ساخت ربات‌های بومی «آرش» و «مایا» برای درمان کودکان مبتلا به سرطان و اوتیسم

 علی قرباندانی، عضو آزمایشگاه رباتیک اجتماعی دانشگاه صنعتی شریف، در پنل رباتیک اجتماعی و سامانه‌های هوشمند در حوزه سلامت نشست هوش مصنوعی اینوتکس ۲۰۲۵، با اشاره به ویژگی‌های ربات‌های اجتماعی، این ربات‌ها را ابزارهای هوشمندی دانست که با انسان‌ها و یا عوامل فیزیکی در محیط تعامل دارند.

وی کاربردهای این نوع ربات‌ها را در حوزه‌هایی چون کمک‌درمانگری، کمک‌پرستار، مراقبت از سالمندان، آموزش، سرگرمی، تبلیغات، فروشندگی و ارائه اطلاعات به کاربران عنوان کرد.

رباندانی با اشاره به سابقه تحقیقات آزمایشگاه ربات دانشگاه صنعتی شریف در حوزه ربات‌های اجتماعی اظهار کرد: ما کار تحقیقاتی در زمینه ربات‌های اجتماعی را با خرید ربات تجاری نائو شروع کردیم؛ چراکه وارد شدن به این حوزه با ریسک بالایی همراه بود، از این رو گام اول را با خرید ربات شروع کردیم.

عضو هیئت علمی آزمایشگاه رباتیک دانشگاه شریف، با بیان اینکه از ربات خریداری‌شده در حوزه درمانگری استفاده شد، خاطرنشان کرد: در این راستا سناریوهای مختلفی را در حوزه سرطان کودکان تعریف و با بهره‌گیری از ربات نائو آنها را اجرایی کردیم و نتایج این مطالعات نشان داد که این ربات موجب کاهش استرس در کودکان مبتلا به سرطان می‌شود.

وی ایجاد حس همزادپنداری میان ربات و کودکان را از دیگر مزایای بهره‌گیری از ربات برای درمان کودکان مبتلا به سرطان عنوان کرد و یادآور شد: پژوهش دیگری در زمینه استفاده از ربات‌های اجتماعی برای درمان کودکان طیف اوتیسم اجرایی کردیم و برای این منظور آموزش موسیقی از طریق سامانه‌های رباتیکی را شروع کردیم و نتایج ما نشان می‌دهد که بهره‌گیری از این روش، میزان یادگیری این کودکان را افزایش می‌دهد، ضمن آن‌که موجب کاهش شدت اوتیسم در آن‌ها می‌شود.

قرباندانی با بیان اینکه بر اساس این نتایج و به دلیل افزایش نرخ ارز، طراحی و ساخت ربات‌های بومی را در دستور کار قرار دادیم، یادآور شد: برای این منظور طراحی و ساخت ربات انسان‌نمای سیلیکونی برای انجام مداخلات طیف اوتیسم را اجرایی کردیم.

داستان ربات آرش

این دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر، ربات آرش را گام مطالعاتی دیگر این آزمایشگاه نام برد و گفت: در پروژه ربات آرش تلاش شد تا رباتی مشابه ربات نائو باشد و هدف این بود تا این ربات دوست و معلم کودکان مبتلا به سرطان در بیمارستان‌ها باشد و با این هدف‌گذاری، ربات اجتماعی آرش-۱ متولد شد.

وی اضافه کرد: بعد از آن طراحی و ساخت ربات آرش-۲ با قابلیت بالاتر از ربات آرش-۱ در دستور کار قرار گرفت، از این رو آرش-۲ به سنسورهای پیشرفته‌تری مجهز شد تا بتواند در محیط‌های شلوغ حرکت کند و در نهایت رباتی خلق شد که تعامل بهتری نسبت به آرش-۱ دارد.

به گفته وی، ربات آرش هرچند تاکنون مجری چند رویداد علمی بوده، ولی برای کمک در مراکز درمانی و اجرای سناریوهای سلامت‌محور طراحی شده است.

ربات آموزشی و کمک‌درمانی مایا

عضو هیئت علمی آزمایشگاه ربات اجتماعی دانشگاه صنعتی شریف، ساخت ربات‌های حیوان‌گونه برای درمان کودکان اوتیسم را گام دیگر این مرکز تحقیقاتی دانست و افزود: این نوع ربات‌ها در دنیا مورد توجه قرار گرفته است چون آن‌ها مورد علاقه کودکان هستند و ما نیز در این زمینه اقدام کردیم.

وی با بیان اینکه در این ربات، تعاملاتی برای کودکان در محیط‌های درمانی طراحی شده است، گفت: این ربات با پیشرفت الگوریتم‌هایش به ابزارهایی مجهز می‌شود که از لحاظ شناختی در مرتبه بالاتری قرار گیرند.