سکته مغزی زیر ذره‌بین محققان ایرانی

 به نقل از بنیاد ملی علم ایران (INSF)، سکته مغزی یکی از بزرگترین مشکلات و بیماری‌هایی است که افراد جامعه را درگیر می‌کند و عوارض آن در طولانی‌مدت نمود پیدا می کند. محققان به دنبال راه‌حل‌های برای کاهش عوارض آن هستند و بنیاد ملی علم ایران هم از طرح‌های در این زمینه حمایت می‌کند. 

«بررسی آثار پیش‌درمانی بالقوه حاصل از تجویز miRNA-149-5p بر بهبود نقص‌های نورولوژیک در مدل سکته مغزی رت» عنوان طرحی است که در قالب رساله دکتری محمدرضا بیگدلی مسئول آن بوده و  سمیرا وحیدی با حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است. بیگدلی با مدرک دکتری تخصصی فیزیولوژی از دانشگاه تربیت مدرس درباره این طرح توضیح داد: سکته مغزی به‌عنوان شایع‌ترین بیماری عروق مغزی و معضل اولیه سلامت عمومی شناخته می شود که با شیوع و مرگ‌ومیر بالا، شروع حاد، رشد سریع و پیامدهای شدید شناخته می‌شود و متأسفانه میزان بروز آن در حال افزایش است.

وی ادامه داد: سکته مغزی دومین عامل مرگ‌ومیر و علت اصلی ناتوانی جسمی است. هر سال تقریباً 15 میلیون نفر دچار سکته مغزی می‌شوند و حدود 5 میلیون نفر در سراسر جهان فوت می‌کنند. با توجه به آسیب‌شناسی زمینه‌ای، سکته مغزی ممکن است به عنوان سکته مغزی ایسکمیک یا هموراژیک طبقه‌بندی شود.

این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: 85‌درصد کل سکته‌ها، سکته مغزی ایسکمیک است، درحالی‌که سکته مغزی هموراژیک علت 15 درصد از سکته‌ها است. اخیراً، پیشرفت چشمگیری در درک مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژی سکته مغزی، به ویژه در سکته مغزی ایسکمیک صورت گرفته است.

وی ادامه داد: با وجود آگاهی‌های وسیعی که در زمینه پاتوفیزیولوژی سکته مغزی در 30 سال گذشته ایجاد شده است؛ هنوز تنها راه درمان، استفاده از داروی فعال کننده پلاسمینوژن بافتی است. با این وجود تنها 5 تا 10 درصد از مبتلایان به سکته مغزی ایسکمیک می‌توانند به دلیل محدودیت زمانی استفاده از دارو و عوارض جانبی از آن بهره گیرند.

بیگدلی اضافه کرد: از طرفی محافظت عصبی مؤثر برای سکته مغزی ایسکمیک یک روش عالی است که هنوز در آن موفقیت حاصل نشده است. با این حال چندین روش درمانی، پزشکی و همچنین جراحی در حال بررسی است. استفاده از miRNA ها در این حوزه قرار می‌گیرند.

یکی از روش‌های مهم و نوین برای انتقال‌miRNAها به سلول‌ها استفاده از لنتی ویروس‌ها است. این ویروس‌ها به‌عنوان وکتورهای کارآمد در انتقال ژن‌ها و ‌miRNAها شناخته شده‌اند و می‌توانند به‌طور پایدار و مؤثری مواد ژنتیکی را به سلول‌های هدف منتقل کنند. استفاده از لنتی ویروس‌ها در ژن‌درمانی اهمیت زیادی دارد زیرا این وکتورها قادر به انتقال miRNA ها به سلول‌های هدف با کارایی بالا هستند و می‌توانند به طور مؤثری در بهبود نقص‌های نورولوژیک ناشی از سکته مغزی مورد استفاده قرار گیرند. علاوه بر این، لنتی ویروس‌ها به دلیل توانایی‌شان در انتقال ژن‌ها به سلول‌ها، ابزاری کارآمد برای تحقیق و توسعه در زمینه درمان بیماری‌های مختلف از جمله سکته مغزی ایسکمیک به‌شمار می‌آیند. این تکنیک می‌تواند در طراحی و توسعه داروهای جدید برای کاهش عوارض ناشی از سکته مغزی و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: از آنجاکه باوجود اثرات متعدد miR-149-5p بروی ژن‌های مختلف که در تکثیر یا آپوپتوز درگیر هستند، تا به امروز از آن به‌طور کامل در بهبود نقایص نورولوژیک ناشی از سکته مغزی استفاده نشده است. ازاین‌رو به نظر می‌رسد که استفاده از آن برای بهبود عوارض ناشی از سکته مغزی اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.از این پژوهش می توان در ساخت داروهای مؤثر بر درمان عوارض ناشی از سکته مغزی ایسکمیک استفاده کرد.