برگزیده

پیشینه قانون حجاب

اعتماد

بروزرسانی 8 ساعت پیش

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مهدی بیک اوغلی| کدام نمایندگان و کدام جریانات بیشترین تاثیر را در تصویب لایحه حجاب و عفاف داشتند؟ این روزها که بازارهای نقد و بررسی قانون حجاب و عفاف حسابی گرم شده، شاید برخی از مخاطبان ندانند یا از خاطرشان رفته باشد که کدام نمایندگان و جریانات سیاسی در تصویب این لایحه بیشترین اثرگذاری را داشتند. قبل از پرداختن به مدافعان این لایحه، اما ذکر این نکته ضروری است که مخالفت رییس‌جمهور با این قانون مسبوق به سابقه است و نام مسعود پزشکیان بارها ذیل مخالفان جدی و پر و پا قرص این لایحه در مجلس یازدهم ثبت شده است. در کنار پزشکیان، اسامی افرادی چون غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی دولت چهاردهم و جلال محمود‌زاده و.... در زمره نمایندگان مخالف لایحه حجاب و عفاف قرار داشت. در نقطه مقابل نام افرادی چون امیر حسین بانکی‌پور از نویسندگان و مدافعان سرسخت قانون حجاب، موسی غضنفرآبادی رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس یازدهم، مرتضی آقاتهرانی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم و محمدتقی نقدعلی نماینده خمینی‌شهر که اغلب در زمره اعضای جبهه پایداری قرار داشتند در لیست موافقان سرسخت این قانون ثبت شده است. قانونی که هرچند مسیر پر فراز و نشیبی را برای تصویب پیموده اما نه تصویب‌کنندگان، نه تایید‌کنندگان و نه مجریان نمی‌توانند تبعات خطرناک اجرای آن را قبول کنند. ماجرای این لایحه از قوه قضاییه آغاز شد. عدلیه برای تهیه نقشه راه قانونی در خصوص حجاب، ‌لایحه‌ای کلی را در 9 بند تهیه کرده و در ‌9اردیبهشت‌ماه 1402 تقدیم دولت ابراهیم رییسی کرد. دولت سیزدهم هم 6ماده به 9 ماده دستگاه قضایی افزود و لایحه‌ای را در 15 بند به بهارستان ارسال کرد. اما لایحه حجاب و عفاف هرگز از بطن یک مسیر روتین و عادی، روند تقنینی را طی نکرد و به تصویب نرسید. نمایندگان مجلس یازدهم که در کشاکش آغاز رقابت‌های انتخاباتی مجلس دوازدهم قرار داشتند، به خوبی می‌دانستند که درج نام آنها به عنوان موافق لایحه حجاب و عفاف، باعث رویگردانی رای‌دهندگان از آنان و وداع همیشگی با صندلی‌های سبز بهارستان خواهد شد. اعضای جبهه پایداری که متوجه شده بودند طرح موضوع در صحن علنی، لایحه را از مدار تصویب خارج خواهد کرد، موضوع را ذیل اصل 85 قانون اساسی مطرح کردند. در واقع لایحه‌ای که قرار بود در مورد سرنوشت تک‌تک ایرانیان تصمیم‌گیری کند نه در صحن علنی بلکه در یک کمیسیون ویژه با 10الی 12 نماینده که حداکثر 420هزار رای به دست آورده بودند، تصویب شد. «اعتماد» برای یادآوری فضایی که در بطن آن قانون حجاب و عفاف تصویب شده بود با جلال محمود‌زاده نماینده مجلس یازدهم و یکی از مخالفان این لایحه گفت‌وگویی ترتیب داده تا مشخص شود چرا پزشکیان اجرای این قانون را در شرایط فعلی ممکن نمی‌داند. جلال محمود‌زاده که برخی معتقدند یکی از دلایل رد صلاحیت شدن او مخالفت‌هایش با لایحه حجاب و عفاف بوده در این گفت‌وگو به تعارضات این قانون و روند غیر طبیعی تصویب آن اشاره می‌کند.

قانون حجاب و عفاف این روزها مشکلات عدیده‌ای را شکل داده و هیچ کس آن را گردن نمی‌گیرد. چه شد که سرنوشت این قانون به این نقطه رسید؟

من و آقای نوری‌قزلجه بارها درباره مشکلات این لایحه و قانون صحبت کردیم و فشارهای زیادی را متحمل شدیم. ابتدا این لایحه به کمیسیون فرهنگی و سپس کمیسیون حقوقی و قضایی ارجاع شد. دلیل مخالفت ما این بود که موادی در این لایحه وجود داشت که برای کشور مشکل‌ساز می‌شد. ضمن اینکه ما مخالف بررسی لایحه در یک کمیسیون 10الی 12نفره بودیم و معتقد بودیم این قانون باید با حضور کلیت مجلس بررسی و تصویب یا رد شود. اما اعضای جبهه پایداری با عجله و با تعداد معدودی از نمایندگان که حدود 10تا 12 نفر بودند، بررسی شد. در شرایطی که کشور از نظر اقتصادی وضعیت خوب ندارد اجرای این لایحه بر حجم نارضایتی‌های عمومی می‌افزاید. همانطور که رییس‌جمهور هم شامگاه دوشنبه مطرح کردند کشور با مشکلات بسیاری چون ناترازی برق، ناترازی بنزین، فقر، تورم، کمبود، گرانی و... روبه روست، افزودن بر مشکلات مردم و اجرای قوانینی که حساسیت‌های بسیاری دارد، اشتباه محض است.

آیا آن زمان از تحلیلگران و کارشناسان علمای دینی درباره این موضوع نظرخواهی شده بود؟

بحث حجاب یک بحث شرعی است و باید عالمان علوم دینی درباره آن بحث کنند. بسیاری از علما نظرات خود را درباره عدم برخورد سلبی در موضوع حجاب مطرح کرده‌اند. در مورد حجاب باید در محیط‌های فرهنگی و آموزشی و مدارس و دانشگاه و مساجد صحبت شود. با زور و جریمه نمی‌شود یک مساله شرعی و مهم را عملیاتی کرد.

شما گفتید که خودتان و آقای نوری قزلجه مخالف لایحه بودند؛ درباره موافقان این لایحه آیا می‌توان از افراد یا جریاناتی نام برد؟

اغلب اعضای جبهه پایداری موافق این لایحه بودند و پشت تصویب آن قرار داشتند. چهره‌هایی چون امیر حسین بانکی‌پور، حسن‌نوروزی، غضنفرآبادی، مرتضی آقا تهرانی و سایر افرادی که در زمره اعضا و نزدیکان جبهه پایداری قرار داشتند موافقان تصویب این لایحه بودند.

دلیل اینکه در آن زمان لایحه به صورت اصل 85 بررسی شد، چه بود؟

اعضای جبهه پایداری می‌گفتند این لایحه باید سریع تصویب شود چون نیاز کشور است! ما می‌گفتیم تصویب فوری و غیر تخصصی و بدون نظرات کارشناسی این لایحه هیچ ضرورتی ندارد. اساسا موضوع حجاب با قوانین سخت و سفت و به صورت چکشی درست نمی‌شود و باید به صورت تدریجی در محیط‌های فرهنگی بررسی شود.

در آن زمان بحثی هم مطرح شده بود که دلیل اصل 85 شدن این لایحه این بود که نمایندگان حاضر نبودند نام خود را به عنوان موافقان لایحه ثبت کنند و بعد هم اینکه می‌خواستند لایحه در فضای غیر شفاف تصویب شود. درست است؟

دقیقا؛ یکی از دلایل عجله اعضای جبهه پایداری همین موضوع بود. اگر این لایحه مانند سایر لوایح به صورت عادی طرح می‌شد و موافقان و مخالفان در فضای تخصصی نظرات خود را مطرح می‌کردند، مردم در جریان اصل موضوع و ریز موارد قرار می‌گرفتند. بدون تردید مردم فشاری را متوجه این لایحه اعمال می‌کردند و لایحه از دستور کار خارج می‌شد. به همین دلیل لایحه اصل 85 شد. ما مخالف این حرکت چراغ خاموش بودیم. آقای قالیباف هم از لایحه دفاع می‌کرد. حتی در برخی موارد با آقای قالیباف به مشکل برخورد کردیم و فضا تشنج‌آلود شد.

دلیل اینکه با آقای قالیباف به مشکل برخورد می‌کردید چه بود؟

تشنج بر سر موادی بود که در لایحه وجود داشت و ما مخالف بودیم و آقای قالیباف موافق این موارد بودند، تشنج ایجاد می‌شد. خاطرم هست، آقای غلامرضا نوری قزلجه که آن زمان نماینده بستان‌آباد بودند، صحبت کرد و خطاب به آقای قالیباف تذکر داد. من هم تذکر دادم که آقای قالیباف درست است که شما رییس مجلس هستید، اما شانی فراتر از نمایندگان ندارید. اگر قصد دارید با لایحه موافقتی داشته باشید، باید مانند نمایندگان عادی وقت بگیرید و صحبت کنید.

در آن برهه آقای پزشکیان به عنوان نماینده مردم تبریز در مجلس یازدهم حاضر بودند؛ نظر ایشان درباره این لایحه چه بود؟

آقای پزشکیان جزو مخالفان جدی لایحه بود و در لیست مخالفان ثبت‌نام کرده بودند. بارها نام ایشان را در لیست مخالفان این لایحه دیدم.

آیا هیچ‌وقت از فضای بیرون مجلس، فشاری را برای تصویب این لایحه احساس کردید؟

شخصا فشاری را از بیرون از مجلس احساس نکردم. اما زمانی که با لایحه مخالفت می‌کردیم تحت فشارهای شدیدی از درون و بیرون مجلس قرار می‌گرفتیم. اما پس از تصویب لایحه و پایان مجلس چیزی احساس نکردیم.

نظر دولت سیزدهم و وزارتخانه‌های کشور و ارشاد و... دولت قبل درباره این لایحه چه بود؟

موافق لایحه بودند و برای تصویب آن تلاش می‌کردند.

به عنوان یکی از نمایندگانی که از نزدیک در جریان تصویب این لایحه بودید اولا بفرمایید آیا لایحه در بستر عادی و روتین تصویب شده و آیا قابلیت اجرایی شدن دارد؟

به نظرم در فضای عادی تصویب نشد. قابلیت اجرایی شدن هم ندارد. اگر این طرح اجرایی شود مشکلات عدیده‌ای در جامعه ایجاد می‌کند. یکی از مشکلات جدی اجرای این لایحه آن است که افراد دیگری را به جای افراد دیگر مجازات می‌کند. مثلا فردی حجاب را رعایت نکرده، اما مغازه‌داری که فرد بی‌حجاب از آن خرید کرده، مجازات می‌شود. یا راننده اسنپی که نقشی در ارتکاب بی‌حجابی یا بد حجابی نداشته مجازات می‌شود. از این دست موارد به کرات در این لایحه وجود دارد. این رفتار هم مخالف شرع و هم مخالف قانون است. اما متاسفانه به نظرات ما توجهی نشد و در یک بستر سیاسی و جناحی لایحه تصویب شد.