شواهد فسیلی کشف‌شده در استرالیا تاریخ پیدایش خزندگان را بازنویسی می‌کند

زوميت

بروزرسانی 1404/03/04 - 12:38

شواهد فسیلی کشف‌شده در استرالیا تاریخ پیدایش خزندگان را بازنویسی می‌کند

زومیت/ به نظر می‌رسد فسیل به‌جامانده در استرالیا قدیمی‌ترین ردپاهای شناخته‌شده از آب‌پرده‌داران باشند؛ گروهی که شامل خزندگان، پرندگان و پستانداران می‌شود.

بر اساس مطالعه‌‌ای جدید، رد پنجه‌های فسیل‌شده‌ای که در استرالیا پیدا شده‌اند، احتمالاً متعلق به نخستین اعضای شناخته‌شده گروهی هستند که خزندگان، پرندگان و پستانداران را شامل می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهند که این گروه، یعنی آب‌پرده‌داران‌، حداقل ۳۵ میلیون سال زودتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، به وجود آمده‌اند.

به‌گزارش نیچر، آب‌پرده‌دارانِ اولیه طوری تکامل یافته بودند که بتوانند روی خشکی تخم بگذارند، زیرا تخم‌هایشان با یک غشای آمنیوتیک پوشیده شده بود که مانع از خشک‌شدن آن‌ها می‌شد. پیش از مطالعه‌ی جدید، قدیمی‌ترین فسیل‌های شناخته‌شده آب‌پرده‌داران در نوا اسکوشیای کانادا کشف شده بود و قدمت آن‌ها به دوره‌ی میانه‌ی کربنیفر، حدود ۳۱۹ میلیون سال پیش، برمی‌گشت. اما یافته‌های جدید نشان می‌دهند که آب‌پرده‌داران در اوایل دوره‌ی کربونیفر، حدود ۳۵۵ میلیون سال پیش هم وجود داشته‌اند.

احتمالا آب‌پرده‌داران در اوایل دوره‌ی کربونیفر وجود داشته‌اند
استیون سالزبری، دیرینه‌شناس دانشگاه کوئینزلند در بریزبین استرالیا می‌گوید: «این کشف هیجان‌انگیز است و اگر ردپاها به‌درستی تفسیر شده باشند، یافته‌ها پیامدهای مهمی برای درک ما از فرگشت چهاراندامان (Tetrapoda) دارند.»
رد پنجه‌ها در یک بلوک ماسه‌سنگی در کرانه‌ی رودخانه‌ی بروکن (Broken River) در منطقه‌ی بارجارگ (Barjarg) در ایالت ویکتوریای استرالیا کشف شدند. این کشف توسط دو نفر از نویسندگان مقاله که دانشمند حرفه‌ای نیستند، انجام شده است.

بلوک ماسه‌سنگی یادشده بخشی از ساختاری بزرگ‌تر است که پیش‌تر بر اساس شواهد رادیومتریک و زمین‌ساختی به دوره‌ی آغازین کربونیفر نسبت داده شده بود. ردپاهای فسیل‌شده‌ی بی‌مهرگان آبزی و ماهی‌هایی نیز که در همان لایه یافت شده‌اند، به همین دوره‌ی زمانی تعلق دارند.

سه مجموعه ردپا که در مطالعه‌ی جدید بررسی شده‌اند، دارای اثرات واضحی از پنجه‌ها هستند که در آن‌ها فرورفتگی‌هایی ناشی از چنگال‌ها دیده می‌شود؛ خصوصیتی که متعلق به خزندگان است و در دوزیستان مشاهده نمی‌شود. جان لانگ، دیرینه‌شناس دانشگاه فلیندرز در آدلاید استرالیا می‌گوید: «وجود این چنگال‌های قلاب‌مانند در ردپا‌ها نشان می‌دهد که حیوان مورد نظر قطعاً شبیه خزندگان بوده است»

هیچ‌گونه نشانه‌ای از کشیده‌شدن شکم یا دم در این ردپاها دیده نمی‌شود و نویسندگان مقاله پیشنهاد می‌کنند که آب‌پرده‌دارانی که این ردها را بر جای گذاشته‌اند، توانایی آن را داشته‌اند که هنگام راه‌رفتن روی خشکی، بدن و دم خود را از زمین بالا نگه دارند. اما سالزبری این تفسیر را زیر سؤال می‌برد، چراکه قبول این تفسیر به معنای آن است که این جانوران ساختارهای پیشرفته‌ای برای حرکت پیچیده داشته‌اند؛ موضوعی که با توجه به قدمت بسیار زیاد آن‌ها، تعجب‌برانگیز خواهد بود. او می‌گوید: «به نظر محتمل‌تر می‌رسد که این ردپاها توسط جانوری ایجاد شده که در آب کم‌عمق به‌نوعی سر خورده باشد، نه اینکه واقعاً روی خشکی راه رفته باشد.»

جد مشترک

تا پیش از این، شواهد نشان می‌داد که آخرین نیای مشترک دوزیستان امروزی و آب‌پرده‌داران‌ حدود ۳۵۲ میلیون سال پیش زندگی می‌کرده است. به گفته‌ی لانگ اما اگر نیاکان خزندگان در دوره‌ی آغازین کربونیفر وجود داشته‌اند، پس جدایی آن‌ها از دوزیستان باید به‌مراتب زودتر رخ داده باشد. گروه پژوهشی با استفاده از داده‌های زمانی خود، این جدایی را به حدود ۳۸۰ میلیون سال پیش، یعنی دوره‌ی دوونین نسبت می‌دهد.

شاید منشاء آب‌پرده‌داران‌ ابرقاره گوندوانا باشد
لانگ و همکارانش برای تخمین زمان احتمالی جدایی نیاکان خزندگان از دوزیستان، از چندین روش تاریخ‌گذاری استفاده کردند. یکی از این روش‌ها شواهد زمین‌شناسی از فروپاشی رادیواکتیو در لایه‌های سنگ‌های آتشفشانی بالاتر و پایین‌تر از ردپاهای فسیل شده بود. آن‌ها همچنین از روش فیلوژنتیک مولکولی بهره بردند که با مقایسه شباهت‌ها و تفاوت‌های DNA گونه‌های زنده، روابط تکاملی آن‌ها را برآورد می‌کند و زمان تقریبی زندگی آخرین نیای مشترکشان را مشخص می‌سازد.
کشف جدید می‌تواند منشاء آب‌پرده‌داران‌ را به ابرقاره گوندوانا منتقل کند. این قاره بخش جنوبی ابرقاره پانگه‌آ را تشکیل می‌داد و منشا چندین خشکی کنونی از جمله آفریقا و استرالیا است. پیش‌تر، قدیمی‌ترین آب‌پرده‌داران‌ شناخته‌شده در آمریکای شمالی یافت شده بودند که دیرینه‌شناسان را به این باور رسانده بود که این گروه از نیم‌کره شمالی منشأ گرفته‌اند.

اما لانگ می‌گوید برای انتقال قطعی منشأ آب‌پرده‌داران‌ به استرالیا، به شواهد بیشتری از فسیل‌های استرالیایی نیاز است. او می‌گوید: «استرالیا منطقه‌ای وسیع است و دیرینه‌شناسان کمتری در آنجا حضور دارند. ما هنوز تعداد زیادی سایت فسیلی کشف‌نشده داریم که احتمالاً چیزهای جدیدی مثل کشفیات جدید از آن‌ها بیرون می‌آید.»

نتایج مطالعه در مجله‌ی نیچر منتشر شده است.

عکس کاور مقاله، تصویرسازی از جانوری آب‌پرده‌دار است که گمان می‌رود رد پنجه‌های فسیل‌شده‌اش را در ویکتوریای استرالیا، به جا گذاشته است.