به یاد نخستین پرستار مرد ایران/ جوانه‌های فداکاری؛ از خراشاد تا بندرعباس

ایرنا/ بیرجند - ایرنا - روز پرستار فرصتی است برای مرور تاریخچه پرستاری ایران و یادآوری چهره‌هایی که با شجاعت و فداکاری خود مسیر این حرفه را هموار کردند. یکی از این چهره‌ها «مرتضی حسن‌پور خُراشاد» نخستین پرستار مرد ایران، است؛ مردی که زندگی‌اش سرشار از سختی‌ها، صبر و خدمت بی‌وقفه به بیماران بود.

به گزارش ایرنا مرتضی حسن‌پور، در سال ۱۳۲۱ در روستای خراشاد از توابع شهرستان بیرجند به دنیا آمد. زندگی او از کودکی با دشواری آغاز شد؛ طلاق والدینش در پنج سالگی و از دست دادن برادر و مادر در سنین نوجوانی، اما هیچ‌کدام نتوانست او را از مسیر تحصیل و خدمت به انسان‌ها باز دارد. پدرش، از پزشکان سنتی و مورد اعتماد مردم بود و همین انگیزه‌ای شد تا حسن پور از سنین کودکی با ارزش‌های خدمت و انسان‌دوستی آشنا شود.

---

بازار

---

با ورود به آموزشگاه عالی پرستاری جرجانی مشهد، نخستین دوره پرستاری مردان ایران، مسیر حرفه‌ای او شکل گرفت. هرچند علاقه اولیه‌اش به پزشکی بود، اما وقتی پای عمل و خدمت به بیماران رسید، دریافت که پرستاری همان مسیر واقعی اوست.

حسن‌پور یکی از چهار نفر نخستین دانش‌آموختگان مرد پرستاری ایران بود که به طور فعال در حرفه خدمت کردند.

سال ۱۳۴۶، بدون داشتن گواهی معادل لیسانس، برای خدمت سربازی به عنوان لیسانس پذیرفته شد و ۱۴ ماه در سپاه بهداشت بندرعباس خدمت کرد. تجربه او در بیمارستان جنوب ایران با کمبود شدید امکانات، تعداد اندک پرستاران و فشار کاری طاقت‌فرسا همراه بود.

روزانه ۱۵ تا ۱۶ ساعت خدمت و مسئولیت بیشتر خدمات بیمارستان به عهده او بود؛ حتی آماده کردن وسایل جراحی و انجام اعمال پزشکی به دلیل نبود پزشک کادر مجرب بر عهده او گذاشته می‌شد.

یکی از خاطرات تلخ و شیرین حسن پور مربوط به دخترکی ۱۴ ساله است که بالاتنه‌اش سوخته بود و او به عنوان تنها پرستار مرکز، بیش از ۹ ماه هر شب چهار ساعت به درمان او اختصاص داد تا بالاخره بهبود یافت. در بخشی از خاطرات این مرد فداکار آمده است :«بیهوشی بیمار با عطر انجام می‌شد و بانک خون نداشتیم. حتی یک نفر هم بر اثر بیهوشی از بین نرفت.»

حسن‌پور همزمان با خدمت در بیمارستان بندرعباس به تحصیل ادامه داد و دوره تکمیلی لیسانس پرستاری با تخصص مدیریت پرستاری را به پایان رساند. وی انجمن پرستاران ایران شعبه شیراز را دوباره راه‌اندازی کرد و ماهنامه پرستاری را منتشر کرد.

در سن ۳۲ سالگی به عنوان نخستین پرستار نمونه مرد ایران و یکی از بزرگان کشور در سالنامه آریال معرفی شد.

در سال ۱۳۵۳ بورسیه تحصیل در آمریکا را دریافت کرد و در دانشگاه کالیفرنیا ادامه تحصیل داد. در آمریکا، با وجود محدودیت قانونی کار، بیش از ۷۰ ساعت در هفته خدمت کرد و جزو کمتر از پنج درصد پرستاران اول کشور شناخته شد.

اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با مدرک Advanced Master (معادل دوره دانشوری که سالها بعد از انقلاب در ایران شناخته شد) به ایران بازگشت تا پرستاری ایران را برای دنیا الگوسازی کند.

خاطرات دوران خدمت او در ایران، به ویژه در منطقه بندرعباس و جنگ‌ها، بسیار دردناک و آموزنده است.

از آموزش نیروهای مورد نیاز جبهه‌ها گرفته تا حضور در بیمارستان‌های صحرایی حلبچه، تجربیاتی که دل هر انسانی را به درد می‌آورد.

وی در دوران حیاتش معتقد بود که حرفه پرستاری با عشق همراه است و فشارهای روزمره نمی‌تواند از آن بکاهد.

پس از بازگشت به ایران، حسن پور به تدریس و مدیریت دانشگاهی پرداخت و نقش مهمی در توسعه آموزش پرستاری ایفا کرد. وی علاوه بر ریاست دانشکده پرستاری و آموزشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دوره‌های کارشناسی پرستاری را در دانشگاه‌های بیرجند، سبزوار و گناباد و رشته‌های کاردانی رادیوتراپی، رادیولوژی و تکنسین اتاق عمل و کارشناسی علوم آزمایشگاهی را در دانشگاه علوم پزشکی مشهد راه‌اندازی کرد.

مرحوم حسن‌پور تالیفات متعددی در حوزه پرستاری دارد و پس از بازنشستگی در سال ۱۳۸۴ نیز به تدریس و پژوهش ادامه داد.

وی همیشه بر بعد انسانی و معنوی پرستاری تأکید و باور داشت که این حرفه باید فراتر از مادیات، خدمت به خلق و رضای الهی را دنبال کند.

زندگی مرتضی حسن‌پور نه تنها داستان نخستین پرستار مرد ایران است، بلکه روایت شجاعت، فداکاری و انسان‌دوستی در سخت‌ترین شرایط است؛ الگویی که امروز می‌تواند نسل‌های آینده پرستاران را الهام بخشد.

این استاد فقید پس از سال‌ها خدمت و آموزش در عرصه پرستاری و پزشکی، ۱۲ تیر ۱۴۰۴ درگذشت و جامعه پزشکی ایران یکی از پیشگامان و الگوهای بزرگ خود را از دست داد.