مقام مسئول: امکان دارد اجساد برخی مفقودان هرگز پیدا نشود و مفقودالاثر بمانند

اعتماد

بروزرسانی 1404/02/22 - 09:18

مقام مسئول: امکان دارد اجساد برخی مفقودان هرگز پیدا نشود و مفقودالاثر بمانند

اعتماد/ علی ضیایی، رییس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی در مورد سرنوشت مفقودان انفجار بندر شهید رجایی به «اعتماد» می‌گوید امکان دارد اجساد برخی مفقودان هرگز پیدا نشود و مفقودالاثر بمانند.

با گذشت دو هفته از انفجار در بندر شهید رجایی برخی خانواده‌ها هنوز به دنبال عزیزانشان هستند، چرا‌که هیچ ردی از آنها به‌جا نمانده است. طبق آخرین اظهارات مسوولان، تاکنون 9 نفر بر اثر انفجار و آتش‌سوزی مفقود هستند. برخی کارمندان بندر شهیدرجایی به «اعتماد» می‌گویند؛ از برخی افراد اسکلتشان به‌جا مانده و بعضی دیگر نیز فاقد همان اسکلت هستند و هیچ سرنخی از آنها نیست... .

رییس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی در پاسخ به وضعیت مفقودان در شرایط بحرانی از‌جمله مفقودان ناشی از انفجار در بندر شهید رجایی به «اعتماد» می‌گوید: «اگر شدت حرارت آتش‌سوزی خیلی بالا باشد امکان سوختگی استخوانی به وجود می‌آید و استخوان‌ها سوخته و از بین می‌رود. حتی در برخی موارد استخوان‌ها پودر می‌شود. در بعضی مواقع نیز چیزی از جسد باقی نمی‌ماند که قابل شناسایی باشد؛ در نتیجه ممکن است برخی افراد برای همیشه مفقودالاثر بمانند.»

روزی که انفجار رخ داد و یک‌باره همه‌چیز دود شد و هوا رفت؛ «دو مدرسه پسرانه در شهرک شهید رجایی دچار خسارت‌هایی شدند؛ سقف کلاس‌هایشان ریخت و شیشه‌ها به سمت اکثر دانش‌آموزان پرتاب شد و برخی دانش‌آموزان مقطع دبستان این دو مدرسه دچار آسیب شدند.»

همسر افسانه تیما از گردنبند طلایی که به قفسه سینه جسد چسبیده بود، او را شناسایی کرد
لحظه انفجار؛ یک کانکس حامل چند نفر از کارمندان شرکت سینا از بقیه کانکس‌های دیگر به محل انفجار نزدیک‌تر بود که حدود 6 الی 10 نفر داخل آن بودند. یک منبع آگاه که نخواست نامش در این گزارش فاش شود در این باره به «اعتماد» می‌گوید: «کل نیروهای شرکت سینا حدود 400 الی 500 نفر است، اما آن لحظه در نزدیکی محل انفجار حدود ۴۰ الی ۵۰ نفر بودند. آن روز داخل نزدیک‌ترین کانکس به محل انفجار و آتش‌سوزی ۶ الی ۱۰ نفر حضور داشتند؛ علی تیما و افسانه تیما نیز جزو این چند نفر بودند. علی و افسانه برعکس آنچه که در فضای مجازی و برخی خبرگزاری‌ها عنوان شده، فقط دخترخاله و پسرخاله بودند و زن و شوهر نبودند. علی حدود ۲ سال بود که در شرکت سینا کار می‌کرد و افسانه حدود پنج سال.»

او در ادامه می‌گوید: « هر 6 الی 10 نفر بر اثر انفجار و آتش‌سوزی به‌شدت سوختند و جان خود را از دست دادند. طوری که وقتی همسر افسانه تیما برای شناسایی جسد او آمده بود، نتوانست هویت افسانه را تشخیص دهد؛ پیکر او به‌شدت سوخته بود. با این حال همسر افسانه از گردنبند طلایی که به قفسه سینه او چسبیده بود، افسانه را شناسایی کرد، اما بعد به هویت جسد شک کرد و گفت مطمئن نیست که جسد متعلق به افسانه باشد تا اینکه از آن جسد مشکوک تست دی‌ان‌ای گرفته شد و نمونه با هویت افسانه تطبیق داده شد و افسانه شناسایی و در روستای محل زندگی‌اش؛ گزشهنه به خاک سپرده شد.» این منبع مطلع همچنین در مورد وضعیت بندر شهید رجایی در لحظه انفجار می‌گوید: «در بندر شهید رجایی شهرک مسکونی ساخته شده که وقتی انفجار اتفاق افتاد شیشه‌های اکثر این ساختمان‌ها شکست و دو مدرسه‌ای که در آن شهرک وجود داشت دچار خسارت‌هایی شدند؛ سقف دو مدرسه داخل شهرک رجایی ریخت و شیشه‌های کلاس‌ها به دست و پای برخی دانش‌آموزان اصابت و باعث مصدومیت آنها شد.»

به احتمال زیاد و قریب به یقین مفقودان فوت شده و از دنیا رفته‌اند
در برخی فجایع که گستردگی و تعداد تلفات آن بالا است، برخی افراد تا همیشه مفقودالاثر می‌مانند؛ مثل همین 9 نفری که بر اثر انفجار و آتش‌سوزی در بندر شهید رجایی مفقود شده و هیچ رد و نشانی از آنها نمانده است. «علی ضیایی» رییس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی در مورد نحوه شناسایی اجساد در مواقع بحرانی به «اعتماد» می‌گوید: «در مواردی مثل انفجار و آتش‌سوزی مشابه آنچه در بندر شهید رجایی اتفاق افتاد و با سوختگی وسیع و شدید همراه بود، هر احتمالی برای افرادی که نزدیک به محل آتش‌سوزی بوده‌اند، وجود دارد؛ از سوختگی‌های وسیع و سطحی، مسمومیت‌های شدید با گاز منوکسید کربن، سوختگی‌های شدید و زغالی شدن جسد تا از بین رفتن کامل بافت‌های نرم و عضلانی بدن. حتی اگر شدت حرارت خیلی بالا باشد امکان سوختگی استخوانی به وجود می‌آید و استخوان‌ها سوخته و از بین می‌رود. حتی در برخی موارد استخوان‌ها نیز پودر می‌شود. درنهایت هر اتفاقی ممکن است برای پیکرها رخ دهد. هر چه میزان متلاشی شدن جسد ناشی از سوختگی بیشتر باشد احتمال اینکه جسد قابل شناسایی نباشد، بیشتر خواهد بود به‌طوری که در بعضی مواقع چیزی از جسد باقی نمی‌ماند که قابل شناسایی باشد؛ در نتیجه ممکن است برخی افراد برای همیشه مفقودالاثر بمانند؛ درحالی که شواهد و اطلاعات نشان می‌دهد این افراد در آن مکان حاضر بوده و احتمال زیاد و قریب به یقین این افراد فوت شده و از دنیا رفته‌اند.»

رییس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی در پاسخ به اینکه تفاوت شناسایی اجسادی که زیر آوار ناشی از زلزله می‌مانند با اجسادی که بر اثر انفجار و آتش‌‌سوزی زیر آوار می‌مانند، چیست، می‌گوید: «معمولا افرادی که ناشی از آوار زلزله فوت می‌شوند قابلیت شناسایی بیشتری نسبت به افرادی که بر اثر انفجار یا آتش‌سوزی‌های شدید فوت شده‌اند، دارند. آن‌هم به این دلیل که اجساد در زلزله ‌نمی‌سوزند و قابلیت شناسایی از طریق استخراج دی‌ان‌ای را دارند. مگر اینکه پس از زلزله، شناسایی اجساد دیر صورت گیرد و اجساد دچار فساد شدید شده باشند و احتمال آزمایش دی‌ان‌ای برای آنها وجود نداشته باشد. معمولا شناسایی افراد در چنین بحران‌هایی یک کار گروهی است و این‌گونه نیست که ‌فقط پزشکی قانونی دخالت داشته باشد؛ در مواقعی‌که اجساد از بین نرفته باشند، کارشناسان اداره تشخیص هویت نیروی انتظامی با انگشت‌نگاری می‌توانند هویت اجساد را شناسایی کنند تا اصلا کار به پزشکی قانونی کشیده نشود، چراکه نمی‌توان از تمامی اجساد دی‌ان‌ای گرفته شود. استخراج دی‌ان‌ای ضمن اینکه قابلیت شناسایی بالایی دارد، پر‌هزینه است و امکان دارد به دلیل وسعت بحران و تعداد تلفات نتوان تمام اجساد را با آزمایش دی‌ان‌ای شناسایی کرد، بنابراین در مرحله نخست باید براساس پروتکل‌های علمی موجود از راه‌های ابتدایی و اصلی مثل عکس‌هایی که از صورت جسد گرفته شده یا نشانه‌های ظاهری که از جسد به‌جا مانده استفاده شود تا بازماندگان، اجساد را شناسایی کنند. همچنین متعلقات مربوط به اجساد همچون ساعت، البسه، آویزها و وسایلی که اطراف اجساد می‌افتد نیز می‌تواند به تشخیص هویت آنها کمک کند، اما باز کشف این وسایل برای شناسایی جسد قطعی نیست. پس از طی این مراحل و بررسی تمام این موارد، در صورت عدم شناسایی اجساد، از بافت‌های باقی‌مانده آنها که قابلیت استخراج دی‌ان‌ای دارند نمونه اخذ و پروفایل استخراج شده آن را با بستگان نزدیک آنها تطبیق می‌دهند تا به تشخیص هویت برسند.»