برگزیده

مجازات «خاکی» چین علیه آمریکا

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1404/07/20 - 19:01

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

اقدام چین در استفاده از خاک‌های کمیاب به‌عنوان اهرم فشار و وضع قوانین سخت‌گیرانه صادراتی، با واکنش دونالد ترامپ و تهدید به تعرفه‌های ۱۰۰درصدی مواجه شد.

دونالد ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌های اضافی ۱۰۰درصدی بر کالاهای چینی اعمال خواهد کرد. او تهدید کرده که نشست خود را با رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ لغو می‌کند؛ اقدامی که تنش‌های تجاری میان دو کشور را دوباره زنده کرده است. به گزارش فایننشال‌تایمز، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه (18 مهر) پکن را به اتخاذ «موضعی فوق‌العاده تهاجمی در زمینه تجارت» متهم کرد و گفت که «کنترل‌های صادراتی گسترده‌ای بر تقریبا تمام محصولاتی که آنها تولید می‌کنند» و همچنین «تمام نرم‌افزارهای حیاتی» اعمال خواهد کرد. او در پستی در شبکه اجتماعی «تروث‌سوشال» افزود که این اقدامات جدید بسته به عملکرد چین، از اول نوامبر «یا زودتر» اعمال خواهند شد. چین این هفته از بسته‌ای از کنترل‌های صادراتی رونمایی کرد که می‌تواند عرضه جهانی خاک‌های کمیاب و مواد معدنی حیاتی را مختل کند.

بر اساس قوانین جدید، شرکت‌های خارجی برای صادرات آهن‌رباهای حیاتی و سایر محصولاتی که حتی حاوی مقادیر اندکی از خاک‌های کمیاب با منشأ چینی باشند، باید از پکن مجوز دریافت کنند. در واکنش به این اقدام، ترامپ اعلام کرد که ممکن است دیدارش را با شی جین‌پینگ که قرار بود در اواخر اکتبر در حاشیه اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) در کره‌جنوبی برگزار شود، لغو کند. شرکت‌های بین‌المللی این نشست برنامه‌ریزی‌شده را گامی در جهت تثبیت روابط آمریکا و چین می‌دانستند. ترامپ در «تروث‌سوشال» درباره سیاست جدید چین نوشت: «این یک غافلگیری واقعی بود، نه تنها برای من، بلکه برای تمام رهبران جهان آزاد. قرار بود دو هفته دیگر با رئیس‌جمهور شی دیدار کنم… اما اکنون به نظر می‌رسد دلیلی برای این کار وجود ندارد.»

ترامپ گفت که «کشورهای دیگری که از این خصومت تجاری بزرگ که ناگهان پدیدار شد، به شدت خشمگین هستند» نیز با ایالات متحده تماس گرفته‌اند. کمی بعد در روز جمعه، ترامپ اظهار کرد که ممکن است دیدار با شی جین‌پینگ برگزار شود. او در دفتر بیضی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «من در هر صورت آنجا خواهم بود، پس تصور می‌کنم ممکن است آن را برگزار کنیم.» او گفت: «باید ببینیم چه می‌شود، به همین دلیل تاریخ را اول نوامبر تعیین کردم. خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد.» وی افزود که ایالات متحده می‌تواند کنترل‌های صادراتی بر کالاهایی مانند «قطعات هواپیما» اعمال کند. ترامپ گفت: «ما فقط از اقدام چین غافلگیر شدیم. من رابطه بسیار خوبی با رئیس‌جمهور شی دارم و آنها این کار را کردند. این چیزی نبود که من آغازگر آن باشم.»

پس از اظهارات اولیه ترامپ در روز جمعه، شاخص S&P 500 با 2.7درصد کاهش، بزرگ‌ترین افت یک‌روزه خود از اوایل آوریل را تجربه کرد. شاخص ترکیبی نزدک نیز 3.6درصد سقوط کرد. بازده اوراق دوساله خزانه‌داری آمریکا به پایین‌ترین سطح خود در سه هفته اخیر رسید، درحالی‌که ارزش دلار در برابر سبدی از ارزها 0.7درصد کاهش یافت. اعلامیه این هفته پکن به منزله نسخه چینی «قانون محصول مستقیم خارجی» است؛ قانونی فرامرزی که واشنگتن از آن استفاده کرده تا شرکت‌های کشورهای ثالث را ملزم به دریافت مجوز برای صادرات تراشه‌های حاوی فناوری آمریکایی به چین کند. این اقدام چین به‌طور گسترده به‌عنوان تلاشی برای ایجاد اهرم فشار پیش از اولین دیدار این دو رهبر از زمان بازگشت ترامپ به قدرت تلقی می‌شود.

ترامپ در پست خود نوشت: «هیچ‌کس هرگز چیزی شبیه به این ندیده است، اما اساسا، این اقدام بازارها را مسدود خواهد کرد و زندگی را برای تقریبا تمام کشورهای جهان، به‌ویژه برای خود چین، دشوار می‌سازد.» تعرفه‌های جدید ترامپ بر چین، احتمال بازگشت دو کشور به جنگ تجاری تمام‌عیاری را که اوایل سال جاری با اعمال تعرفه‌های ۱۴۵درصدی از سوی او بر پکن و پاسخ تلافی‌جویانه شی با وضع تعرفه‌های ۱۲۵درصدی بر کالاهای آمریکایی آغاز شد، افزایش می‌دهد.

بر اساس تحلیل موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون، میانگین تعرفه آمریکا بر واردات از چین نزدیک به ۵۸درصد است. میانگین تعرفه چین بر کالاهای آمریکایی حدود ۳۷درصد است. این تنش‌های اقتصادی تاثیر چشم‌گیری بر جریان‌های تجاری داشته است؛ جریانی که اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، اوایل سال جاری هشدار داد که به منزله یک تحریم تجاری دوفاکتو است. مذاکره‌کنندگان آمریکایی و چینی اوایل سال جاری در نشستی در ژنو به یک آتش‌بس در جنگ تجاری دست یافتند. اما این آتش‌بس از زمانی در معرض خطر قرار گرفت که چین صادرات خاک‌های کمیاب را که برای صنایع مختلف از خودروسازی تا دفاعی حیاتی هستند، کند کرد.

دو طرف مساله اولیه خاک‌های کمیاب را در ماه ژوئن در لندن حل کردند و از آن زمان تاکنون مذاکرات تجاری در استکهلم و مادرید برگزار کرده‌اند که راه را برای دیدار ترامپ و شی هموار کرد. آتش‌بس ۹۰روزه فعلی که تعرفه‌ها را در سطح کنونی نگه می‌دارد، قرار است در اواسط نوامبر به پایان برسد. برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که چین به‌دلیل تسلط خود بر خاک‌های کمیاب، اهرم فشاری علیه ایالات متحده در اختیار دارد. با این حال، برخی دیگر معتقدند که آمریکا گزینه‌های بیشتری برای استفاده در اختیار دارد، مانند الزام تولیدکنندگان تراشه به دریافت مجوز برای فروش هرگونه نیمه‌رسانا به چین.

ترامپ گفت اقدامات جدید چین غافلگیرکننده بود؛ زیرا روابط آمریکا و چین در 6ماه گذشته «بسیار خوب» بوده است، اما او ادعا کرد که پکن برای حمله «در کمین نشسته بود». او گفت: «به هیچ وجه نباید به چین اجازه داده شود که جهان را اسیر خود کند، اما به نظر می‌رسد این نقشه آنها برای مدتی طولانی بوده است؛ با شروع از آهن‌رباها و سایر عناصری که آنها بی‌سروصدا انباشته و به نوعی به یک موقعیت انحصاری دست یافته‌اند؛ حرکتی که دست‌کم می‌توان آن را شوم و خصمانه توصیف کرد.»