ایران درپی مذاکره معقول؛ غرب دنبال زیادهخواهی

آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حمید شجاعی| ایران همواره در مناسبات بینالمللی خود احترام متقابل، تعامل و گفتوگو را در دستور کار قرار داده و رویکرد مثبتی به گفتوگو و مذاکره با غربیها داشته است. در همین رابطه اگر نگاهی به مناسبات کشورمان طی دولتهای مختلف داشته باشیم خواهیم دید که در زمان دولت اصلاحات سیدمحمد خاتمی مذاکرات سعدآباد، در دولت عدالت و مهرورزی محمود احمدینژاد مذاکرات مسقط، در دولت تدبیر و امید حسن روحانی مذاکرات لوزان وین، در دولت مردمی مرحوم سیدابراهیم رئیسی مذاکرات وین و هماکنون نیز در دولت وفاق ملی مسعود پزشکیان؛ مذاکرات ایران و اروپا و غیرمستقیم با آمریکا در مسقط، رم، استانبول و ژنو در جریان بوده است. لذا برخلاف آمریکاییها و اروپاییها که صرفا برای دفعالوقت دنبال مذاکره بدون رسیدن به نتیجه بودند ایران همواره در مذاکرات خود در هر دورهای با در نظرگرفتن اهدافی و تلاش برای رسیدن به آنها بر سر میز مذاکره نشسته است. نمونه بارز این مساله را میتوان در 5 دور مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در مسقط عمان دید که ایران قرار بود در دور ششم با بسته پیشنهادی خود برای رسیدن به توافق با آمریکا در مذاکرات حاضر شود.
ایران درپی مذاکره معقول؛ غرب دنبال زیادهخواهی
اما از آنجاییکه آمریکاییها اساسا بنایی برای رسیدن به نتیبجه و توافق نداشتند 2 روز پیش از آغاز دور ششم مذاکرات با حمله به ایران از سوی رژیم صهیونیستی و خود آمریکاییها میز مذاکره را منفجر کردند تا ثابت کنند سخن از مذاکره بری آنها صرفا جنبه سرگرمی و بهانهگیری دارد و هیچ عزم و جدیدیتی برای رسیدن به توافقی واقعی با ایران ندارند. اگر نه زمانیکه ایران پس از سالها مذاکره با غربیها به توافق برجام دست یافت عقلانیت حکم میکرد که همه طرفین توافق را به رسمیت بشناسند و به تعهدات و وظایف خود ذیل برجام متعهد بمانند. اما اولینیار با خروج غیرقانونی از برجام و بازگرداندن تحریمهای یکجانیه علیه ایران اولین بیقانونی از سوی خود آمریکاییها سر زند و همین ترامپی که امروز از مذاکره و توافق صحبت میکند همان زمان به طور یکجانبه از برجام خارج شد چون اساسا برجام را توافق مناسبی نمیدانست. البته اینکه تعریف مناسب از نگاه آنها چیست نیز در نوع خود قابل توجه و تامل است. توافق مناسب از نگاه ترامپ و آمریکاییها بهطور کلی مذاکره بر مبنای خواستههای آنها و پذیرفتن تمامی شرط و شروط آمریکاییها است. به عبارتی آنها مذاکره را نوعی تسلیم طرف مقابل میدانند. به بیان سادهتر از نگاه آمریکا مذاکره یعنی پذیرفتن آنچه من میگویم. لذا در چنین شرایطی که آنها تعریف درست و استانداردی از مذاکره ندارند نمیتوانند انتظار داشته باشند ایران یا هر کشور دیگری صرفا تن به خواستههای آنها بدهد. از طرفی اروپاییها نیز به کرات نشان دادهاند که فقط در حرف و بیانیههای سیاسی از مذاکره و توافق صحبت میکنند، اما در عمل و اجرا نهتنها از هیچ تاثیر و نفوذی برخوردار نیستند؛ بلکه اساسا به حساب هم نمیآیند. موید این مساله را نیز میتوان در حذف 3 کشور اروپایی از مذاکرات ایران و اروپا و جایگزین شدن عمان دانست. با همه این اوصاف بازهم اگر شرایط برابر مهیا باشد ایران گریزی از مذاکره ندارند و هرجا بداند از این طریق منافعش تامین خواهد شد سر میز مذاکره خواهد نشست.
از عدم جدیت تا بازی مذاکره
ارسال نامه از سوی تروئیکای اروپا به رئیس شورای امنیت برای فعالسازی مکانیسم ماشه و حمایت آمریکا از این اقدام نشان داد که غربیها نه بهدنبال مذاکره برای رسیدن به توافق؛ بلکه بهدنبال فشار به ایران برای پذیرش خواستههایشان هستند. تهدیدهای گاه و بیگاه آنها نیز این گفته را تایید میکند. چه اینکه در نامه اروپاییها به شورای امنیت آمده که ایران تا اجرای مکانیسم ماشه 30 برای انجام مذاکره تا رسیدن به توافق جدید زمان دارد. مذاکراتی اجباری که از دید اروپاییها موفقیت آن منوط به پذیرش خواستههایشان از سوی ایران است. گرچه اروپاییها وقاحت را از حد گذارنده و برای ایران شرط و شروط نیز تعیین کردهاند که باید به میز مذاکره با آمریکا نیز باز گردد. این نشان میدهد که آنها نه تنها بهدنبال رسیدن به توافق واقعی نیستند بلکه هیچگونه جدیتی هم ندارند و صرفا بهجای مذاکره در مسیر توافق به بازی مذاکره و توافق میپردازند. چنانکه اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت اموزر خارجه نیز در این خصوص میگوید: «ما هیچ حسننیت از سوی سه کشور اروپایی در طرح برخی شروط برای توقف فعالسازی مکانیسم ماشه نمیبینیم و بهصورت مضاعف نیز آمریکاییها را نیز فاقد چنین حسننیتی میبینیم بهخاطر تجربهای که از آنها داریم و اتفاقات سه چهار ماه اخیر موید این موضوع است.» سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوالی گفت: اگر به سابقه موضعگیری کشورهای اروپایی مراجعه کنید، در یک مقطعی بحث غنیسازی صفر را مطرح کردند و بعد که متوجه شدند چنین درخواستی کاملا مغایر با تعهدشان طبق برجام است و غنیسازی بهعنوان بخشی از حق ایران کاملا دید شده است، سعی کردند موضعشان را توجیه کنند. سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به اظهارات وزیر خارجه آمریکا پس از فعالسازی مکانیسم ماشه بیان داشت: آمریکا در دیپلماسی و مذاکره جدی نیست. روبیو وزیر خارجه کشوری است که ۲ روز قبل از قرار مذاکراتی، با واسطه رژیم صهیونیستی اقدام به حمله نظامی به ایران کرد و به این تجاوز غیرقانونی پیوست. اینکه از یک سو شما از ابزار فشار و تحریم استفاده کنید و به یک کشور عضو سازمان ملل حمله کنید و در عین حال بگویید ما خود را متعهد به دیپلماسی میدانیم، چیزی جز نفاق و عدم حسننیت نیست».
مسیر حل و فصل پرونده
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس نوشت: راه مذاکره با آمریکا بسته نیست. علی لاریجانی افزود: آمریکاییها فقط حرف از مذاکره میزنند و پای میز مذاکره نمیآیند و به غلط میگویند جمهوری اسلامی مذاکره نمیکند! در حالیکه ما بهدنبال مذاکره عاقلانه هستیم. وی تاکید کرد: آنان با طرح مسائلی که خود میدانند امکان تحقق آن وجود ندارد، مثل محدودیتهای موشکی، مدلی را مطرح میکنند که عملا مسیر مذاکره را منتفی کند. دبیر شعام این پیام را پس از دیدار با مدیران و مسئولان رسانهها منتشر کرد؛ دیداری چند ساعته که لاریجانی در آن به استماع نظرات و گفتوگو پیرامون وضعیت کشور در دوره قطع آتش پرداخت. لاریجانی در این دیدار ضمن تشریح وضعیت کنونی کشور، همبستگی ملی را مسالهای ذاتی دانست که حکومت و مردم در مقابل یکدیگر وظایفی دارند و حاکمیت با ارائه مسیرهای معقول در شئون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی- نظامی باید وظیفه خود را انجام دهد و رئیسجمهور و دولت تلاشهایی شبانهروزی برای حل مشکلات دارند. وی با بیان این مساله که در کشور هیچکس در این گزاره که «حفظ ایران و جمهوری اسلامی اصل است» تردیدی ندارد به تشریح فروعات مهمی از نظام پرداختند که عدول از آنها ممکن است نظام را به خطر بیندازد. مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی عنوان کرد: عبارت کلی حفظ ایران و جمهوری اسلامی اصل است، عبارت درستی است اما دشمن میگوید از توان موشکی خود باید کوتاه بیایید. کدام ایرانی باغیرتی امروز خواهان این است که سلاح خود را تحویل دشمن دهد؟ ما در مساله هستهای نیز مذاکره را مسیر حل و فصل میدانیم. مذاکرهای عاقلانه و واقعی. اما آنها با طرح مسائلی مثل موشکی نمیخواهند مذاکره شکل بگیرد. اکنون آمریکاییها نمیخواهند مذاکره کنند. کما اینکه جنگ در شرایطی رقم خورد که ما در حال مذاکره بودیم. لاریجانی با تشریح فرآیند تصمیمگیری در خصوص مسائل جاری کشور تصریح کرد: عدهای در ایران فکر نکنند که مسائل مهمی مانند مذاکرات هستهای و اسنپبک و جایی در کشور بررسی نمیشود. مسائل کشور ساده نیست و حل تزاحمها نیازمند همهجانبهنگری و بررسی تخصصی است.