان نو
معماران ایرانی شهر حیدرآباد، تلاش کردند تا این شهر را مشابه اصفهان بنا کنند و به همین دلیل نام دوم شهر حیدرآباد، «اصفهان نو» است. گفته می‌شود این شهر برای احترام به علی بن ابیطالب (ع)«حیدر آباد» نامیده شده‌است. در شهر مساجد متعدد در کنار معابد هند و حتی کلیسا قابل مشاهده است و هر مسجد قبرستان کوچکی نیز برای مسلمانان دارد. در کنار این ها مقبره های دفن پادشاهان مسلمان هندی همچون امامزاده ها در ایران گنبد و گلدسته دارد و برخی مساجد بزرگ تر محل خواندن نمازهای جمعه و عیدین هم هستند. از شانس خوب ما در کنار هتل ما در حیدرآباد مسجد کوچکی قرار داشت و نوای اذان آن در برخی ساعات روح نواز بود.در اوایل قرن ۱۹ میلادی، پادگانی در خارج از شهر حیدرآباد توسط نیروهای ارتش انگلیس برپا شد که به نام حاکم وقت سلسله نظام شاهی یعنی سکندرجاه، سکندرآباد خوانده شد. امروزه این دو شهر (حیدرآباد و سکندرآباد) کاملاً به هم متصل شده‌اند، ولی ظاهر هر دو بخش نشان می دهد سکندر آباد مدرن تر از حیدرآباد است و این را در نوع پاساژها و مراکز خرید مدرن آن می توان مشاهده کرد.شهر حیدرآباد به واسطه محوریت ویژه فرهنگی خود در جنوب هند و حاکمیت پادشاهان مسلمان در چند قرن گذشته، مرکزی برای جمع‌آوری کتاب‌های ارزشمند اسلامی و چاپ و ترجمه این کتاب‌ها به زبان‌های اردو، هندی و دیگر زبان‌های متداول هند بوده و همین امر موجب شده که در حال حاضر نیز هزاران جلد از نسخ خطی به زبان‌های فارسی، عربی و اردو در کتابخانه‌های دولتی و شخصی این شهر یافت شود. در سال‌های اخیر با کمک نهادهای فرهنگی ایرانی مستقر در هند تلاش‌های مؤثری برای حفظ و مرمت این کتاب ها صورت گرفته‌است. در این شهر سه دانشگاه مرکزی، دو دانشگاه خصوصی و ۶ دانشگاه ایالتی وجود دارد و در واقع ایالت آندراپرادش یکی از ایالت‌های دانشگاهی و علمی هند محسوب می‌شود.

قلعه گلکنده، محل ساخت کوه نور معروف
امروزه در حومه شهر حیدرآباد یک قلعه قدیمی به نام قلعه گلکنده خودنمایی می کند که در زمان سلسله کاکاتیا در سال ۵۳۸ ه‍.ق تأسیس شده و دارای بناها، برج‌ها و استحکامات زیبا و هشت دروازه است. بقایای این قلعه هنوز هم بر فراز تپه‌ای واقع در منطقه گلکنده در جنوب غربی حیدرآباد، مهم‌ترین مرکز گردشگری شهر به‌شمار می‌رود و ما چند ساعتی را در این اثر تاریخی حضور داشتیم و از برخی بخش های باقی مانده آن دیدن کردیم. از نکات جالب توجه آن معماری هایی بود که بی شباهت به معماری صفویه در اصفهان نبود و گفته شده در دوره های بعدتر از ساخت اولیه اضافه شده اند. قلعه گلکنده با اصول مهندسی برگرفته از سبک معماری ایرانی - هندی احداث شده و هنوز جذابیت‌های خود را برای گردشگران از دست نداده‌ و هنگام بازدید ما هم با وجود وسط هفته بودن تعداد قابل توجهی گردشگر حضور داشتند.

عاشوراخانه محلی برای عزاداری های محرم
یکی از اماکن جالب برای ما در شهر حیدرآباد، عمارت هایی به نام عاشوراخانه بود که با پرچم هایی به رنگ سیاه و قرمز و سبز و با نام های ائمه به ویژه امام حسین علیه السلام تزیین شده بود. در شهر حیدرآباد ۱۱ هزار عاشوراخانه وجود دارد که ۵ هزار از آن‌ها در اختیار شیعیان و ۶ هزار آن در اختیار اهل سنت است. تأسیس این عاشوراخانه‌ها به زمان سلطان ابراهیم قطب شاه یعنی سال ۱۵۷۸ میلادی برمی‌گردد که سنت برگزاری مراسم اربعین و عزاداری شیعیان در حیدرآباد مرسوم شد.

لوکیشن فیلم هندی
آخرین برنامه بازدید ما در این تور خبری بازدید از شهرک سینمایی راموجی فیلم در 35 کیلومتری حومه حیدرآباد بود. بسیاری از مردم دنیا هند را به فیلم هایش و حتی تخیل های جالب و پرهیجانش می شناسند و برای ما هم بازدید از لوکیشن های فیلم های هندی از این جهت جذابیت های خودش را داشت. صنعت فیلم‌سازی هند بزرگ‌ترین صنعت سینمای دنیاست. هر سال در هند بیش از ۹۰۰ فیلم ساخته می‌شود که این تعداد بسیار بیشتر از رقم تولیدات سینمایی آمریکاست.این مجموعه بزرگ سینمایی در سال ۱۹۹۵ توسط راموجی رائو سردبیر روزنامه اینالو در زمینی به وسعت ۲۰۰ هکتار تأسیس شده و همه روزه میزبان دو قطب بزرگ فیلم سازی هند، یعنی بالیوود و تالیوود است و جالب تر این که نزدیک به ۱۰۰هزار گردشگر در ماه از این مجموعه دیدن می کنند. مدیران راموجی فیلم مدعی هستند که در آسیا بزرگ ترین و کامل ترین شهرک سینمایی و جزو چندین شهرک بزرگ دنیا بوده و با توجه به روند رو به گسترش این شهرک در جهت هدف آقای راموجی رئیس شهرک، برای به دست آوردن رتبه اول در دنیای سینمای جهان هر روزه بر تعداد بازدیدکنندگان و جذابیت های شهرک افزوده می شود. بزرگی این شهرک به گونه ای است که برای دیدن بخش های مختلف آن باید سوار بر اتوبوس های قرمزرنگ نوستالژیکی می شدیم که البته امکانات سرمایشی کاملی هم داشت. تپه های سر سبز، باغ ها و دشت های متنوع، ماکت بیشتر بناهای معروف دنیا مثل برج ایفل، وجود محله هایی معروف از تمام شهرهای معروف دنیا از جمله نمای بازسازی شده فیلم های وسترن، دو هتل بزرگ پنج و سه ستاره، بیشتر از ۵۰ استودیوی داخلی برای ضبط های مقابل پرده سبز با امکانات کاملاً حرفه ای، چندین فضای مناسب برای جشن ها و عروسی ها که در هند اهمیت زیادی دارند، انواع رستوران ها، سینماهای ۳ بعدی و ۴ بعدی، شهربازی های متناسب با هر گروه سنی، دوره معرفی مراحل فیلم سازی و صدا گذاری، اجرای رقص های سنتی و اجرای صحنه های بدل کاری مقابل چشم بینندگان و هزاران سرگرمی دیگر در این شهرک قابل مشاهده بود که البته ما در زمانی که داشتیم به همه آن ها نرسیدیم.