یک استاد دانشگاه: دیپلماسی کنونی ایران منفعل و لجبازانه است

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

غلامرضا حداد در گفت‌وگو با اکوایران دیپلماسی کنونی ایران را منفعل و لجبازانه توصیف کرده و بر ضرورت تحول بنیادین در سیاست خارجی برای جلوگیری از سقوط به پرتگاه و انزوای جهانی تأکید کرده است.

---

بازار

---

 مکانیسم ماشه پس از چندین ماه گمانه‌زنی و حرف و حدیث فعال شد و فرصت 30 روزه نهایی برای کشور باقیمانده است تا جلوی اجرایی شدن آن را بگیرد. در این بین سوالی که در محافل سیاسی و رسانه‌ای کشور بسیار مطرح می‌شود، این است که چه شد کشور به این مرحله رسید و اکنون دستگاه دیپلماسی کشور در چه شرایطی است. از طرفی در برخی از محافل سیاسی کشور بار دیگر بحث خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) مطرح شده است، بسیاری از کارشناسان نسبت به پیامدهای سنگین چنین اقدامی هشدار می‌دهند.

شرایط امروز: بحرانی‌تر از گذشته
در همین راستا، اکوایران در گفت‌وگو با غلامرضا حداد، عضو هیات علمی دانشگاه علامه ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کرده است.

حداد با اشاره به روند تحولات ماه‌های اخیر در سیاست خارجی کشور گفت: دیپلماسی ما در ماه‌های اخیر منفعل و سلبی عمل کرده و به نوعی وارد یک دیپلماسی لجبازی شده است. از فرصت گفت‌وگو با آمریکا نتوانستیم امتیازی بگیریم، پس از آن جنگی به ما تحمیل شد و حتی از فضای پس از جنگ هم در مذاکره مشخصاً با طرف اروپایی نتوانستیم تاثیرگذار باشیم و نتیجه این روند فعال شدن مکانیسم ماشه بود؛ هرچند هنوز فرصت اندکی برای جلوگیری از اجرایی شدن آن باقی مانده است.

این استاد روابط بین الملل معتقد است، دستگاه دیپلماسی ایران به‌جای اتخاذ کنش‌های فعالانه و ایجابی و اتکا بر عاملیت هوشمندانه، راه قطع همکاری با اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در پیش گرفته است؛ اقدامی که دستاوردی برای کشور نخواهد داشت.

او یادآور شد: ما تجربه قانون راهبردی مجلس و وضعیت مشابه سال‌های ۹۱ و ۹۲ را داریم. در سال پایانی دولت دهم اقتصاد ایران در وضعیت نابه‌سامانی قرار داشت؛ رشد اقتصادی منفی ۶ درصد، کاهش ۵۰ درصدی فروش نفت، افت ۲۳ درصدی درآمدهای کشور و تورم‌های بالا. همان تجربه نشان داد که در نهایت ناچار به مذاکره شدیم.

حداد با اشاره به درآمدهای نفتی بی‌سابقه در دولت نهم و دهم گفت:۷۶۰ میلیارد دلار درآمد نفتی در شش سال اول دولت احمدی‌نژاد امید واهی ایجاد کرده بود که شرایط بحرانی گذراست، اما رکود تورمی سال‌های ۹۱ و ۹۲ نشان داد که واقعیت متفاوت است. مشابه همین وضعیت را پس از خروج ترامپ از برجام تجربه کردیم و پیش‌بینی اقتصاددانان از یک رکود تورمی بسیار سنگین‌تر نیز در آیندۀ نزدیک خبر می‌دهد.

او تاکید کرد: اکنون شرایط کشور از سال ۹۱ بحرانی‌تر است. ما جنگ ۱۲ روزه‌ای را پشت سر گذاشته‌ایم که تبعات اقتصادی آن همچنان ادامه دارد، با ناترازی آب، برق و گاز مواجه‌ایم و جمعیت زیادی زیر خط فقر قرار گرفته‌اند و با این روند به جمعیت آنها به شکل فزاینده ای اضافه خواهد شد. بحران‌های اجتماعی سال‌های ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ هم نشان می‌دهد جامعه ایران دیگر تاب‌آوری گذشته را ندارد. در چنین شرایطی، صحبت از خروج از NPT نشان می‌دهد کارگزاران سیاسی کشور در یک جهان موازی زندگی می‌کنند و واقعیت‌ها را نمی‌بینند.

حداد درباره تبعات خروج احتمالی ایران از NPT گفت: چنین اقدامی عملاً ادعاهای طرف مقابل درباره اهداف هسته‌ای ایران را تأیید می‌کند. وزیر امور خارجه گفته است ما از حق غنی‌سازی نمی‌گذریم، اما باید توجه داشت که این «حق» ذاتی نیست؛ بلکه محصول معاهده NPT است. خروج از این معاهده به معنای بی‌اعتبار شدن همین مفهوم حق خواهد بود و ایران را بیش از پیش در انزوا قرار می‌دهد. می‌تواند پرونده ایران را ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار دهد و در صورت وقوع جنگ بعدی، اجماع جهانی علیه کشور را تقویت کند.

او با رد قیاس وضعیت ایران با کره‌شمالی توضیح داد: کره شمالی مبتنی بر معاهده منع گسترش یک اعلام ۹۰ روزه برای خروج از NPT داشت و در روز ۸۹ توافقی با آمریکا کرد. بعد از یک دهه کشمکش، مدعی ادامه فرصت 90 روزه ای شد که یک روز از آن باقی مانده بود و بلافاصله خروج خود را اعلام کرد و به سمت بمب هسته‌ای رفت. اما شرایط ایران کاملاً متفاوت است. ما موضوع یک حمله پیشگیرانه بوده‌ایم و تمامی تحرکات ما در این زمینه تحت اشراف اطلاعاتی است و ظرفیت‌های تدافعی ما نیز قابلیت بازدارندگی متعارف (غیر هسته‌ای) ندارند. کره‌شمالی در مجموع سه همسایه دارد که چین و روسیه در پیوندی استراتژیک با هم هستند. موقعیت ژئوپولیتیکی ما با همسایگان متعدد و ساختار اجتماعی‌مان چنین مسیری را غیرممکن می‌کند.

حداد تاکید کرد: جامعه ایران به ویژه اکثریت جمعیت میان‌سال آن که رنج تجربه تلخ جنگ و بحران‌های اقتصادی دهه‌های گذشته را تحمل کرده است؛ تحمیل این رنج به فرزندانش را تاب نمی‌آورد.

این کارشناس بین‌الملل در پایان گفت: چندی پیش رئیس‌جمهوری عنوان کرد که کشور در لبه پرتگاه قرار دارد؛ کشور امروز بر لبه پرتگاه نیست، بلکه به پرتگاه سقوط کرده اما هنوز به زمین برخورد نکرده است. در چنین شرایطی صحبت از خروج از NPT اقدامی پرهزینه و خطرناک است. سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی ما نیازمند تحولی بنیادین است تا کشور از این مسیر پرمخاطره نجات یابد.

محمدهادی مرادی

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله