در صورت پیروزی ترامپ، احتمال هم‌صدایی اروپا و امریکا علیه ایران بالاست

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

گفت وگوی اعتماد با رحمان قهرمان پور درباره تحولات پرونده هسته ای ایران

---

بازار

---

تحلیل‌تان را در خصوص بیانیه اخیر تروییکای اروپایی مبنی بر تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه با توجه به اینکه قطع‌نامه 2231 در اکتبر 2025 منقضی خواهد شد و از طرفی ایران انتخابات مهم ریاست‌جمهوری را پیش رو دارد، چیست؟ این بیانیه حامل چه پیام مهمی برای ایران است؟

درمورد فعال‌سازی مکانیسم ماشه به نظر می‌رسد با توجه به تحولاتی که در داخل ایران رخ داده یعنی درگذشت ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه در سانحه سقوط بالگرد، طبیعتا اروپایی‌ها تلاش می‌کنند تا از این فرصت نهایت استفاده را داشته باشند و این یک قاعده در سیاست بین‌الملل است که کشورها اگر که احساس کنند در سایر کشورها تغییر و تحولاتی در حال رخ دادن است یا اینکه این تحولات سیاسی اتفاق افتاده یا در جریان است طبیعتا سعی می‌کنند از این فرصت نهایت استفاده را کنند و بتوانند از این طریق سیاست‌های مورد نظر خود را پیش ببرند. کما اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برخلاف رویه‌ای که در دو سال اخیر در پیش گرفته بود قطع‌نامه‌ای را صادر کرد (قطع‌نامه‌ای ادعایی که در نشست شورای حکام تصویب شد) براساس مفاد این قطع‌نامه از ایران خواسته شد که به درخواست‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ دهد. به عبارتی دیگر این اقدام اروپا نیز می‌تواند با تحولات داخلی در ایران مرتبط باشد.

پس می‌توان گفت که همزمانی موضع‌گیری اخیر تروییکای اروپایی مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه با برگزاری مناظره‌های انتخاباتی در ایران، عامدانه بوده است؟

خیر، اروپا به یک باره چنین تصمیمی اتخاذ نکرده است. به بیانی دیگر حتی قبل از نشست فصلی اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تروییکای اروپا و رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگرانی‌های خود را درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح کرده و آقای گروسی در چند سخنرانی مدعی شده که آژانس اطلاع دقیق و کاملی از برنامه هسته‌ای ایران ندارد و اطلاع آژانس از برنامه هسته‌ای ایران رو به کاهش است. این عبارت یعنی دسترسی آژانس به فعالیت‌های هسته‌ای رو به کاهش است؛ این گزاره یک عبارت فنی در گزارش‌های پادمانی آژانس است و ناظر به این مساله است که میزان اطلاعات آژانس از برنامه هسته‌ای ایران روندی کاهشی دارد و راستی‌آزمایی آژانس مبتنی بر چهار عنصر کامل بودن، صحیح بودن، دامنه فعالیت‌های کشور و ماهیت فعالیت‌های آن کشور در شرایط کنونی و به ادعای این نهاد پادمانی کم‌رنگ شده است. اکنون آژانس این ادعا را دارد که اطلاعاتی که ایران در باب فعالیت‌های هسته‌ای خود ارایه می‌کند کامل نیست و در باب برخی از سایت‌ها، چون سایت‌های ورامین و لویزان و شیان این نهاد مدعی است درباره صحت و درستی اطلاعات ایران ابهام دارد. براساس این مساله آژانس اخیرا ادعا کرده که نمی‌تواند تایید کند که اطلاعاتی که از برنامه هسته‌ای ایران در اختیار دارد کامل است. می‌خواهم بگویم که این نگرانی‌ها قبل از واقعه درگذشت آقای رییسی هم وجود داشته و آقای گروسی هم به ایران سفر کرده بود اما طبیعتا از این فضا و موقعیتی که اتفاق افتاده و پیش آمده است آنها نیز قصد دارند استفاده کنند و تلاش می‌کنند دولت بعدی که در ایران روی کار خواهد آمد این موضوع را مدنظر داشته باشد و آن را لحاظ کند.

در صورت فعال‌سازی سازوکار مکانیسم ماشه، فکر می‌کنید در بدبینانه‌ترین حالت واکنش ایران چه باشد؟

ایران پیش‌تر هم اعلام کرده است که در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه ممکن است که از پیمان ان‌پ‌تی خارج شود. البته ذکر این نکته اهمیت دارد که خروج از پیمان ان‌پ‌تی براساس ماده 10 این پیمان و براساس تفسیرهایی که شورای امنیت و کنفرانس مقدماتی بازنگری داشته است به صورت خودکار نخواهد بود. بر اساس تفسیری که صورت گرفته است؛ خروج هر کشوری از ان‌پی‌تی به دلیل تبعات امنیتی که خواهد داشت منوط به تایید شورای امنیت است. این موضوع را می‌خواهم بگویم که فرآیند خروج گزینه آسانی نخواهد بود و ایران نیز این موضوع را می‌داند. اما ایران اعلام کرده است اگر مکانیسم ماشه فعال شود ممکن است از ان‌پی‌تی خارج شود، به عقیده من این تهدید ایران فشاری بر طرف غربی جهت برقراری یک توافق جدید است. از طرفی دیگر امریکا و اروپا بر این باور هستند و بارها بر این موضوع تاکید کرده‌اند که خواهان توافق جامعی با ایران هستند؛ توافقی که در چارچوبش متغیرهای متعددی چون توقف غنی‌سازی و برخی فعالیت‌ها مانند انجام غنی‌سازی 60درصد و 20 درصد می‌تواند تعریف شود و طبیعتا ایران نیز در این مورد ملاحظاتی خواهد داشت. با این همه من باور دارم که ایران تلاش خواهد کرد به سمت نوعی توافق با غرب حرکت کند و از سوی طرف مقابل غرب و امریکا نیز تمایلی ندارند که ایران از ان‌پی‌تی خارج شود. درمورد موضع‌گیری روسیه و چین نیز ابهام وجود دارد یعنی نمی‌دانیم که در میانه جنگ اوکراین آیا روسیه و چین در باب خروج احتمالی ایران از ان پی تی چه موضعی دارند. قبلا این دو کشور در این باره موضع‌گیری منفی داشتند.

انتخابات ریاست‌جمهوری در ایالات‌متحده را پیش رو داریم. یکی از مناظره‌های مهم میان جو بایدن و دونالد ترامپ در بامداد جمعه برگزار شد. و براساس نظرسنجی‌های اولیه میزان رضایت از عملکرد ترامپ در این مناظره بیشتر از بایدن بوده است. چه سناریوهایی در خصوص شکل روابط ایران با توجه به انتخاباتی که در دو کشور برگزار می‌شود وجود دارد؟ آیا شاهد تحولات خاصی در دو طرف خواهیم بود؟

درمورد انتخابات امریکا با توجه به مناظره‌ای که میان بایدن و ترامپ برگزار شد به نظر می‌رسد اگر روال فعلی به همین شکل ادامه پیدا کند و حزب دموکرات نتوانند در باب گزینه‌ای برای جایگزینی بایدن به توافق برسند، این جریان کار سختی را پیش رو خواهد داشت. تصور می‌کردیم بایدن شانس بیشتری برای پیروزی داشته باشد اما با برگزاری این مناظره به نظر می‌رسد متغیر سلامت جسمی و روانی آقای بایدن به یک متغیر بسیار مهم تبدیل شده است و فراتر از آن چیزی بود که حداقل من تصور می‌کردم. پیش‌تر فکر می‌کردم که بخش‌هایی از موضع‌گیری‌های جمهوری‌خواهان تبلیغاتی است اما با مناظره‌ای که شاهد بودیم و اشتباهات فاحش و مکرر بایدن افول سلامت جسمی او برجسته شد و موجب شد که مساله سلامت رییس‌جمهوری به یک متغیر بسیار مهمی تبدیل شود. این مناظره نشان داد که شانس آقای بایدن با ادامه وضع موجود ممکن است کاهش پیدا کند. پس فعلا می‌توان گفت شانس ترامپ بیشتر است و بنابراین طبیعتا شرایط مجددا برای ما سخت خواهد شد. به این دلیل که ترامپ دوره دوم یک ترامپ تهاجمی خواهد بود که اعتماد به نفس بیشتری دارد.او در این شرایط زخمی هم هست و می‌آید که از رقبای خود در داخل امریکا به نوعی انتقام بگیرد و در مناظره نیز بارها بر کلمه انتقام تاکید کرد و بایدن نیز در جواب گفت متاسفم که شما تنها رییس‌جمهوری هستید که حرف از انتقام می‌زنید. در سیاست خارجی نیز ترامپ تلاش خواهد کرد که قلدرمآبانه برخورد داشته باشد و حتی جسورتر از دوره قبل برخورد خواهد کرد و این معنا را خواهد داشت که همان‌طور که در دوره قبل تلاش کرد مکانیسم ماشه را فعال کند این‌بار ممکن است با فشار بیشتری و با توجه به نارضایتی که اروپا از ایران درپی جنگ اوکراین دارند، تحریم‌ها را بازگرداند. به عقیده من در صورت بازگشت ترامپ احتمال اینکه اروپا با امریکا همراهی کند و مکانیسم ماشه را فعال کند، بیشتر است.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar