کدام فضانورد بهتری هستند، زنان یا مردان؟

غزال زیاری_در صورت مواجهه با بیگانگان یا در هنگام حرکت یک فضاپیمای آزمایش نشده از میان کرم‌چاله‌ها یا حتی در صورت رویارویی با مشکلات و دردسرها در ایستگاه فضایی، سرسختی فضانوردان زن بیشتر است و آن‌ها هستند که می‌توانند راحت‌تر از پس این چالش‌ها بربیایند.

در مطالعه بزرگی درباره تأثیر پروازهای فضایی بر روی زنان و مردان، محققان به این جمع‌بندی رسیدند که احتمالاً زنان نسبت به مردان در برابر استرس‌های فضا انعطاف‌پذیرتر هستند و به‌علاوه پس از بازگشت به زمین، سریع‌تر می‌توانند به زندگی عادی بازگردند.

بررسی اثرات سفری بر فضانوردان

البته این یافته‌ها هنوز در مرحله مقدماتی هستند؛ چراکه هنوز تعداد فضانوردان زنی که به فضا اعزام‌شده‌اند، آن‌قدر زیاد نیست که بتواند جامعه آماری دقیقی را در اختیار محققان قرار دهد.

اما درصورتی‌که این روند تأیید شود، احتمالاً برنامه‌های بازیابی فضانوردان و حتی روند انتخاب خدمه برای مأموریت‌های آینده به ماه و فراتر، دستخوش تغییراتی خواهد شد.

تیمی از محققان به رهبری کریستوفر میسون، استاد فیزیولوژی پزشکی در ویل کورنل نیویورک، در تحقیقاتشان به بررسی اثرات سفر فضایی بر سیستم ایمنی انسان پرداخته و در مقاله‌ای دراین‌باره نوشتند: «به نظر می‌رسد که مردان از حیث همه انواع سلول‌ها و معیارها، در سفرهای فضایی، بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می‌گیرند.»

در این بررسی، محققان نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن دو مرد و دو زن که در سال ۲۰۲۱ در مأموریت SpaceX Inspiration۴به دور زمین پرواز کرده بودند را موردبررسی قراردادند و یافته‌هایشان را با داده‌های ۶۴ فضانورد دیگر مقایسه کردند. در این مطالعه مشخص شد که در طول پروازهای فضایی، فعالیت ژن‌های مردان بیشتر از ژن‌های زنان مختل می‌شود و در ادامه و با بازگشت به زمین، برگشتن به حالت طبیعی در مردان، به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.

یکی از پروتئین‌های تحت تأثیر، فیبرینوژن بود که در لخته شدن خون تأثیر به سزایی دارد.

دانشمندان در تشریح یافته‌هایشان گفتند: « اطلاعاتی که تاکنون به دست آورده‌ایم، حکایت از آن دارد که پاسخ تنظیم‌کننده ژن‌ها و واکنش ایمنی بدن به پروازهای فضایی در مردان حساس‌تر است. البته برای تائید این یافته‌ها، به مطالعات بیشتری نیاز خواهد بود؛ اما چنین یافته‌هایی، احتمالاً پیامدهایی برای در نظر گرفتن زمان‌های بازیابی و حتی انتخاب خدمه خواهد داشت تا مثلاً از فضانوردان زن بیشتری برای مأموریت‌هایی در ارتفاع بالا، ماه و اعماق فضا استفاده شود.»

دلیل برتری زن‌ها چیست؟

گرچه هنوز مشخص نیست که چرا زنان احتمالاً در پروازهای فضایی نسبت به مردان انعطاف‌پذیرتر هستند؛ اما میسون دراین‌باره به این نکته اشاره کرد که توانایی مقابله با نیازهای دوران بارداری ممکن است در این زمینه تأثیرگذار باشد: «توانایی تحمل تغییرات بزرگ در فیزیولوژی و دینامیک مایعات مرتبط با مدیریت بارداری، ممکن است در مدیریت استرس پرواز فضایی در سطح فیزیولوژیکی تأثیرگذار باشد.»

در این بررسی، نمونه‌های خدمه مأموریت Inspiration۴ و دیگر فضانوردانی که بین شش ماه تا یک سال را در ایستگاه فضایی بین‌المللی گذرانده‌اند، مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته و همین داده‌ها، اساس یک پایگاه داده زیست‌شناسی فضایی را ایجاد می‌کنند که از آن‌ها برای کاهش خطرات سلامتی فضانوردان آینده عازم ماه، مدار ماه و احتمالاً حتی مریخ استفاده خواهد شد.

تردیدهای جدی درباره سلامت فضانوردان

این در حالی است که ناسا در نظر دارد تا در دهه ۲۰۳۰ انسان را به دور سیاره مریخ بفرستد. دراین‌بین، مطالعه دیگری تردیدهایی جدی را در مورد ایمنی چنین مأموریت‌های طولانی و عمیق فضایی مطرح کرده است.

اعضای این تیم بین‌المللی به رهبری محققان دانشگاه کالج لندن، موش‌ها را در معرض پرتوهای شبیه‌سازی‌شده کیهانی (GCRs) قراردادند و متوجه شدند که دوز بالای پرتوهای کیهانی که فضانوردان در سفر رفت‌وبرگشت به مریخ با آن مواجه می‌شوند، ممکن است باعث آسیب‌های دائمی کلیوی شود و درصورتی‌که فضانوردان در مقابل این اشعه‌ها محافظت نشوند، حتی شاید در مسیر برگشت از مریخ به دیالیز کردن نیازمند شوند.

کیت سیو، محقق پزشکی کلیه در دانشگاه UCL دراین‌باره به این نکته اشاره‌کرده که کلیه‌ها به‌شدت به تشعشعات حساس هستند و این احتمال وجود دارد که آسیب‌های دائمی، ماه‌ها پس از قرار گرفتن در معرض این تشعشعات خودشان را نشان دهند. این اشعه‌ها، به میتوکندری‌ها که نیروگاه‌های کوچک درون‌سلولی هستند، آسیب می‌زنند که درنهایت منجر به نارسایی کلیه خواهد شد.

استفان والش، استاد نفرولوژی در UCL و نویسنده ارشد این مطالعه هم گفته: «احتمالاً این مشکلی جدی است. یکی از مشکلات پرتوهای کیهانی این است که حتی محافظت در برابر آن‌ها، ممکن است اوضاع را بدتر کند؛ چراکه پرتوهای دریافتی آن‌قدر پرانرژی هستند که با تولید تشعشعات ثانویه نیز به فضانوردان آسیب می‌رساند. یافتن راهکاری برای مقابله با این مسئله، کار بسیار سختی است.»

منبع: theguardian