داغترین تابستان ایران در نیم قرن اخیر
![داغترین تابستان ایران در نیم قرن اخیر](https://app.akharinkhabar.ir/images/2021/05/25/abb597a3-853a-4deb-b26b-40d1573d7806.jpeg)
همشهري/ داغترين تابستان پيشروي همه استانهاي کشور است. خشکسالي در ايران از سال ۷۴ آغاز شد. اما سال ۱۴۰۰ رکورددار کمبارشترين سال آبي در ۵۰ سال اخير است.
الگوهاي هواشناسي نشان ميدهد هوا نيز گرمتر ميشود و ايران نخستين تابستان داغ در نيمقرن اخير را تجربه خواهد کرد. ميانگين افزايش دماي بلند مدت ايران تا نيمه دهه ۹۰، سالانه ۰.۴درجه بود که امسال اين عدد به يک درجه طبق پيشبيني ها مي رسد.
صادق ضيائيان، مديرکل پيشبيني و هشدار سريع سازمان هواشناسي در گفتوگو با همشهري شرايط گرماي پيشروي کشور تا پايان تابستان را اينگونه تشريح کرد: ميانگين دماي هوا در فاصله خرداد تا شهريور در جنوب و جنوبشرق کشور و استانهاي ساحلي خزر نرمال ميماند، ولي ساير مناطق که بخش بزرگي را تشکيل ميدهند، بهطور ميانگين يک درجه گرمتر از ميانگين ۵۰ ساله خواهند بود.
آنگونه که اين مدير سازمان هواشناسي به همشهري اعلام کرده است، با توجه به کاهش چشمگير بارشها در پاييز و زمستان ۹۹ که ابتداي سال آبي هستند، وضعيت سدها نيز مناسب نيست. هر سال ذخاير برفي مناسب در ارتفاعات زاگرس و البرز وجود داشت که امسال شرايط اين ذخاير به هيچوجه مناسب نيست.
بهگفته او، از آنجا که طي سال آبي- زراعي افزايش دما رخ داده است، پيشبيني ميشود، آورد رودخانههاي زاگرس و البرز هم مناسب نباشد و کمبود آب تا پايان شهريور ادامه دارد. مساحت يخچالهاي طبيعي کشور نيز کاهش محسوس يافته است و در اين شرايط اگر آب هم پشت سدها نباشد، توليد نيروي برقابي نيز امکانپذير نخواهد بود.
بدينترتيب تامين برق هم تا پايان تابستان بهشدت مشکل است. افزايش دما و کمبود منابع آب شرايط هشدارآميز براي ماههاي گرم در سالجاري ايجاد ميکند و صادق ضياييان در مورد تابستان ۱۴۰۰ اينگونه هشدار ميدهد: از ابتداي ارديبهشتماه هشدار کمبود منابع آب در بسياري از استانهاي کشور اعلام شد. اين معضل فقط مختص به استانهاي خشک نظير سيستان و بلوچستان نيست، بلکه در ۲ سوي زاگرس و البرز نيز اين شرايط تثبيت ميشود؛ بنابراين هم مردم بايد در مصرف آب صرفهجويي کنند و دولت نيز بايد تمهيداتي براي محدود کردن کشاورزي آببر بينديشد.
تنش آبي در تابستان ۱۴۰۰
براساس اطلاعات دريافتي همشهري از پژوهشکده اقليمشناسي ايران، با توجه به وضعيت بارشها و به بهرهبرداري رسيدن تعداد زيادي از طرحهاي آبرساني طي ماههاي اخير، تعداد شهرهاي داراي تنش آبي کشور به بيش از ۲۰۰ شهر رسيده است. پيشبيني پژوهشکده اقليمشناسي کشور آن است که ۱۲ کلانشهر اراک، اصفهان، بندرعباس، تهران، شيراز، قزوين، قم، کرج، کرمان، مشهد، همدان و يزد نيز تابستان امسال با بحران تأمين آب مواجه ميشوند. در اين شرايط، اگرچه سال آبي در کشور از مهر ۹۹ تا شهريور ۱۴۰۰ ادامه دارد، اما پيشبينيهاي فصلي نشان ميدهد فروردينماه امسال، پايان سال آبي براي برخي استانها مانند هرمزگان، کرمان و سيستان و بلوچستان بوده و تا پايان سال آبي ۱۴۰۰ ديگر بارش قابلتوجهي در اين استانها اتفاق نميافتد.
بررسي گزارشهاي پژوهشکده اقليمشناسي کشور توسط همشهري مشخص کرد، بارش نزولات جوي در سال آبي جاري تا ابتداي خردادماه جاري، ۴۱ درصد نسبت به دوره مشابه بلندمدت و ۵۳ درصد نسبت به سال گذشته کاهش يافته است. هيچيک از استانهاي کشور نيز طي اين دوره، بارش بيش از نرمال دريافت نکردهاند. در سال آبي ۱۴۰۰-۱۳۹۹، بيشترين کمبارشي بهترتيب در استانهاي هرمزگان، سيستان و بلوچستان و کرمان با ۸۶-، ۸۲- و ۶۵- درصد رخ داد. بدينترتيب در ۴ ماه آينده، از همين حالا يعني خرداد تا شهريورماه سالجاري، بارشها در استانهاي واقع در ۲ سوي البرز مرکزي و شمالغرب در حد نرمال و ساير مناطق به استثناي بخش محدودي در جنوبشرق کشور قابل توجه نيست. مدلهاي اقليمي پژوهشکده اقليمشناسي کشور درباره بارش نزولات جوي در دوره خرداد تا شهريور ۱۴۰۰نشان ميدهد طي اين مدت، بارش در استانهاي ساحلي خزر و شمالغرب کشور نرمال تا اندکي کمتر از آن و در ديگر مناطق کشور مطابق فصل در محدوده صفر ميليمتر باشد. مقدار بارش موسمي تابستانه در مناطق جنوب و جنوبشرق نيز به بيش از نرمال گرايش دارد.
پيشبيني تا ۱۴۰۴
پيشبيني چندسالانه سازمان جهاني هواشناسي (A۲D) مشخص ميکند که تا سال ۱۴۰۴ ميانگين بارش کشور با احتمال ۷۵ درصد کمتر از نرمال و ميانگين دما بين ۰.۵ تا ۰.۷۵ درجه بيشتر از ميانگين بلندمدت باشد. باتوجه به شرايط پيشبيني شده براي ۵ سال آينده، اتخاذ سياستهاي ملي براي سازگاري با کمبارشي و کاهش پيامدهاي خشکسالي گريزناپذير است و برنامه توسعه هفتم بايد بر مبناي محدوديتهاي خشکسالي و تغيير اقليم تدوين شود.
استانهاي درگير
نقشه پيشبيني بيهنجاري دماي پژوهشکده اقليمشناسي کشور از وضعيت ۴ ماه آينده نشان ميدهد، بيشترين افزايش دما در منطقه کويري استانهاي يزد و کرمان، سيستان و بلوچستان، فارس، خراسان شمالي، آذربايجانغربي و کردستان رخ ميدهد. بخش قابلتوجهي از استانهاي مرکزي، غربي و شرقي نيز با افزايش دماي کمتر مواجه خواهند شد. همچنين نقشه پيشبيني بيهنجاري بارش ۴ ماه آينده نيز مشخص ميکند همه استانهاي البرزي و زاگرسي با کاهش چشمگير بارش تا پايان تابستان ۱۴۰۰ مواجه باشند که در اين ميان، سهم استان مازندران بيشتر از همه نقاط کشور خواهد بود.