برگزیده

فساد دربار

وطن امروز

بروزرسانی 1404/08/10 - 21:12

وطن امروز/متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

آیا این اقدام سرپوشی بر پرونده‌های اخلاقی و مالی سلطنت است؟

حسین مهدی‌تبار| ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵، کاخ باکینگهام بیانیه‌ای رسمی صادر کرد که نقطه‌ عطفی در تاریخ خاندان سلطنتی بریتانیا به شمار می‌رود. در این بیانیه، شاه چارلز سوم اعلام کرد برادر کوچک‌تر خود، پرنس اندرو، از تمام عناوین سلطنتی، از جمله عنوان «پرنس» و «دوک یورک» خلع شد. او همچنین دستور داد اندرو ویندزور که از این پس با نام «اندرو ماونت‌بتن ویندزور» شناخته خواهد شد، عمارت سلطنتی «رویال لاج» در وینزر را ترک کند.

این اقدام که کم‌سابقه توصیف شده، آخرین‌بار سال ۱۹۱۹ برای یکی از شاهزادگان خاندان هانوفر رخ داده بود. تصمیم اخیر نه‌تنها به معنای پایان رسمی هویت سلطنتی اندرو است، بلکه نمادی از تلاش خاندان برای تبرئه خود از رسوایی‌های اخلاقی و مالی‌ای محسوب می‌شود که سال‌هاست بر آن سایه انداخته‌. کاخ تأکید کرد اندرو از این پس در اقامتگاهی خصوصی در املاک «ساندرینگهام» سکونت خواهد داشت و هرگونه حمایت مالی از سوی شاه از منابع شخصی او تأمین می‌شود.
این رویداد که از سوی خانواده ویرجینیا جوفری، قربانی اصلی پرونده جفری اپستین، «پیروزی» توصیف شده، بار دیگر پرونده‌ای را در مرکز توجه افکار عمومی قرار داده که نه‌تنها اندرو، بلکه کل خاندان سلطنتی را زیر ذره‌بین برده است.
اندرو، متولد ۱۹۶۰، زمانی به ‌عنوان «پرنس محبوب ملکه» شناخته می‌شد؛ مردی که در جنگ فالکلند به ‌عنوان خلبان هلیکوپتر جنگید و نماد پویایی و جوانی خاندان سلطنتی بود اما زندگی او پر از تضادها بود و به‌سرعت به نمادی از سقوط تبدیل شد. ازدواجش با سارا فرگوسن در سال ۱۹۸۶ که ۲ دختر، بئاتریس و اوژنی، ثمره آن بودند، در ابتدا اتحادی عاشقانه تلقی می‌شد اما خیلی زود با اتهامات خیانت و بحران‌های مالی همراه شد.
فرگوسن که خود نیز درگیر رسوایی‌های مالی بود، از سال ۲۰۰۸ در «رویال لاج» با اندرو زندگی می‌کرد اما اکنون باید اقامتگاهی تازه برای خود بیابد. اندرو از سال ۲۰۱۱ که از نقش دیپلماتیک خود به ‌عنوان سفیر تجاری بریتانیا کناره‌گیری کرده بود، به «پرنسی بیکار» تبدیل شد؛ فردی که بدون درآمد رسمی، هزینه‌های هنگفتی برای سبک زندگی مجللش بر دوش خاندان تحمیل می‌کرد.
اما نقطه اوج سقوط او، ارتباط نزدیکش با جفری اپستین، سرمایه‌دار آمریکایی محکوم به قاچاق جنسی بود. اپستین که سال ۲۰۱۹ در زندان خودکشی کرد، شبکه‌ای گسترده از سوءاستفاده جنسی از دختران نوجوان را اداره می‌کرد و اندرو از سال ۱۹۹۹ با او و شریک جرمش، گیسلین ماکسول، دوستی صمیمی داشت.
بر اساس اسناد دادگاه فلوریدا در سال ۲۰۱۴ اندرو یکی از چهره‌های برجسته‌ای بود که در روابط جنسی با ویرجینیا جوفری قربانی ۱۷ ساله شرکت داشته است. جوفری که آوریل ۲۰۲۵ بر اثر خودکشی درگذشت، در خاطرات خود که پس از مرگش منتشر شد، جزئیات ۳ دیدار اجباری با اندرو را روایت کرده بود؛ ۲ بار در لندن و نیویورک و بار سوم در جزیره خصوصی اپستین. اندرو همواره این اتهامات را رد کرده اما سال ۲۰۲۲، بدون پذیرش گناه، با جوفری خارج از دادگاه به توافق رسید و غرامتی چندمیلیون پوندی پرداخت کرد؛ مبلغی که بخشی از آن را مادرش، ملکه الیزابت تأمین کرد.
ایمیل‌های تازه‌ای که فوریه ۲۰۲۵ منتشر شد، نشان داد اندرو تا سال ۲۰۱۱ با اپستین در تماس بوده است. این ارتباطات - از جمله دعوت اپستین و ماکسول به اقامتگاه بالمورال در سال ۱۹۹۹ - نه‌تنها از نظر اخلاقی، بلکه از جنبه امنیتی نیز مساله‌برانگیز بود. ماکسول سال ۲۰۲۲ به ۲۰ سال زندان محکوم شد.
خروج اندرو از «رویال لاج»، عمارتی ۳۰ اتاقه در پارک وینزر، ریشه‌ مالی نیز دارد. او سال ۲۰۰۳ با پرداخت یک میلیون پوند، قرارداد اجاره ۷۵ ساله‌ای امضا کرده بود اما از سال ۲۰۰۵ هیچ اجاره‌ای پرداخت نکرد و در عوض بیش از ۷.۵ میلیون پوند برای بازسازی ملک هزینه کرد. کمیته حساب‌های عمومی پارلمان، اکتبر ۲۰۲۵ پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه اندرو ۲ دهه بدون پرداخت اجاره در آنجا زندگی کرده است، از خزانه‌داری و «کراون استیت» خواستار توضیح شد. شاه چارلز با ابطال رسمی این قرارداد، هزینه‌های امنیتی و نگهداری‌ای را که سالانه میلیون‌ها پوند بر دوش بودجه سلطنتی می‌گذاشت، کاهش داد.
این اقدام که با حمایت پرنس ویلیام همراه بود، بخشی از استراتژی پادشاه برای پاکسازی و تبرئه چهره خاندان سلطنتی تلقی می‌شود. با این حال، منتقدان می‌پرسند چرا پس از سال‌ها تحمل رفتار اندرو، اکنون چنین تصمیمی اتخاذ شده است. پاسخ را باید در فشار رسانه‌ای و افکار عمومی جست‌وجو کرد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۶۰ درصد بریتانیایی‌ها خواستار خلع کامل عناوین اندرو بوده‌اند و رسوایی اپستین که سال ۲۰۲۵ با انتشار خاطرات جوفری دوباره شعله‌ور شد، نقطه شکست نهایی بود.
با این ‌حال، پرونده اندرو تنها بخش کوچکی از کوه یخ فساد خاندان سلطنتی است. شاه چارلز که سپتامبر ۲۰۲۲ تاج‌گذاری کرد، خود نیز سابقه‌ای طولانی از جنجال‌های اخلاقی و مالی دارد. رابطه دیرینه او با کامیلا پارکر بولز که از دهه ۱۹۷۰ آغاز شد، ازدواجش با پرنسس دایانا را از هم پاشید. دایانا سال ۱۹۸۱ با چارلز ازدواج کرد اما خیانت‌های مکرر شوهرش و رابطه او با کامیلا، زندگی زناشویی‌شان را به بن‌بست رساند. دایانا در مصاحبه معروف خود با برنامه پانورامای بی‌بی‌سی در سال ۱۹۹۵ گفت: «در این ازدواج ۳ نفر بودیم، پس کمی شلوغ بود».
نوارهای تلفنی لو ‌رفته در سال ۱۹۹۲- معروف به «تامپون‌گیت» -گفت‌وگوی صمیمانه و جنسی چارلز با کامیلا را فاش کرد، در حالی ‌که در همان سال، رسوایی «اسکوئید جی‌گیت» گفت‌وگوی تلفنی دایانا با جیمز هیلبی را برملا کرد. مرگ مشکوک دایانا در ۳۱ آگوست ۱۹۹۷ در تصادف رانندگی در تونل «پونت دو آلما» در پاریس، همچنان محل تردید و گمانه‌زنی است. تحقیقات فرانسه در سال ۱۹۹۹ و دادگاه بریتانیا در سال ۲۰۰۸، راننده هنری پل را به دلیل مستی و سرعت بالا مقصر دانستند و عکاسان را به «تعقیب سهل‌انگارانه» متهم کردند اما نظریه‌های توطئه هرگز فروکش نکرد. یادداشتی که دایانا در اکتبر ۱۹۹۵ به وکیلش «لرد میشکن» داده بود، ادعا می‌کرد شوهرش در حال برنامه‌ریزی برای «حادثه‌ای در ماشینش» است تا با «خرابی ترمز و آسیب شدید به سر»، راه ازدواجش با تیگی لگ بورک، پرستار فرزندان دایانا را هموار کند. این یادداشت سال ۲۰۰۳ توسط سرخدمتکار دایانا «پل بورل» منتشر شد و پلیس سال ۲۰۰۵ چارلز را مورد بازجویی قرار داد، هرچند هیچ مدرکی علیه او یافت نشد. با وجود این، چنین ادعاهایی همراه با شایعاتی درباره بارداری دایانا از «دودی الفارید» فرزند یک فرد ثروتمند مصری، به گمانه‌زنی‌ها درباره دست داشتن خاندان در مرگ او دامن زد.
چارلز که امروز کامیلا را با عنوان «ملکه کنسورت» در کنار خود دارد، از جنبه مالی نیز بی‌حاشیه نبوده است. سال ۲۰۲۲ انتشار «بلک اسپایدر مموز» - نامه‌های دستنویس چارلز به وزرا در سال ۲۰۱۰ - او را به لابی‌گری و نقض بی‌طرفی سلطنتی متهم کرد. اندکی بعد، رسوایی «کیف‌های نقدی» فاش کرد او ۳ میلیون یورو نقد از یکی از شیوخ قطری دریافت کرده، بدون آنکه هیچ شفافیتی درباره آن وجود داشته باشد.
دوک‌نشین کورنوال که سالانه بیش از ۵۰ میلیون پوند درآمد دارد نیز به ‌دلیل اجاره املاک خود به نهادهایی چون ارتش مورد انتقاد قرار گرفته است. کمپین‌های ضدسلطنتی مانند «ریپابلیک (جمهوری)» این موارد را مصداق «فساد ساختاری» دانسته و خواستار تحقیقات پارلمانی شده‌اند.
پرنس ویلیام، وارث تاج و دوک فعلی کورنوال، سال ۲۰۲۳ از این دوک‌نشین ۲۳ میلیون پوند سود برده و متهم به استفاده شخصی از منابع خیریه‌ها شده است. در سوی دیگر، اندرو با «تِنگ‌بو یانگ» - جاسوس چینی‌ای که سال ۲۰۲۱ ممنوع‌الورود شد - ارتباط داشته و چارلز نیز با اهداکنندگانی مشکوک مانند ویلیام بورتریک دیدار کرده است. پرنس هری و مگان مارکل که سال ۲۰۲۰ از خاندان جدا شدند، سلطنت را به نژادپرستی متهم کردند.
پرنسس آن، خواهر چارلز، سال ۱۹۹۲ با طلاقی جنجالی مواجه شد و اندرو نیز درگیر بدهی‌های میلیون پوندی بود. حتی ملکه الیزابت نیز دهه ۱۹۶۰ در ماجرای «پروفومو» که به سقوط دولت هارولد مک‌میلان انجامید، ناخواسته به حاشیه رسوایی کشیده شد.
این الگو از خیانت‌های ادوارد هشتم در سال ۱۹۳۶ تا فساد مالی خوان کارلوس در اسپانیا، نشان می‌دهد سلطنت‌های موروثی در تلاش برای حفظ ظاهر، شفافیت را قربانی می‌کنند. منتقدان می‌گویند سلطنت بریتانیا با بودجه سالانه ۱۰۰ میلیون پوندی از مالیات‌دهندگان، نماد آشکار نابرابری است. نظرسنجی یوگاو در سال ۲۰۲۵ نشان داد ۵۱ درصد بریتانیایی‌ها همچنان سلطنت را مهم می‌دانند، با این حال این عدد کمترین میزان در تاریخ بریتانیاست و نشان‌دهنده گذار آرام مردم به سمت نظام جمهوری است.
خلع اندرو - که خانواده جوفری آن را «حسابرسی برای بازماندگان» نامیده‌اند- شاید در کوتاه‌مدت اعتبار چارلز را افزایش دهد اما پرسش بنیادین همچنان باقی است: آیا خاندان سلطنتی بریتانیا قادر است از چرخه فساد و پنهان‌کاری رهایی یابد یا این صرفاً لایه‌ای تازه از همان نقاب دیرپای قدرت و امتیاز است؟
در نهایت، این رویداد بازتابی از تناقضی است که سلطنت بریتانیا را تعریف می‌کند؛ نهادی که در عین حال که نماد ثبات حکومت است ولی در قلب آشوب و رسوایی زندگی می‌کند.