چگونه بلاک‌چین می‌تواند نظام بانکی را متحول کند؟

بلاک‌چین یک سیستم ثبت اطلاعات است که به‌طور غیرمتمرکز عمل می‌کند. این فناوری امکان ذخیره و تبادل داده‌ها را بدون نیاز به یک نهاد مرکزی فراهم می‌کند. از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، امنیت بالا و شفافیت در ثبت تراکنش‌ها است. در بانکداری، این فناوری می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از تقلب، تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی، و کاهش هزینه‌های اجرایی داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، بررسی کاربردهای بلاک‌چین در سیستم مالی کشور ضروری به نظر می‌رسد.

در همین راستا، علیرضا ایرج‌پور، پژوهشگر دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، به همراه دو همکار دیگر، مطالعه‌ای را در زمینه بررسی ارزش‌آفرینی راهبردی فناوری بلاک‌چین در حوزه‌های مالی و بانکی انجام داده‌اند. این پژوهش به دنبال یافتن راهکارهایی برای بهره‌گیری مؤثرتر از این فناوری در نظام بانکی و مالی است.

محققان در این پژوهش، مقالات علمی منتشرشده بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ در داخل کشور و ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ در خارج از کشور مورد بررسی قرار دادند.

نتایج این پژوهش نشان می دهند که بلاک‌چین می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر بانکداری و خدمات مالی داشته باشد. از جمله مزایای آن می‌توان به افزایش شفافیت در تراکنش‌های مالی، کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها، بهبود امنیت اطلاعات، و افزایش سرعت پردازش مبادلات اشاره کرد. این فناوری همچنین می‌تواند به توسعه مدل‌های کسب‌وکار نوین در حوزه بانکداری کمک کند.

همچنین، پژوهشگران دریافتند که یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مسیر پذیرش بلاک‌چین، نبود زیرساخت‌های مناسب و آگاهی کافی در میان مدیران بانکی است. با این حال، اگر بانک‌ها و مؤسسات مالی به درستی از این فناوری استفاده کنند، می‌توانند در مسیر افزایش کارایی و کاهش ریسک‌های مالی گام‌های مؤثری بردارند.

اهمیت این یافته‌ها در شرایط کنونی نظام بانکی کشور دوچندان است؛ در حالی که بسیاری از بانک‌های جهان از فناوری بلاک‌چین برای بهبود خدمات خود استفاده می‌کنند، بانک‌های ایران هنوز در مراحل اولیه بهره‌گیری از آن قرار دارند.

اگرچه این فناوری به دلیل نو بودن، چالش‌هایی مانند پیچیدگی‌های حقوقی و فنی دارد؛ اما می‌تواند مزایای بسیاری را برای بانک‌ها و مشتریان فراهم کند. به عنوان مثال، با استفاده از بلاک‌چین، فرآیند احراز هویت مشتریان (KYC) می‌تواند سریع‌تر و دقیق‌تر انجام شود، که این امر نقش مهمی در جلوگیری از تقلب‌های مالی دارد.

این نتایج علمی در فصلنامه «پژوهش‌های پولی-بانکی»، که وابسته به پژوهشکده پولی و بانکی است، منتشر شده است.

انتشار این پژوهش در یک نشریه معتبر علمی نشان‌دهنده اهمیت موضوع و تأثیر بالقوه آن بر آینده صنعت بانکداری است و با توجه به نتایج این مطالعه، انتظار می‌رود که در آینده، بانک‌های کشور برنامه‌ریزی جدی‌تری برای بهره‌گیری از فناوری بلاک‌چین داشته باشند.