کنار رفتن ظریف با میانجی‌گری روسیه مرتبط است؟

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

  احساسات موجود در رسانه‌های ایران نسبت به میانجی‌گری احتمالی روسیه در مذاکرات با ایالات متحده، نشان‌دهنده بی‌اعتمادی عمیق به هر دو طرف داستان، یعنی مسکو و واشنگتن، است. این تردید در سراسر طیف‌های سیاسی مشهود است و اجماع کلی بر این است که جمهوری اسلامی ایران باید مراقب باشد تا به مهره‌ای در معاملات ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با همتای آمریکایی‌اش، دونالد ترامپ، تبدیل نشود.

به گزارش امواج‌میدیا، بلومبرگ در تاریخ ۴ مارس گزارش داد که روسیه آماده میانجی‌گری در مذاکرات بین تهران و واشنگتن است و به تازه‌ترین کشوری تبدیل شده که چنین پیشنهادی را مطرح می‌کند.

طبق این گزارش، پوتین و ترامپ در یک تماس تلفنی در ماه فوریه توافق کردند که مسکو در برقراری ارتباط میان آمریکا و ایران در مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای کمک کند. این گزارش همچنین به مذاکرات میان مقامات روسیه و آمریکا در عربستان سعودی در ماه گذشته اشاره دارد.

یوری اوشاکوف، دستیار پوتین، در ۴ مارس تأیید کرد که ایران یکی از موضوعات مورد بحث در نشست ۱۸ فوریه میان مقامات ارشد روسیه و آمریکا در عربستان سعودی بوده است.

به طور جداگانه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، اعلام کرد که مسکو معتقد است جمهوری اسلامی ایران و آمریکا باید اختلافات خود را از طریق دیپلماتیک حل‌وفصل کنند و روسیه آماده است که در این زمینه نقش تسهیل‌کننده ایفا کند.

در ۵ مارس، پسکوف تأکید کرد که مذاکرات آینده روسیه و آمریکا شامل برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود و بار دیگر تصریح کرد که مسکو تهران را یک متحد می‌داند و روابط گسترده‌ای با آن حفظ کرده است.

احتمال مداخله دیپلماتیک روسیه به‌ویژه با بدبینی در رسانه‌های جریان تندرو در ایران مواجه شده است، رسانه‌هایی که معمولاً از همکاری نزدیک‌تر با مسکو حمایت می‌کنند.

روزنامه تندرو کیهان استدلال کرده که جمهوری اسلامی ایران «به واسطه نیازی ندارد» و به مسکو هشدار داد که «در دام آمریکا نیفتد.»  

روزنامه قدس، زمان‌بندی انتشار گزارش بلومبرگ را زیر سؤال برد و مدعی شد که این گزارش تلاش دارد جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان «مهره‌ای در روابط آمریکا و روسیه» جلوه دهد.

رسانه‌ها و تحلیل‌گران اصلاح‌طلب نیز به همین اندازه بدبین بودند و بی‌اعتمادی عمیق این جریان سیاسی نسبت به روسیه را منعکس کردند.

روزنامه سازندگی نوشت که اگرچه مذاکرات می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند، اما نقش بالقوه روسیه به‌عنوان میانجی لزوماً به نفع جمهوری اسلامی ایران نخواهد بود. این روزنامه استدلال کرد که مسکو به‌احتمال زیاد یک میانجی واقعی نخواهد بود و انگیزه اصلی آن این است که از تهران به‌عنوان کارت معامله در مذاکرات خود با واشنگتن استفاده کند.

در مصاحبه‌ای با روزنامه اصلاح‌طلب شرق، نعمت‌الله ایزدی، دیپلمات سابق، بی‌طرفی مسکو را زیر سؤال برد و گفت: «روسیه یک میانجی بی‌طرف نیست. این کشور منافع خود را دارد.»

همین دیدگاه را غلامرضا انصاری، دیپلمات پیشین، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا تکرار کرده و اظهار داشت که کشورهایی مانند روسیه و چین به دنبال «ایرانی ضعیف و گرفتار در نبرد با آمریکا» هستند، چراکه این وضعیت دستیابی آن‌ها به اهدافشان را آسان‌تر می‌کند.

کاربران شبکه‌های اجتماعی ایران نیز در این بحث مشارکت کردند و بسیاری از آن‌ها بی‌اعتمادی خود نسبت به روسیه را ابراز داشتند.

برخی از آن‌ها پرسیدند که چرا مذاکرات مستقیم با آمریکا رد می‌شود، درحالی‌که ممکن است گفت‌وگوهای غیرمستقیم از طریق روسیه در چارچوب همان سیاست فشار حداکثری ترامپ مورد بررسی قرار گیرد. یکی از کاربران موضع روسیه در قبال اوکراین را به چالش کشید و اظهار داشت در حالی که کی‌یف حداقل شرکای اروپایی دارد، «متحد به‌اصطلاح» تهران، چاقویی آماده دارد تا از پشت به آن ضربه بزند.

احمد زیدآبادی، تحلیل‌گر برجسته اصلاح‌طلب، پیشنهاد کرد که هم پوتین و هم ترامپ به دنبال پایان دادن به خصومت میان کشورهایشان هستند و رهبر روسیه ازجمهوری اسلامی ایران «می‌خواهد» که دشمنی خود با آمریکا را متوقف کند.

برخی کاربران گمانه‌زنی کردند که استعفای اخیر محمدجواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور در امور راهبردی، با میانجی‌گری احتمالی روسیه در مسئله هسته‌ای مرتبط است. این دیدگاه بر اساس بدبینی صریح ظریف نسبت به مسکو شکل گرفته است؛ ظریف، که وزیر خارجه پیشین ایران بود، قبلاً روسیه را متهم کرده بود که با امضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران مخالفت کرده است.

برخی حتی تا آن‌جا پیش رفتند که ادعا کردند که روسیه، برای پذیرش میانجی‌گری میان ایران و آمریکا، برکناری ظریف را به‌عنوان یک پیش‌شرط مطالبه کرده بود. دیگران نیز معتقدند که روسیه «دشمنان خود را به‌خوبی می‌شناسد» و مدعی شدند حذف ظریف از عرصه سیاست در ایران، اقدامی برای جلب رضایت مسکو بوده است.

اکنون احتمال نقش‌آفرینی روسیه به‌عنوان میانجی در شرایطی مطرح می‌شود که تنش‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا افزایش یافته است.

پس از بازگشت به قدرت در ژانویه، ترامپ کارزار فشار حداکثری علیه ایران را که در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش دنبال می‌کرد، دوباره برقرار کرد و متعهد شد که صادرات نفت ایران را به صفر برساند.

در عین حال، ترامپ ابراز تمایل کرده است که به یک توافق صلح هسته‌ای معتبر با تهران دست یابد تا به ادعای او، ایران بتواند «رشد کند و شکوفا شود.»

برای جمهوری اسلامی ایران، روسیه هم متحدی مهم و هم یک تهدید بالقوه محسوب می‌شود. از زمان آغاز جنگ اوکراین، جمهوری اسلامی همکاری نظامی خود را با مسکو به‌شدت گسترش داده، اما تجربه تاریخی باعث شده که بسیاری از تحلیل‌گران ایرانی نسبت به قابلیت اطمینان روسیه به‌عنوان یک شریک، تردید داشته باشند.

ناظران به مواردی اشاره می‌کنند که مسکو منافع خود در روابط با واشنگتن را بر اولویت‌های تهران ترجیح داده است؛ از جمله تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۰، که با حمایت روسیه تصویب شد.

علاوه بر این، رسانه‌های ایرانی نگرانی عمیقی نسبت به مذاکرات روسیه و آمریکا در عربستان سعودی در ماه گذشته ابراز کرده‌اند.

روسیه پس از عربستان سعودی، دومین کشوری است که در یک ماه گذشته پیشنهاد میانجی‌گری میان ایران و آمریکا را مطرح کرده است. اما مشخص نیست که آیا مسکو یا ریاض می‌توانند جایگزین میانجی‌های سنتی‌تری مانند قطر و عمان شوند یا خیر.

درحالی‌که ایران گزینه‌های دیپلماتیک خود را بررسی می‌کند، به نظر می‌رسد هرگونه پیشرفت یا شکست در مذاکرات احتمالی با واشنگتن، فراتر از مسئله هسته‌ای رقم خواهد خورد.

علاوه بر برنامه هسته‌ای و سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، انتظار می‌رود که روابط نظامی جمهوری اسلامی با روسیه، در هر مذاکره‌ای مدنظر آمریکا باشد. و چنین سناریویی مسکو را در موقعیت تضاد منافع بیشتری قرار خواهد داد.

---

بازار

---

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar