توقعات زیاد از دیگران بلای جانم شده

خراسان/ سوال: گاهی احساس میکنم توقعات زیاد و بیجایی از اطرافیانم دارم، طوریکه بعد از هر حرف یا رفتاری از آنها که با توقعاتم همخوانی نداشته باشد به هم میریزم، ناراحت میشوم و علیه آنها موضع میگیرم، اما بعد که آن موقعیت را مرور میکنم، حس میکنم نیازی به آن سطح از برخورد نبوده.
دوست عزیز، اول از همه باید بگویم اینکه خودتان متوجه شدهاید گاهی توقعاتتان از دیگران زیاد یا نابجا میشود و حتی بعداً رفتارتان را نقد میکنید، خودش نشانه یک خودآگاهی ارزشمند و نقطه شروع برای تغییر است. احساس ناراحتی یا موضع گرفتن وقتی کسی برخلاف انتظارتان عمل میکند، معمولاً به دو ریشه اصلی برمیگردد:
۱. سنجیدن رابطه براساس هماهنگی با خواستههای شخصی| یعنی ناخودآگاه فکر میکنیم اگر کسی ما را دوست دارد یا برایمان ارزش قائل است، باید همیشه مطابق میل ما رفتار کند.
۲. نیازهای هیجانی برآوردهنشده| وقتی در بخشهایی از زندگی احساس کمبود یا نادیدهگرفتهشدن داریم، کوچکترین نشانه تضاد با انتظاراتمان، تهدیدی برای احساس امنیت یا محبت تلقی میشود.
آنچه اتفاق میافتد، این است که ذهن شما بعد از مشاهده عدم همخوانی رفتار دیگران با توقعاتتان، سریع یک خط داستانی میسازد: «او برای من ارزش قائل نیست». این باور ناگهانی، واکنش شما را تندتر از حد واقعی تحریک میکند. اما وقتی مدتی میگذرد و آرام میشوید، مغز منطقی شما دوباره بررسی میکند و میبیند شدت واکنش با واقعیت موقعیت همخوان نبوده.
برای مدیریت این وضعیت چند راهکار عملی وجود دارد:
۱. بازبینی توقعات| قبل از قرار گرفتن در موقعیت، فهرستی ذهنی از توقعاتتان تهیه کنید و از خود بپرسید: آیا این انتظار معقول است؟ آیا طرف مقابل توان یا وظیفه انجام آن را دارد؟ آیا این انتظار رابطه را بهبود میدهد یا صرفاً نیاز به کنترل دیگران را برآورده میکند؟
۲. توقف کوتاه قبل از واکنش هیجانی| هر وقت احساس کردید رفتاری با توقعاتتان همخوان نیست، یک دستور ساده در ذهن اجرا کنید: «اول ببین، بعد واکنش نشان بده»؛ این میتواند چند دقیقه سکوت، یا گفتن جملهای مثل «اجازه بده کمی فکر کنم» باشد. این فاصله زمانی کمک میکند هیجانات فروکش کنند.
۳. تمرکز بر نیت نه فقط رفتار| گاهی فرد از سر بیتوجهی یا شرایط خاص، نتوانسته مطابق خواسته شما عمل کند، ولی نیت او آسیبرسان نبوده. یادگیری تشخیص نیت، شما را از قضاوت سریع میرهاند.
۴. حمایت درمانی| اگر این واکنشها به تناوب زیاد تکرار میشوند یا به روابطتان آسیب میزنند، مشاوره با روانشناس میتواند کمک کند ریشههای هیجانی و باورهای پنهان پشت این توقعات را پیدا و اصلاح کنید.