ابداع آزمایشی برای تشخیص پذیرش یا رد پیوند اعضا

دانشمندان روشی غیر تهاجمی برای تعیین اینکه آیا عضو پیوند شده اعم از کلیه، کبد، ریه یا قلب در بدن بیمار پذیرفته می‌شود یا خیر، کشف کرده‌اند.

این اولین بار است که نشانگرهای زیستیِ اختلال در چندین نوع اندام پیوندی مطابقت دارند و منجر به آزمایش خونی می‌شوند که می‌تواند رد زودهنگام را در همه سناریوهای پیوند تشخیص دهد.

اگر تحقیقات بیشتری انجام شود، نشانگرهای زیستی تازه شناسایی شده حتی می‌توانند برای تمایز بین انواع مختلف رد عضو، از جمله مشکلات ایمنی، تامین خون ناکافی و غیره استفاده شوند.

میزان موفقیت پیوند بین اندام‌ها متفاوت است و میزان موفقیت دراز مدت آن برای ریه‌ها ۵۹ درصد، کبد ۸۰ درصد، کلیه‌ها ۸۲ درصد و قلب ۷۳ درصد است.

رد عضو می‌تواند در هر زمانی پس از جراحی، حتی سالها بعد اتفاق بیفتد و تهدیدی مادام‌العمر برای بیماران ایجاد کند.

معمولاً پزشکان زمانی که نشانه‌هایی وجود دارد که اندام مورد نظر با ظرفیت کامل کار نمی‌کند، به رد پیوند مشکوک می‌شوند. اما گاهی اوقات بیماران ممکن است هیچ علامتی را قبل از وقوع رد عضو تجربه نکنند و نمونه‌گیری تهاجمی تنها راه برای تشخیص دقیق آن چیزی است که در حال وقوع است.

در سال‌های اخیر چندین مطالعه بررسی کرده‌اند که آیا نشانه‌هایی از رد عضو از طریق خون یا ادرار بیمار جریان دارد که بتوان راحت‌تر از جراحی به آنها دسترسی پیدا کرد؟ اما نشانگرهای زیستی بالقوه‌ای که شناسایی شده‌اند هنوز در عمل کاربرد ندارند و پیش‌بینی‌کننده همه ردهای اندام نیستند.

این مطالعه جدید یک فراتحلیل است که به دنبال پر کردن این شکاف است. نویسندگان آن به رهبری آماردان هری رابرتسون از دانشگاه سیدنی، ۵۴ مجموعه داده شامل مطالعه روی ۴۰ پیوند کلیه، ۵ پیوند ریه، ۵ پیوند کبد و ۴ پیوند قلب را تجزیه و تحلیل کرده‌اند.

این تیم با مقایسه نمونه‌های خون هر بیمار با نمونه‌برداری‌های آنها ۱۵۸ ژن را شناسایی کردند که بیان آنها در هر چهار اندام در موارد رد عضو متفاوت بود. این تقریبا ۲۰ برابر بیشتر از چیزی است که به طور تصادفی انتظار می‌رفت.

رابرتسون توضیح می‌دهد: این کشف بسیار مهم است، زیرا به ما امکان می‌دهد تا استراتژی‌هایی را برای افزایش میزان موفقیت همه پیوندها توسعه دهیم.

برخی از این زیست‌نشانگرهای مشترک در ترشح پروتئین‌هایی که گلبول‌های سفید را تحریک می‌کنند، آنزیم‌هایی که مرگ سلولی را القا می‌کنند، گیرنده‌های روی سلول‌هایی که اجازه ورود و خروج مواد را می‌دهند و سلول‌های مغز استخوان درگیر در پاسخ ایمنی نقش دارند.

رابرتسون و تیمش استدلال می‌کنند که یافته‌های آنها نشان دهنده «نشانگر مولکولی واحد اندام» است. روش آنها به طور پیوسته بهتر از سایر مدل‌هایی است که مختص اندام هستند و در حال حاضر برای استفاده بالینی در حال اصلاح هستند.

با این وجود، باید دید که آیا روش رابرتسون و تیمش برای پیوند لوزالمعده، معده یا روده نیز صادق است یا خیر.

این تیم یک وب‌سایت تعاملی ایجاد کرده است که به دانشمندان در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا نشانگرهای زیستی احتمالی رد پیوند را با روش‌های دیگر مقایسه کنند و یک ارزیابی استاندارد شده بسیار مورد نیاز را ارائه دهند.

رابرتسون می‌گوید: این اطلس منجر به ایجاد یک اثبات اساسی برای یک آزمایش خون جهانی شده است که می‌تواند احتمال رد پیوند را قبل از وقوع آن پیش‌بینی کند و به طور بالقوه استاندارد جدیدی در پزشکی دقیق و بهبود نتایج برای دریافت‌کنندگان پیوند در سراسر جهان ایجاد می‌کند.

نرخ بقای یک ساله پیوند کلیه که رایج‌ترین پیوند عضو در جهان است، از سال ۱۹۸۹ تاکنون بسیار بهبود یافته است، اما نرخ بقای طولانی‌مدت آن در مقایسه با نرخ بقای یک ساله آن بهبود نیافته است.

بخشی از مشکل این است که پزشکان هنوز راهی برای ارزیابی مطمئن و آسان اولین روزهای رد عضو ندارند، یعنی زمانی که مداخله دارویی می‌تواند به کاهش مشکلات قبل از شکست کامل و نیاز به پیوند دیگری کمک کند.

لورنزو گالن نفرولوژیست پیوند پزشکی نورث‌وسترن که در حال مطالعه راه‌هایی برای تشخیص رد زودهنگام پیوند است، توضیح داد: من متوجه شده‌ام که بسیاری از بیماران من احساس اضطراب دائمی می‌کنند، چرا که نمی‌دانند بدنشان عضو پیوندی را رد می‌کند یا خیر.

آنها ممکن است سال‌ها برای پیوند منتظر بوده باشند و در نهایت پیوندی را از یکی از عزیزان یا اهداکنندگان متوفی دریافت کنند. سپس بقیه عمر خود را با نگرانی در مورد سلامت آن عضو سپری می‌کنند.

حالا یک آزمایش خون قابل اعتماد برای نظارت بر رد پیوند می‌تواند این موضوع را برای همیشه تغییر دهد.

این مطالعه در مجله Nature Medicine منتشر شده است.