
مغز اجارهای؟ اولین کامپیوتر زیستی دنیا با سلولهای مغزی انسان عرضه شد

شهر سخت افزار/ در آزمایشگاهی در ملبورن، استرالیا، شکل جدیدی از هوش مصنوعی در حال ظهور است. شرکت Cortical Labs از CL1 پردهبرداری کرده است؛ یک کامپیوتر پیشرفته که ترکیبی از سلولهای مغزی انسان و سختافزار سیلیکونی را در خود جای داده است. این فناوری که با عنوان نخستین کامپیوتر زیستی تجاری جهان معرفی شده، گامی بیسابقه در همگرایی زیستشناسی و محاسبات محسوب میشود.
در نگاه اول، CL1 ظاهری شبیه به یک کامپیوتر غیرمعمول دارد، اما درون آن چیزی متفاوت از تراشههای رایج یافت میشود. این دستگاه حاوی صدها هزار نورون زنده است که از سلولهای بنیادی مشتق شده از نمونههای خون پرورش یافتهاند. این سلولهای مغزی بر روی تراشههای سیلیکونی شبکهای را تشکیل میدهند که قابلیت دریافت داده، پردازش اطلاعات و تولید خروجی را از طریق الگوهای فعالیت عصبی خود دارند.
کامپیوتری با سلولهای زنده مغز
برِت کَگن، مدیر ارشد Cortical Labs، در گفتگو با ABC News توضیح داد که به جای شبیهسازی شبکههای عصبی در نرمافزار، آنها از خود سلولهای مغزی واقعی استفاده کردهاند. او تأکید کرد که مغزهای زیستی همچنان تنها سیستمهایی هستند که توانایی واقعی هوش عمومی را دارند.
CL1 هنوز برای جایگزینی هوش مصنوعی در استفاده روزمره طراحی نشده است، اما توسعهدهندگان آن معتقدند که نورونهای زیستی میتوانند در زمینههایی مانند پژوهشهای پزشکی و محاسبات فوق کممصرف کاربرد داشته باشند. یکی از مزایای کلیدی این فناوری، توانایی یادگیری سریع و درک مستقیم و شهودی دادهها از طریق تجربه محدود است؛ ویژگی که سیستمهای هوش مصنوعی مدرن هنوز در آن ضعف دارند.
همچنین، بهرهوری انرژی این سیستم قابلتوجه است. در حالی که مدلهای بزرگ هوش مصنوعی به مقادیر عظیمی از انرژی نیاز دارند، CL1 تنها با چند وات برق کار میکند.
در حال حاضر، CL1 بیشتر بهعنوان یک پلتفرم تحقیقاتی ارائه شده است. شرکت Cortical Labs آن را در قالب یک سرویس به نام WaaS در دسترس محققان و شرکتهای فناوری قرار داده است. این سیستمها را میتوان از راه دور اجاره کرد و برای انجام آزمایشهای مختلف به کار گرفت. مشتریان امکان خرید دستگاههای CL1 را نیز دارند.
این شرکت در سال ۲۰۲۲ نیز توانسته بود نورونهای کشتشده در یک ظرف آزمایشگاهی را آموزش دهد تا بازی Pong را انجام دهند. اکنون، آنها امیدوارند که محققان از این فناوری برای پیشرفتهایی فراتر از تصور کنونی استفاده کنند.
چالشها و نگرانیهای اخلاقی
با این حال، برخی دانشمندان نسبت به این پروژه تردید دارند. ارنست وُلوِتانگ از دانشگاه کوئینزلند، ضمن تحسین این دستاورد، هشدار داده که ساختار دوبعدی این نورونها بسیار سادهتر از شبکههای پیچیده مغز انسان است.
از سوی دیگر، استفاده از نورونهای انسانی پرسشهای اخلاقی مهمی را مطرح میکند. آیا این سلولها میتوانند نوعی از آگاهی داشته باشند؟ Cortical Labs این نگرانیها را نادیده نگرفته و برای بررسی مسائل مرتبط با هشیاری و درد احتمالی این نورونها، با متخصصان اخلاق زیستی مشورت کرده است. برت کگن تأکید دارد: «ما نمیخواهیم رنجی را در یک ظرف آزمایشگاهی ایجاد کنیم.»
CL1 ممکن است گامی اولیه در مسیر توسعه هوش مصنوعی زیستی باشد، اما بیتردید آیندهای را ترسیم میکند که در آن، مرز بین زیستشناسی و فناوری بیش از هر زمان دیگری کمرنگ خواهد شد.