برگزیده

خاموشی به کویت رسید

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1403/06/19 - 18:17

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

گرما ثروتمند و فقیر نمی شناسد؛ وقتی بیاید‌ تر و خشک را با هم می‌سوزاند. کشور کوچک اما ثروتمند کویت یکی از همین کشورهایی است که موج گرما را با قطع مکرر برق تجربه کرد. اگرچه این کشور دارای صندوق ذخیره دولتی ۹۸۰میلیارد دلاری است، اما به گفته کارشناسان چند دهه است در زمینه زیرساخت‌های مربوط به تولید برق سرمایه‌گذاری نکرده است.

کویت که روی بیش از ۶درصد از ذخایر نفت جهان نشسته است، یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان و صادرکننده بزرگ انرژی است. اما در ماه ژوئن، زمانی که درجه حرارت بالا شبکه برق کشور را تحت فشار قرار داد، یک معلم مدرسه ابتدایی به نام «شیخه الشمری» با قطع ناگهانی برق، در تاریکی درس‌های خود را به بچه‌ها داد. ماه گذشته، وقتی از مدرسه به خانه می‌رفت متوجه شد که فرزندانش پس از قطع برق و خاموش کردن تهویه مطبوع، با مشکل مواجه هستند. «ویویان نریم» در گزارش ۸سپتامبر در نیویورک‌تایمز نوشت، «مشاری العلیان»، ۴۰ساله و وکیل دادگستری، گفت که خاموشی‌های ناگهانی که دولت اخیرا با افزایش تقاضای برق به آن متوسل شده بود، «فاجعه» بود. او گفت که پدرش برای تنفس به مخزن اکسیژن نیاز دارد و مخزن هم برای کار کردن نیازمند برق است. بنابراین اکنون او به دنبال اطمینان از این است که دستگاه یدکی شارژ به‌صورت آماده در کنار پدرش داشته باشد تا در صورت قطع برق دچار مشکل نشود. او می‌پرسد که «از چه زمانی کشوری مانند کویت به قطع برق روی آورده است؟»

به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، مشکلات برق این کشور دلایل زیادی دارد. با گرم شدن کره زمین، تقاضای فزاینده از ظرفیت شبکه برق موجود پیشی گرفته است؛ درحالی‌که تاخیرهای بوروکراتیک تلاش‌ها برای گسترش این شبکه را متوقف کرده یا با چالش‌هایی مواجه کرده است. کویت همچنین تا حد زیادی از «نفت‌سوزی» برای تولید برق -روشی آلاینده- به گاز طبیعی روی آورده است. با این حال، از آنجا که این کشور گاز طبیعی نسبتا کمی تولید می‌کند، نیاز به واردات آن دارد. خاموشی در کویت در تابستان امسال نشان‌دهنده چالش‌هایی است که حتی کشورهای ثروتمند منطقه هم با آن مواجه هستند؛ زیرا تغییرات آب و هوایی باعث تغییر نظم زندگی در خاورمیانه شده است. در ماه آوریل، باران شدید باعث جاری شدن سیل شدید در دبی شد و خسارت‌هایی برای فرودگاه بین‌المللی دبی به ارمغان آورد. در ماه ژوئن، امواج گرما منجر به مرگ بیش از ۱۳۰۰نفری شد که در مراسم حج سالانه در عربستان سعودی شرکت می‌کردند.

خاموشی تابستانی در کویت چیز جدیدی نیست. این خاموشی‌ها از سال۲۰۰۶ به‌طور مرتب رخ داده است؛ اما امسال، وزارت «برق، آب و انرژی‌های تجدیدپذیر» قطعی برنامه‌ریزی شده برق را افزایش داده است و کویتی‌ها می‌گویند که برق اغلب قطع می‌شود. در ۱۸اوت، این وزارتخانه هشدار داد که قطعی برق در چندین محله در سراسر این کشور اتفاق خواهد افتاد و به همین دلیل از مردم خواست در ساعات اوج مصرف از ۱۱صبح تا ۵بعدازظهر در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند. این وزارتخانه مقصر این قطعی‌ها را «اختلال در عرضه سوخت» برای گاز طبیعی معرفی کرد. در بیانیه‌ای در تابستان امسال، این وزارتخانه قطعی برق در ماه ژوئن را به «ناتوانی نیروگاه‌های تولید برق در پاسخ‌گویی به تقاضای فزاینده در زمان اوج مصرف، همراه با دماهای بالاتر نسبت به سال‌های گذشته» نسبت داد.

در اواخر ماه اوت، این وزارتخانه اعلام کرد که کویت «بالاترین فشار برق» [بار الکتریکی] خود را در تاریخ ثبت کرده است؛ زیرا دمای هوا به ۵۰درجه سانتی‌گراد یا بیش از ۱۲۰درجه فارنهایت رسید که به‌دلیل رطوبت زیاد در امتداد ساحل تشدید شده است. خانم الشمری، ۳۱ساله گفت: «بیرون رفتن از خانه دشوار است.» «سارا هاشم ابراهیم» ۳۴ساله و معلم مدرسه راهنمایی گفت که متوجه شده بود دانش‌آموزانش به‌طور فزاینده‌ای تحت تاثیر گرما قرار گرفته و تمرکز برایشان سخت‌تر می‌شود. او گفت: «وقتی هوا خیلی گرم است و برق قطع می‌شود، تمام زندگی شما متوقف می‌شود. حتی کارهای اساسی روزانه را هم دیگر نمی‌توانید انجام دهید.» این کشور حاشیه خلیج فارس یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان است و دارای یک «صندوق ثروت دولتی» ۹۸۰میلیارد دلاری است.

با این حال شهروندانش اغلب از سوءمدیریت دولت شکایت دارند. در گزارش اخیر «الشال» (AlShall) -یک شرکت مشاوره تجاری- این شرکت قطع برق را به جای کسری مالی یا کمبود سوخت به «سازمان‌دهی نشدن مصرف دارات دولتی» نسبت داد و اشاره کرد که در ۱۰سال گذشته ۱۴وزیر برق وجود داشته که دو نفر از آنها دو بار خدمت کرده‌اند. دهه‌هاست که کارشناسان با اشاره به تاخیر در ساخت نیروگاه‌ها برای همگامی با افزایش تقاضا، نسبت به یک بحران انرژی در آینده در کویت هشدار داده‌‌اند. «یوسف الزلزاله» وزیر پیشین و یکی از نمایندگان سابق مجلس در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «در کشوری مانند کویت که همه قابلیت‌هایی را دارد که این کشور را در زمره کشورهای پیشرفته قرار می‌دهد، وقتی برق در تابستان گرم قطع می‌شود، می‌دانید که در برنامه‌ریزی نقصی وجود دارد.» اما حتی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند امارات و قطر -که بوروکراسی نرم‌تری دارند و موفق شده‌اند از قطعی برق گسترده جلوگیری کنند- دولت‌ها نتوانسته‌اند مردم خود را به‌طور کامل از تاثیرات تغییرات آب و هوایی مورد محافظت قرار دهند.

تشعشعات ناشی از سوخت‌های فسیلی - منابعی که این دولت‌ها را غنی کرده است- محرک‌های اصلی گرمایش جهانی هستند که این منطقه به‌ویژه در برابر آن آسیب‌پذیر است. آلودگی هوا و دمای سوزان، سلامت کارگران مهاجری را که شغلشان اغلب آنها را در معرض عوامل محیطی قرار می‌دهد، تضعیف می‌کند، شهروندان را مجبور به ماندن در خانه کرده و ثروتمندترین افراد هم دست به مهاجرت فصلی زده و به مناطق دارای آب و هوای خنک در اروپا و آمریکای شمالی می‌روند. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، کویت عمدتا برای تولید برق به گاز طبیعی متکی است و مصرف سرانه آن از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱ حدود ۱۶درصد افزایش یافته است.